Stap 1: Creëer draagvlak
Om een preventief gezondheidsbeleid in je voorziening op te zetten, is het belangrijk om in eerste instantie iedereen mee te krijgen en draagvlak te creëren. Overtuig directie, beleids- of stafmedewerkers, coördinatoren en andere collega’s van het belang van een preventief gezondheidsbeleid. Alleen dan heeft het beleid echt kans op slagen.
Hoe overtuig je hen?
- Maak gebruik van cijfers en wetenschappelijke evidentie over de problematiek bij de doelgroep(en) van je voorziening, over de kosten die je kan uitsparen dankzij preventie, over de effectiviteit van interventies enz. Bijvoorbeeld: cijfers tonen aan dat jongeren die in contact komen met jeugdhulp minder kansen hebben op een goede gezondheid en één van de oorzaken daarvan is leefstijl. Of dat in woonzorgcentra 50% van de ouderen een risico loopt op ondervoeding (NutriAction, 2013).
- Zoek aansluiting bij zaken waar de voorziening al op inzet, zoals de kwaliteitsmeting van de Vlaamse overheid, het kwaliteitshandboek, de visie en missie van de voorziening … Gezondheid en welzijn zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar.
- Ga op zoek naar goede voorbeelden: wat hebben andere gelijkaardige voorzieningen al bereikt?
- Werken aan een preventief gezondheidsbeleid kan samengaan met de reguliere opdrachten van de voorziening. Bijvoorbeeld: werken aan sociale vaardigheden binnen de jeugdhulp. Want kunnen en durven ‘nee’ zeggen is ook een beschermende factor om niet te beginnen roken. Oog hebben voor gezonde voeding kan bv. een plaats krijgen in individuele begeleidingen, bewonersvergaderingen, andere activiteiten …
- Neem je collega’s mee in de wereld van gezondheidsbevordering: het is meer dan alleen je doelgroep informeren over gezondheidsrisico’s en gezond gedrag. Toon aan dat je als voorziening een belangrijke omgeving vormt voor je doelgroep omdat jullie zowel op sociaal als op fysiek vlak een invloed uitoefenen op het gedrag van je doelgroep.
Hoe pak je dit aan? Het kan nuttig zijn om bijvoorbeeld in een eerste werkgroepvergadering een inleidende oefening te doen over gezondheidsbevordering en gezondheidsdeterminanten. Het voordeel hiervan is dat alle werkgroepleden van in het begin met dezelfde bril kijken naar de werking rond preventieve gezondheid en het brede kader waarin en waarom ze aan preventieve gezondheid werken, wordt duidelijk. Je kan bijvoorbeeld met stellingen werken (zie Gezonde Gasten).
Een gemotiveerde en diverse werkgroep
Om een gezondheidsbeleid te kunnen uitbouwen, is er natuurlijk een forum nodig waar hierover kan nagedacht en uitgewisseld worden. Je richt dus best een werkgroep op binnen je voorziening, of laat preventie aansluiten bij een bestaande werkgroep (op voorwaarde dat het daar voldoende aan bod kan komen). Stel een verantwoordelijke aan voor die werkgroep. Denk goed na over wie er zeker in de werkgroep moet zitten, en hoe rollen en taken verdeeld worden. Welke disciplines zijn belangrijk om in de werkgroep te betrekken, zoals bv. de directeur, kwaliteitscoördinator, raadgevende arts, apothekers, kinesisten, diëtisten, begeleiders, logistiek personeel …? Om tot een succesvol beleid te komen heb je een multidisciplinaire werkgroep nodig die een trekkersrol vervult in het proces ernaartoe.
Visie op preventief gezondheidsbeleid
Wat is de visie van jouw voorziening op preventie bij je doelgroep(en)? Is dit een gedeelde visie onder de personeelsleden? Sluit die aan bij de visie en missie van je voorziening, of staat ze op zich? Het is van belang dat deze visievorming aan het begin van het proces aan bod komt. De visie kan ook gaandeweg of in de laatste stappen veranderen en bijgewerkt worden indien nodig.
Vergeet niet om tijdens het opstellen van de visie regelmatig terug te koppelen naar alle teams en feedback te vragen, zowel op vlak van inhoud als van haalbaarheid. Zo werk je bottom-up en dat zorgt dan weer voor een sterker draagvlak om de visie nadien uit te voeren.
Communiceren is cruciaal
Natuurlijk kan niet iedereen aanwezig zijn bij de werkgroep. Daarom is communicatie onmisbaar om draagvlak te creëren. Communiceer naar patiënten, cliënten, familie, personeelsleden … over de plannen om een preventief gezondheidsbeleid op te zetten. Door een zichtbaar en opvallend initiatief te creëren verhoog je mogelijk de betrokkenheid en verlaag je de weerstand. Communiceer vanaf de start regelmatig met alle betrokkenen en blijf dit consequent doen. Geef updates over de voortgang van het proces, zo behoud je draagvlak doorheen het hele proces.
Gebruik bestaande en/of nieuwe communicatiekanalen zoals een nieuwsbrief, website, bestaande overlegmomenten, infosessies, kick-offmeeting, bewonersvergadering, ouderparticipatieraad, enz.