Mobiliteitsbudget: too little, too late voor onze gezondheid
De Kamer gaf groen licht voor het mobiliteitsbudget. Dat budget geeft werknemers de mogelijkheid om voor meer duurzame vervoersmiddelen te kiezen, zoals de (elektrische) fiets, deelauto’s en het openbaar vervoer. Een goede maatregel, maar helaas niet voldoende om koning auto van de troon te stoten. Het beleid moet nog een versnelling hoger schakelen. En liefst zelfs meerdere versnellingen hoger.
Natuurlijk antidepressivum
Met het mobiliteitsbudget probeert het beleid het overmatige autogebruik in ons land te ontmoedigen. Naast monsterfiles zorgt overmatig autogebruik ook voor een gezondheidsverlies: geluidshinder, luchtverontreiniging, minder kansen om dagelijks voldoende te bewegen en een niet te onderschatten impact op de mentale gezondheid.
Zo hebben mensen die dagelijks 1 uur in de file zitten tot 6% meer kans op obesitas. Elke extra kilometer die je dagelijks te voet aflegt, verlaagt je kans op obesitas met 4,8%. Mensen die regelmatig de fiets nemen, wegen gemiddeld 4 kg minder dan mensen die zich vooral met de auto verplaatsen.
Fietsen loont ook voor je mentale gezondheid: de uniforme en cyclische manier van bewegen tijdens het fietsen vermindert de effecten van stress. Tijdens het fietsen maak je endorfine en serotonine aan, hormonen die je bij antidepressiva ook aanmaakt.
Modal shift
De Wereldgezondheidsorganisatie pleit dan ook niet voor niets voor een veel sterkere en versnelde ‘modal shift’: van de auto als voornaamste vervoersmiddel naar meer ‘actieve verplaatsingen’, dat wil zeggen relatief meer verplaatsingen te voet of met de fiets én kwaliteitsvol openbaar vervoer. Een shift die haalbaar is aangezien 26% van de Vlamingen op minder dan 7 km van het werk woont en zelfs 57% op minder dan 15 km. Helaas volstaan het mobiliteitsbudget en andere maatregelen van het huidige beleid niet om deze modal shift te versnellen.
Wat kan er dan meer gedaan worden?
Betere basisinfrastructuur voor gezonde mobiliteit
De overheid moet durven afstappen van het status quo van de huidige mobiliteitspolitiek. Dat betekent dat er exponentieel meer geïnvesteerd moet worden in een omgeving waarbij de gezondere alternatieven voor de auto de meest gemakkelijke keuze worden.
De Vlaming heeft recht op een betere basisinfrastructuur voor gezonde mobiliteit. De overheden op alle niveaus moeten gecoördineerd investeren in een fijnmazig fiets- en voetpadennetwerk, dat verbonden is met fietsostrades. Zo creëren we snellere en veiligere fietsroutes tussen woning en werk. Als je met de fiets sneller op het werk bent dan met de auto, dan laat de Vlaming misschien wel zijn auto sneller aan de kant staan.
Daarbij aansluitend betekent een basisinfrastructuur voor gezonde mobiliteit ook efficiëntere multimodale knooppunten: sterker openbaar vervoer dat afgestemd is op de voetgangers- en fietsinfrastructuur. Een betere afstemming dus tussen enerzijds het aanbod van de NMBS en De Lijn, en andere mobiliteitsaanbieders zoals deelfietsen en deelauto’s anderzijds. De noden van kwetsbare bevolkingsgroepen verdienen extra aandacht om de vervoersarmoede te counteren.
Slimme kilometerheffing
Daarnaast kan een slimme kilometerheffing en het verder afbouwen van het fiscale voordeel voor bedrijfswagens de Vlaming overtuigen om minder de auto te gebruiken. Alle werknemers zouden een beroep moeten kunnen doen op een fietsvergoeding ongeacht de bedrijfssector waarin ze werken. Of waarom geen fietsvergoeding die hoger is dan de kilometervergoeding voor autogebruik?
Sterke sensibilisatiecampagnes zijn nodig om die voordelen van actieve verplaatsing in de verf te zetten én om de Vlaming te leiden naar die gezondere alternatieven voor de auto.
Werkgevers
Naast intekenen op het mobiliteitsbudget kunnen werkgevers verder een tandje bijsteken: installeer douches, voorzie fietsstallingen en fietsoplaadpunten. Al deze maatregelen kunnen werknemers alleen maar motiveren om sneller met de fiets naar het werk te gaan. Werknemers die regelmatig met de fiets komen werken, verzuimen gemiddeld 1 dag per jaar minder dan hun collega’s. Dit levert 27 miljoen euro winst per jaar. Ondernemingen die een preventief gezondheidsbeleid willen uitwerken, kunnen terecht op www.gezondwerken.be.
Too little, too late voor een gezonde mobiliteit?
Aan onze beleidsmakers om ons het tegendeel te bewijzen met effectieve en dus gedurfde maatregelen. Onze economie, gezondheid en klimaat kunnen er alleen maar wel bij varen.