Rookverbod op school: veelgestelde vragen

Het rookverbod 24u op 24u, 7 op 7 is geldig voor alle vestigingsplaatsen van de instellingen voor basisonderwijs, secundair onderwijs en deeltijds kunstonderwijs. Ook centra voor vorming van zelfstandigen en kleine en middelgrote ondernemingen, wat de leertijd betreft, centra voor deeltijdse vorming, centra voor leerlingenbegeleiding, internaten en tehuizen vallen onder het verbod, net als alle onderwijsinstellingen (ook van andere niveaus) die één van voorgaande vestigingsplaatsen in gebruik zouden nemen.

Let wel: naast het Vlaamse decreet op het rookverbod van juni 2018, is vanaf 31 december 2024 in heel België een nieuwe rookwetgeving van kracht. Het zal verboden zijn om te roken in een straal van 10 meter aan de in- en uitgangen van scholen (van basis tot hoger onderwijs en academies voor kunstonderwijs). Lees er alles over in de FAQ.

Het verbod geldt voor iedereen die een vestigingsplaats van de aan het rookverbod onderhevige onderwijsinstellingen betreedt: het personeel, leerlingen, ouders, internen en bezoekers. Dus ook voor wie gebruikmaakt van deze vestigingsplaatsen, zoals een lokale vereniging die in het weekend een lokaal huurt of arbeiders die werkzaamheden uitvoeren op het schooldomein, …

Er geldt een absoluut en permanent rookverbod op alle vestigingsplaatsen van de aan het rookverbod onderhevige onderwijsinstellingen. Onder vestigingsplaats worden alle gebouwde en ongebouwde onroerende goederen verstaan die ingeplant zijn op eenzelfde kadastraal perceel of op aaneengesloten kadastrale percelen en die door personeelsleden van de onderwijsinstelling gebruikt worden voor onderwijsactiviteiten. Worden niet als vestigingsplaats beschouwd: locaties waar volgende plaatsvinden:

• stages
• extra-murosactiviteiten
• sportactiviteiten (voor zover de aanwezige sportinfrastructuur buiten het schooldomein ook door particulieren of instanties buiten onderwijs wordt gebruikt)

De fysieke grens eindigt aan de schoolpoort. Wettelijk gezien geldt er geen verbod net buiten de vestigingsplaats van de onderwijsinstelling. Als onderwijsinstelling kan je wel afspraken maken met de leerlingen, personeelsleden, bezoekers om niet te roken in het bijzijn van of 'in het zicht' van kinderen of jongeren. Maak een schoolomgeving waar niet roken de norm is. Niet alleen in de onderwijsinstelling, maar ook in de omgeving daarvan.

Let wel: vanaf 31 december 2024 wordt het verboden om te roken binnen een straal van 10 meter aan de in- en uitgangen van scholen (van basis tot hoger onderwijs, academies voor deeltijds kunstonderwijs). Lees er alles over in de FAQ.

Nicotineproducten met of zonder tabak horen niet thuis op school. Onder het rookverbod op school vallen dus niet enkel producten op basis van tabak (sigaretten, sigaren, snus …), ook soortgelijke producten zoals de e-sigaret (met of zonder nicotine) of nicotinezakjes. We raden scholen dan ook aan om het verbod op e-sigaretgebruik en nicotinezakjes op te nemen in het schoolreglement.

Roken tijdens extra-murosactiviteiten is niet verboden. Het instellingsbestuur kan afspraken die gelden tijdens extra-murosactiviteiten zelf bepalen via het school- en arbeidsreglement. Gebruik duidelijke communicatie naar leerlingen, ouders en personeel over de afspraken die gelden tijdens een extra-murosactiviteit. Leg de consequenties van het overtreden van deze afspraken ook op voorhand vast (in overeenstemming met andere overtredingen).

De inhoud van het rookverbod moet worden opgenomen in het school-, internaats- of centrumreglement, alsook in het arbeidsreglement. Communiceer het rookverbod en andere maatregelen in het rookbeleid ook naar de leerlingen, ouders, bezoekers in een brief, nieuwsflash, bericht op de website van de school of intern platform.

Een rookvrije schoolomgeving is een omgeving waarbij niet-roken de norm is. Dat maakt het voor leerlingen gemakkelijker om te kiezen om niet te roken of om te stoppen met roken. De voorbeeldfunctie van de onderwijsinstelling en het voorbeeldgedrag van het onderwijspersoneel vormen hierin de rode draad. Dit houdt tegelijk in dat de onderwijsinstelling een samenhangend rookbeleid voert. Een rookvrije school(omgeving) realiseer je niet alleen met een rookverbod. Er hoort een breed rookbeleid bij.

Het is een decretale erkenningsvoorwaarde dat de onderwijsinstellingen het rookverbod opleggen en overtreders sanctioneren. Als dit niet gebeurt verliest de onderwijsinstelling haar erkenning of subsidiëring. Overtredingen van de federale wetgeving (KB roken op de werkplek of KB roken in openbare plaatsen) kunnen strafrechtelijk vervolgd worden. In principe kunnen geldboetes en gevangenisstraffen worden uitgesproken.

Om het schooldomein helemaal rookvrij te maken, adviseren we scholen om alle asbakken te verwijderen. Ook die aan de schoolpoorten. Want zien roken, doet roken. En als school wil je benadrukken dat niet-roken de norm is. Die boodschap gaat verloren als aan de schoolpoort veel jongeren en leerkrachten staan te roken.

Conclusie: asbakken horen niet thuis op school en aan de schoolpoorten. Maar wat met de rokers? En hun peuken?

Dat is niet eenvoudig. En hiervoor is geen pasklaar antwoord. Want van zodra je buiten de schoolpoorten gaat, bevind je je op het grondgebied van de stad/gemeente en daar kan jij als school niet zomaar je eigen ding doen. Wat zou je als school kunnen doen? En waarvoor heb je je stad/gemeente nodig? Neem contact op met de stad of gemeente of het Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo). Zij kunnen je verder helpen om de buurt te sensibiliseren.

Let wel: vanaf 31 december 2024 wordt het verboden om te roken binnen een straal van 10 meter aan de in- en uitgangen van scholen (van basis tot hoger onderwijs, academies voor deeltijds kunstonderwijs). Lees er alles over in de FAQ.

Neen, het is verboden om een rookzone voor de leerlingen op een vestigingsplaats van de onderwijsinstelling te voorzien.

Onder de 18 jaar mag je geen tabak en soortgelijke producten, zoals de e-sigaret, kopen in België. Tabaksverkopers zijn verantwoordelijk voor aan wie ze verkopen. Ze kunnen jonge klanten vragen om hun identiteitskaart te tonen. Online verkoop van sigaretten is verboden.

Ook voor rokende leerlingen geldt dat zij net buiten het rookvrije schooldomein het ‘zien roken, doet roken’ in stand houden. Dit vraagt om een gesprek met de betreffende leerlingen. Vraag de leerlingen om begrip en uit het zicht van medeleerlingen te roken. Dit is dan eerder geldend als onderlinge afspraak en niet als afdwingbare regel. Daarnaast kan het een aanleiding zijn om een vriendelijk advies te geven om te stoppen met roken, dat kan bijvoorbeeld door te verwijzen naar watwat.be.

Leerlingen die een stage volgen hebben een stageovereenkomst en worden beschouwd als werknemers. Daarom vallen ze onder de regelgeving rond roken op de werkplek en de regelgeving die geldt voor de plaats waar ze tewerkgesteld zijn. Dit wil dus zeggen dat op sommige stageplaatsen leerlingen kunnen roken.

De onderwijsinstelling kan echter ook zelf afspraken of regels in verband met het rookverbod afdwingen bij de stageplaats. Het is belangrijk dat beide partijen elkaars visie en beleid kennen en ernaar kunnen verwijzen bij de leerling die stage loopt.

De leerling kan enkel het schooldomein verlaten op bepaalde ogenblikken, bijvoorbeeld 's middags (minderjarige leerlingen enkel met toelating van de ouders, rekening houdend met schoolverzekering). Aan de rokende leerlingen moet gevraagd worden om niet te roken 'in het zicht' of in het bijzijn van medeleerlingen. Deze afspraken zijn geldend als onderlinge afspraak, maar niet als afdwingbare regel.

Als onderwijsinstelling kan je ervoor opteren om toelating te geven aan de leerlingen om tijdens de middagpauze het schooldomein te verlaten, mits toestemming van de ouders uiteraard. Maak een afspraak met de rokende leerlingen dat ze nooit 'in het zicht' of in het bijzijn van medeleerlingen roken.

Het instellingsbestuur kan afspraken voor de leerlingen die gelden tijdens extra-murosactiviteiten zelf bepalen via het schoolreglement. Zorg er tevens voor dat er een duidelijke communicatie is naar leerlingen, ouders en personeel over de afspraken rond roken tijdens een extra-murosactiviteit. Leg de consequenties van het overtreden van het rookverbod ook op voorhand vast (in overeenstemming met andere overtredingen).

Overweeg dat wanneer de leerlingen en hun leerkracht-begeleiders al op weg zijn om te stoppen erover gesproken kan worden om tijdens de extra-murosactivititeiten ook niet te roken.

Neen. Wettelijk heeft de onderwijsinstelling geen enkele verplichting om het rookgedrag van haar leerlingen te veranderen. Vanuit de pedagogische opdracht en als ondersteuning van het rookbeleid kan je als onderwijsinstelling wel initiatieven nemen. Dit kan door bijvoorbeeld het organiseren van een infosessie over roken en rookstop, één op één gesprekken met jongeren of doorverwijzing naar watwat.be.

Plaats een toezichter op plaatsen waar het probleem zich vooral voordoet. Rondwandelen en oog hebben voor overtredingen behoren tot het engagement van de toezichter. Probeer d.m.v. een goed gesprek ook de ware reden(en) te achterhalen waarom de leerlingen stiekem roken (waar opportuun kan de ouder(s) betrokken worden).

Sommige leerlingen hebben wel de intentie om te stoppen met roken, maar weten niet waar ze daarvoor terecht kunnen. Ondersteun de leerlingen hierin door hen door te verwijzen naar het effectieve rookstopaanbod (watwat.be), een infosessie over roken en rookstop te organiseren en/of door zelf rookstopondersteuning op school aan te bieden. Ook een duidelijke signalisatie is onmisbaar. Let wel op dat je niet vervalt in een kat-en-muis-spel. Met een goed uitgebouwd opvolgsysteem vermijd je dit.

Zorg voor een duidelijke reglementering en heldere afspraken. Het expliciet en herhaaldelijk communiceren van de opvolgprocedure naar de leerlingen is noodzakelijk. Zorg voor voldoende signalering op plaatsen waar de leerlingen stiekem roken. Ook signalering met boodschappen die verwijzen naar veiligheidsrisico’s (vb. brandgevaar). Maak de plaatsen waar leerlingen stiekem roken onaantrekkelijk en zorg voor voldoende toezicht op deze plaatsen.

Daarnaast kan je als onderwijsinstelling ervoor opteren om toelating te geven aan de leerlingen om tijdens de middagpauze het schooldomein te verlaten, mits toestemming van de ouders uiteraard. De school maakt best afspraken met de leerlingen om niet te roken ‘in het zicht’ of in het bijzijn van medeleerlingen.

Stel voor deze afspraken ook een duidelijke opvolgprocedure op en wees consequent in de aanpak. Moedig de leerlingen ook aan om te stoppen met roken door hen te informeren en effectieve hulp aan te bieden (watwat.be). Alleen op die manier creëer je ‘niet roken’ als de norm op in de onderwijsinstelling.

Het rookverbod geldt voor alle vestigingsplaatsen in het basis en secundair onderwijs. Een vestigingsplaats is een gebouw of gebouwencomplex waarin een school of een gedeelte van een school gehuisvest is. Het rookverbod is in dit geval dus ook van toepassing op de hogeschool. Het moet voorkomen dat kinderen en jongeren zien dat er nog gerookt wordt en daardoor roken als ‘normaal’ beschouwen.

Het verbod komt de studenten van de hogeschool ook ten goede. Deze maatregel kan je ook verder uitwerken binnen het rookbeleid en het groter kader van het gezondheidsbeleid van de school.

Een plaats waar een conciërge verblijft is geen plaats die moet voldoen aan de erkenningsvoorwaarden van ruimtes waarin er les/vorming wordt gegeven. Het is een privéruimte. De conciërge kan dus in zijn woonkamer zijn sigaret nog roken. Wel staat vast dat de conciërge niet mag roken op het schooldomein. Waar een conciërge bij de uitoefening van zijn beroep in contact komt met leerlingen, moet het instellingsbestuur via het arbeidsreglement opleggen dat er een rookverbod geldt.

Voor het antwoord op deze vraag kijken we naar het begrip vestigingsplaats. Binnen privéruimtes zijn er geen onderwijsactiviteiten en speelt het rookverbod dus niet. Wel kan er gevraagd worden aan de conciërge om niet te roken ‘in het zicht’ van de leerlingen, maar wettelijk kan dit niet afgedwongen worden.

Er geldt een absoluut en permanent rookverbod op alle vestigingsplaatsen van de aan het rookverbod onderhevige onderwijsinstellingen. Een vestigingsplaats is een gebouw of gebouwencomplex waarin een school of een gedeelte van een school gehuisvest is. Ruimten die worden gebruikt om les/vorming te geven moeten voldoen aan alle erkenningsvoorwaarden en dus ook aan de voorwaarden voor het rookbeleid.

De sanitaire ruimte kan je zien als een vestigingsplaats en hiervoor geldt het rookverbod.

Neen, op de parking geldt geen algemeen rookverbod. Op de parking gelden de afspraken met de stad. Wel kan je vragen om niet te roken ‘in het zicht’ van kinderen, maar wettelijk gezien kan je niets afdwingen.

Lokalen die je elders huurt voor onderwijsactiviteiten zijn vestgingsplaatsen van de onderwijsinstelling en moeten voldoen aan alle erkenningsvoorwaarden, dus ook de voorwaarden inzake het rookverbod. De lokalen waar extra-murosactiviteiten plaatsvinden zijn geen vestigingsplaatsen.

Je kan het advies geven om een algemeen rookverbod in te voeren in de lokalen van Centra voor Volwassenonderwijs die een eigen gebouw hebben.

Maak het algemeen rookverbod voldoende kenbaar met signalering. Zodat het voor iedereen duidelijk is dat er niet gerookt mag worden op het schooldomein. Overtreders spreek je consequent aan (door directie of personeelsleden), wie ze ook zijn.

Handhaving moet er zijn, maar zorg er daarnaast ook voor dat ‘niet roken’ op een positieve manier in beeld wordt gebracht. Zo kan je aangeven waarom jullie onderwijsinstelling rookvrij is en de initiatieven van de school tentoonstellen (vb. foto’s van de projectweek, proefjes rond roken, …).

Om problemen te voorkomen kan je eventueel rokende bezoekers verwijzen naar een nabije plek waar ze kunnen roken (‘uit het zicht’ van kinderen en buiten het schooldomein).

Ja. De e-sigaret valt onder de tabakswetgeving en dus ook onder het rookverbod op school. We raden scholen aan om het verbod op e-sigaretgebruik expliciet op te nemen in het schoolreglement.

Alle bovenstaande vragen en antwoorden zijn bijgevolg ook van toepassing op vapen.

Wat is een e-sigaret? Welke soorten zijn er? Hoe verschilt de e-sigaret met de tabakssigaret? Hoe schadelijk is vapen? Is vapen verslavend? Wat zijn de effecten van vapen? Wat zegt de wetgeving?

Lees het allemaal in de infosheet over de e-sigaret en op de webpagina over de e-sigaret.

Onder de 18 jaar mag je geen tabak en soortgelijke producten, zoals de e-sigaret, kopen in België. Tabaksverkopers zijn verantwoordelijk voor aan wie ze verkopen. Ze kunnen jonge klanten vragen om hun identiteitskaart te tonen. Online verkoop van (e-)sigaretten is verboden.

Let wel: vanaf 1 januari 2025 zal de verkoop van wegwerpvapes verboden zijn.

Er is geen expliciet verbod op het bezit van e-sigaretten door minderjarigen vastgelegd in de wetgeving. De verkoop van e-sigaretten aan minderjarigen is echter wel verboden.

Scholen hebben wel de mogelijkheid om eigen regels op te stellen met betrekking tot het bezit van e-sigaretten door leerlingen. Het is van belang dat deze regels opgenomen zijn in het schoolreglement en helder gecommuniceerd worden.

We raden aan om het gebruik van vapes expliciet op te nemen in de regelgeving en duidelijk te maken welke gevolgen er zijn voor leerlingen die zich hier niet aan houden. Als een leerling vapet op school, zal de vape in de meeste gevallen in beslag genomen worden. Nadien kunnen de ouders de vape ophalen op het secretariaat. Scholen kunnen ook een stap verder gaan door in het reglement op te nemen dat leerlingen niet zichtbaar in het bezit mogen zijn van vapes. Vapes mogen dan niet zichtbaar zijn in de boekentas, achterzak, pennenzak, lockers, kleding of andere eigendommen van de leerlingen

Door beleidsmatig te werken kan je in alle situaties snel gedragen beslissingen nemen. Het is daarom belangrijk om e-sigaretten mee op te nemen in een duidelijk rookbeleid.

Met duidelijke regelgeving bepaal je als school niet enkel regels met betrekking tot bezit, gebruik, delen en verkopen van e-sigaretten, maar ook procedures wanneer een leerling deze regels overtreedt. Je legt vast wat wel en niet geaccepteerd wordt binnen de schoolomgeving en anticipeert op problemen rond roken en vapen.

Zorg ervoor dat leerlingen, ouders en personeel op de hoogte zijn van het beleid en handhaaf de regels consequent.

Regelgeving dient daarnaast te worden aangevuld met educatie in de les, begeleiding en een gezonde schoolomgeving.

Op zoek naar ondersteuning? Ontdek het preventieaanbod in jouw regio.

Het verkopen van vapes door jongeren op school is verboden. Ook hier komt terug hoe belangrijk het is voor scholen om een allesomvattend beleid te hebben waarin duidelijk wordt vastgelegd hoe er wordt omgegaan met leerlingen die vapes verkopen. Dit beleid moet de bijhorende stappen en sancties duidelijk omschrijven.

Wanneer een leerling op school betrapt wordt op het verkopen van vapes, moeten de vastgelegde stappen en sancties worden geraadpleegd en toegepast. Bijvoorbeeld: Welke sanctie krijgt de leerling? Wat gebeurt er bij herhaling van de overtreding? Wanneer en hoe worden de ouders betrokken? Wanneer en hoe wordt er melding gemaakt aan de politie? ...

Naast reageren op incidenten is het van belang om met leerlingen in gesprek te gaan over vapen en de gevolgen van het verkopen ervan. De infosheet ‘hoe jongeren van het vapen houden’ kan je hierbij helpen.

• In de klas aan de slag rond vapen? Dat kan met een van de lesmaterialen of educatieve spelen over vapen.
• In de infosheets over de e-sigaret en hoe jongeren van het vapen houden lees je meer over de e-sigaret en krijg je tips over hoe je het gesprek aangaat met jongeren.
• Deze folder over vapen kun je gebruiken om ouders te informeren.

De handvaten voor het thema vapen worden blijvend aangevuld.