Wat is een gezondheidsbeleid in je gemeente?
De gezondheid van je inwoners verbeteren is een hele uitdaging. Voor een duurzaam effect zijn eenmalige acties rond gezondheid onvoldoende. Het geheim zit ‘m in een gezonde mix van acties.
De strategieën: meer dan sensibiliseren
Om een impact te hebben op de gezondheid van je inwoners, moet je de oorzaken van (on)gezond gedrag aanpakken. En daarvoor moet je méér doen dan alleen informeren en sensibiliseren over gezondheidsthema’s.
Een sterk gezondheidsbeleid zet tegelijk in op vier strategieën. Enkele voorbeelden:
Educatie
Onder educatie begrijpen we alle initiatieven die je als lokaal bestuur (en partners) neemt om iedereen uit jouw gemeente (inwoners, toeristen, werknemers, kwetsbare groepen, …) te informeren en sensibiliseren over gezondheid en gezondheidsrisico’s.
Voorbeeld: het lokaal dienstencentrum organiseert een infonamiddag rond gezond ouder worden.
Omgevingsinterventies
Onder omgevingsinterventies begrijpen we alle aanpassingen van de leef- en werkomgeving van iedereen uit jouw gemeente. Het gaat hier over aanpassingen in de fysieke en de sociale omgeving, alsook over het creëren van een aanbod die het gezond gedrag bevordert.
Enkele voorbeelden: de gemeente voorziet drinkwaterfonteintjes in de publieke ruimte, de gemeente organiseert gezondheidswandelingen voor kwetsbare groepen, de gemeente ondersteunt mantelzorgers door het organiseren van periodieke ontmoetingen,…
Afspraken en regels
Onder afspraken en regels begrijpen we alle regels en afspraken die je als lokaal bestuur maakt om gezond leven te stimuleren en ongezond gedrag te ontmoedigen.
Enkele voorbeelden: de gemeente heeft een subsidiereglement voor scholen die hun sportinfrastructuur openstellen voor de buurt, reglement voor een lage emissiezone, …
Zorg en begeleiding
Onder zorg en begeleiding begrijpen we alle activiteiten die je als lokaal bestuur en/of je partners onderneemt om gezondheidsproblemen van oa je inwoners en je personeel vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
Enkele voorbeelden: buurtwerkers worden opgeleid om signalen van problematisch alcohol- en druggebruik te herkennen, je gemeente doet mee aan Bewegen op Verwijzing en heeft samen met enkele buurgemeenten een Bewegen op Verwijzing – coach,…
Bovenstaande strategieën vormen de verticale as van de gezondheidsmatrix.
De niveaus: gezondheid voor iedereen
Een gezondheidsbeleid beoogt een gezond leven voor iedereen, onafhankelijk van hun sociale achtergrond. Een actie of project kan focussen op verschillende doelgroepen, zoals jongeren, personen met een migratieachtergrond of personen met een beperking. Maar acties kunnen zich ook richten op bepaalde wijken, de hele gemeente of het bovenlokaal niveau, want gezondheidsuitdagingen stoppen niet aan de gemeentegrenzen. Werk je ook aan een gezondheidsbeleid voor het personeel?
Je vindt de vier niveaus op de horizontale as van de gezondheidsmatrix.
Vul hier je eigen matrix in.
Zet jij ook in op een gezondheidsbeleid voor je personeel?
De gezondheidsmatrix gebruiken
De strategieën en niveaus voor een evenwichtige actiemix vind je schematisch voorgesteld in het instrument ‘de gezondheidsmatrix’. Maar wanneer en hoe gebruik je deze tool?
- Gebruik de gezondheidsmatrix om de beginsituatie van het gezondheidsbeleid van je gemeente in kaart te brengen. Lijst op wat jullie al ondernemen rond verschillende gezondheidsthema’s en geef de acties een plaats in de matrix.
- Door je eigen acties op te nemen in de gezondheidsmatrix zie je snel waar jouw gemeente al veel aandacht voor heeft en waar er nog extra inspanningen nodig zijn.
- Die inzichten vormen de basis voor bijkomende acties die nodig zijn voor een samenhangend gezondheidsbeleid.
Tips & tricks
Een extra duwtje in de rug kan nooit kwaad, toch? Deze tips & tricks helpen je om de gezondheidsmatrix nóg efficiënter te gebruiken.
- Schakel de hulp in van het Logo.
- Ga niet voor kwantiteit, maar voor kwaliteit. Laat je daarom zoveel mogelijk leiden door onderbouwde methodieken van expertisecentra en laat je bij zelf ontwikkelde acties gerust adviseren en ondersteunen door het Logo.
- Vraag op bovenlokale overlegtafels eens naar goede voorbeelden van je collega’s. Ook online interventiedatabanken bieden je bergen inspiratie! In de inspiratiebrochure van Liever Actiever vind je alvast heel wat interessante ervaringen.
- Lees het meerjarenplan van je gemeente en OCMW en zoek aanknopingspunten voor gezondheid. Bij welke doelstellingen en acties uit het meerjarenplan kunnen jouw gezondheidsacties aansluiten? Misschien kun jij op de speelpleinwerking van de jeugddienst bijvoorbeeld dagelijks voor vers fruit zorgen. Bekijk vooraf of je acties ook toegankelijk zijn voor kwetsbare groepen. Betrek in de werkgroep Gezonde Gemeente al vanaf het begin vertegenwoordigers van zulke doelgroepen, zoals een straathoekwerker of een hulpverlener die werkt met mensen met een beperking.