Anti-rook beleidsplan van minister De Block

Geachte minister De Block,

In april 2016 liet u via een persbericht weten welke maatregelen er zouden komen tijdens uw ambtstermijn als minister van Volksgezondheid. Er zijn er enkele van gerealiseerd. Uiteraard, de invoering van de Europese Richtlijn met een verbod op additieven en grote gezondheids-waarschuwingen op de 2 kanten van een sigarettenpakje. En u zorgde er voor dat de FOD 12 extra controleurs aanwierf, waardoor de bestaande rookwetgevingen vaker gecontroleerd worden. Dit was slim en budgetneutraal want deze personeelsleden worden betaald via de extra boetes die ze uitschrijven. 

Wat met de neutrale sigarettenpakjes?

Van een aantal andere maatregelen uit uw anti-rook beleidsplan horen we sinds april 2016 niet veel meer. Zo is er absolute stilte over de neutrale sigarettenpakjes, dit zijn pakjes zonder promotionele elementen als logo’s of merkkleuren. In uw persbericht van april 2016 stond het nochtans zo: “De minister van Volksgezondheid stippelt een traject uit om in 2019 de neutrale verpakking van tabaksproducten op de markt te brengen. De invoering hiervan heeft in Australië geleid tot een daling van het aantal volwassen rokers van 15,9% in 2010 naar 13,3% in 2013.” Als u tegen juni geen beslissing neemt in dit dossier, zullen er in 2019 geen neutrale pakjes zijn. Van beslissing tot publicatie in het Staatsblad tot invoering, is een lange weg. Zeker omdat de tabaksproducenten een hele tijd voor de invoeringsdatum informatie moeten krijgen zodat ze hun productieprocessen kunnen aanpassen. Ook al hebben we geen enkele sympathie voor deze bedrijfstak, zolang het maken en verkopen van sigaretten wordt toegestaan, moet redelijkheid worden toegepast bij omschakelingseisen. Ook de kleinhandelaren hebben recht op een overgangsperiode waarbij de oude stock van pakjes die nog niet neutraal zijn, verkocht kan worden. Wij vragen u daarom met aandrang om nog voor 31/5, de werelddag zonder tabak, met de regering te beslissen voor neutrale pakjes.

Advies van de Hoge Gezondheids Raad

Hoe kwamen die neutrale verpakkingen in uw beleidsplan terecht? In een rapport van de HGR, gepubliceerd in oktober 2015, is de eindconclusie niet mals: “Wat in ons land ontbreekt, is een samenhangende en daadkrachtige aanpak die bestaat uit verschillende efficiënte maatregelen die elkaar versterken. België blijft achter bij diverse positieve ontwikkelingen in de buurlanden. De overheid schiet vandaag ook sterk tekort in de bescherming van jongeren tegen tabaksrook en tabaksverslaving.” De HGR gaf daarop diverse aanbevelingen om het tabaksontmoedigingsbeleid te intensifiëren. Het invoeren van neutrale pakjes was er één van.

Hoorzitting in het federale parlement

Eén jaar geleden, in maart 2017, zag het er hoopvol uit. Op initiatief van de commissie Volksgezondheid van de Kamer vond die dag een hoorzitting plaats over de tabaksproblematiek. Alle wetsontwerpen en wetsvoorstellen rond tabak, zowel van de meerderheidspartijen als van de oppositie, werden er besproken en experten uit het werkveld kregen de kans hun argumenten toe te lichten. Deze hoorzitting heeft evenwel geen doorbraak geforceerd: niet voor het rookverbod in de auto wanneer er minderjarigen inzitten, niet voor het optrekken van de leeftijdsgrens voor de verkoop, niet voor de neutrale pakjes, enz.

Waar blokkeert het?

U vroeg aan de FOD om een rapport over neutrale pakjes te maken. Dat rapport moet ondertussen al op uw tafel liggen. Eén van de rare vragen vanwege de minister van Financiën, waarop de FOD een antwoord moest zoeken, was het effect van neutrale pakjes op de grensaankopen. Wat de “look” van een pakje met grensaankopen te maken heeft, is ons minder duidelijk. Is dit niet gewoon een vertragingsmanoeuvre? Blijkt hieruit niet dat schrik voor dalende fiscale inkomsten één van de drempels is, waar de invoering van neutrale pakjes op blokkeert? Wij zouden graag zien dat het rapport van de FOD over de neutrale pakjes openbaar wordt gemaakt.

Inspiratie halen bij de Franse minister van Volksgezondheid

Net als ons land heeft Frankrijk een vrouwelijke arts als minister van Volksgezondheid. Dr. Agnès Buzyn boekt behoorlijk wat succes met haar antitabaksbeleid. Uit de meest recente gegevens van de Franse douane blijkt dat de tabaksverkoop in dalende lijn zit. Er is een sterke stijging van de verkoop van nicotinevervangers zoals -kauwgoms of –pleisters. De campagne “Le mois sans tabac”, opgezet met overheidsfinanciering, kende een enorm succes. De recente stijging van de prijs, in maart 2018 met één euro, in het vooruitzicht van een pakje van 10 euro tegen 2020, bevestigt, samen met de invoering van neutrale pakjes, de inspanningen van de Franse regering om het tabaksgebruik te verminderen. Er is daar op regeringsniveau de wil om in 2032 een niet-rokende generatie te bereiken, eenzelfde ambitie als in een groeiend aantal andere landen over de hele wereld.
Laat ons dit nadoen en alle handen in elkaar slaan: u samen met de ministers van Volksgezondheid van de gemeenschappen. Wij staan als één blok achter u om al deze nodige maatregelen te verdedigen.

Suzanne Gabriels, Expert tabakspreventie Stichting tegen Kanker.

Namens negen organisaties:

1. Stichting tegen Kanker
2. Kom op tegen Kanker
3. Belgische Cardiologische Liga
4. Vlaams Instituut Gezond Leven
5. Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding
6. Gezinsbond
7. Fonds des affections respiratoires
8. Observatoire de la santé du Hainaut 
9. Le Service d'Etude et de Prévention du Tabagisme