Nudges of subtiele duwtjes richting gezonde keuze
Nudges zijn subtiele duwtjes die, via kleine aanpassingen in de omgeving of in communicatie, ons gedrag richting gezonde keuzes kunnen sturen. In gezondheidsbevordering is nudging een communicatiestrategie die tot gezonde gedragsverandering kan leiden.
Reflectief versus automatisch
Veel van onze dagelijkse gezondheidsgedragingen zijn niet zomaar een gevolg van rationeel weloverwogen keuzes, maar ontstaan ook, en zelfs vooral, uit automatische, en veelal onbewuste short-cuts in ons denken. In de literatuur worden dit heuristieken genoemd, of automatische beslisregels. Gelukkig zijn die automatische beslisregels best voorspelbaar. Zo zijn we geneigd om te kiezen voor dingen die in het oog springen, die als standaard keuze voorgesteld worden, of die gekozen worden door de meerderheid.
En maar goed ook. Ga maar eens na hoelang het zou duren om elke beslissing die je tijdens de dag maakt te moeten onderwerpen aan een grondig onderzoek aan de hand van rationele argumenten. Daarvoor ontbreekt het ons aan tijd, wilskracht en mentale capaciteiten. En net daar spelen nudges handig op in.
Subtiele duwtjes in de keuzearchitectuur
Nudges spelen in op ons gedrag door kleine wijzigingen aan te brengen in de keuzearchitectuur, de manier waarop keuzeopties worden voorgesteld. Nudges zijn dus ‘subtiele duwtjes’ die het gewenste gedrag stimuleren door het bijvoorbeeld gemakkelijker of aantrekkelijker te maken, of aan te duiden dat de meerderheid het gewenste gedrag stelt. Lees meer over verschillende soorten nudges.
Kenmerken van een nudge
De volgende eigenschappen kenmerken (gezonde) nudges en onderscheiden ze van andere gedragsveranderingstechnieken. Goed om te weten is ook dat niet elke interventie die gebruikmaakt van inzichten uit de psychologie of gedragseconomie een nudge is.
Rechtstreeks inspelen op gedrag
In eerste instantie is een nudge bedoeld om rechtstreeks op een concreet gedrag in te spelen, en dit op de plaats en het moment waar het gedrag gesteld zal worden
Zonder bewuste afweging
Een nudge speelt in op een heuristiek of automatische beslisregel die mensen hanteren in hun keuzegedrag. Dit wil zeggen dat een nudge geen beroep doet op reflectieve mentale capaciteiten van mensen.
Keuzevrijheid
Bovendien moet een nudge gemakkelijk te vermijden zijn. Er moet zonder al te veel gedoe toch gekozen kunnen worden voor de andere (ongezonde) optie. Het is essentieel dat de keuzevrijheid intact is, maar ook dat stigmatisering vermeden wordt en het gewenste gedrag in het belang van het individu en de maatschappij is. Lees meer over ethisch nudgen.
Geen incentive of regulering
Een nudge kan onderscheiden worden van een incentive en van regulering. Bij regulering wordt de keuzevrijheid beperkt en wordt er iets verboden. We spreken van een incentive wanneer iets betaalbaarder of gratis wordt gemaakt of wanneer andere – niet-financiële – stimulansen worden aangeboden. Deze technieken zijn geen nudges, maar je kan ze er wel mee combineren.
Gezonde en ongezonde nudges
Vaak beseffen we het niet, maar nudges zijn alomtegenwoordig in onze dagelijkse omgeving. Marketingspecialisten passen deze principes al langer toe, vooral op het consumptiegedrag van mensen (vb. kopen van voeding, aangaan van lidmaatschappen, …). Zo worden steevast snoepwaren aan de kassa opgesteld, en dan nog liefst op ooghoogte van kinderen, om nog snel aan te zetten tot een impulsaankoop.
Je bewuster worden van deze omgevingsinvloeden kan helpen om te weerstaan aan de vele ongezonde verleidingen, maar ook gezond nudgen is mogelijk. Door gezonde nudges toe te voegen aan de omgeving, wordt de keuzearchitectuur gezonder en zo dus ook het gedrag. Dezelfde gedragsprincipes kan je dus inzetten om een duwtje te geven, ditmaal in de gezonde richting.
Nudges in de omgeving
Nudges worden best ingezet in situaties waar mensen kiezen tussen gezond of ongezond gedrag. Meestal is dit een specifieke plaats in de fysieke omgeving: bijvoorbeeld een winkelomgeving waar men voeding koopt of de inkomhal van een gebouw waar je de trap of de lift neemt, of beslist om te gaan roken. Nudging kan ook via communicatie werken.
Nudges in communicatie
Soms vindt het keuzegedrag plaats in en via een bepaald communicatiemiddel, zoals een brief of een formulier voor screening of medische opvolging. Je kan de brief of het formulier dan zo opstellen dat de gezonde keuze makkelijk en aantrekkelijk wordt. Je kan ook nudgen via communicatie door korte boodschappen te integreren in de omgeving waar het gedrag gesteld en de keuze gemaakt wordt: de cafetaria, de werkvloer, de winkel, etc.
Wanneer nudges inzetten?
Nudges kunnen het best gericht zijn op eenvoudige gedragingen die je doorgaans eerder automatisch of gevoelsmatig stelt, of waarbij er duidelijke keuzeopties zijn (vb. zitten of rechtstaan in vergadering, trap of lift nemen, fruit of taart kopen).
Verder zullen nudges vooral werken wanneer er al enige vorm van motivatie is voor het gezonde gedrag. De nudge geeft dan, als het ware, een extra duwtje in de rug en helpt zo om de gezonde voornemens van de persoon te realiseren. Mensen die niet gemotiveerd zijn voor de gezonde keuze, zullen eerder niet beïnvloed worden door de nudge. Er is dus wel enige vorm van ambiguïteit of twijfel nodig opdat een nudge effectief is.
Voor- en nadelen van nudges
Voordelen
- Respecteren de keuzevrijheid van mensen in tegenstelling tot wet- en regelgeving.
- Kunnen relatief eenvoudige en goedkope ingrepen zijn in tegenstelling tot bijvoorbeeld uitgebreide en dure campagnes.
- Nudges vereisen weinig reflectie en kunnen daardoor mensen op korte termijn het gezonde gedrag te laten stellen.
Nadelen
- Zijn niet voor elke situatie bruikbaar, zoals wanneer de ongezonde keuze grote consequenties heeft en wet- en regelgeving de voorkeur heeft. Bijvoorbeeld vaccinatie van riskante ziekten verplichten of verbieden van roken in publieke ruimtes (aanvullend kunnen nudges wel gebruikt worden om gedrag aan te moedigen).
- Vereisen een inzicht in de heuristieken die spelen in een individu zijn/haar beslissingsproces. Wat succesvol kan zijn bij de ene groep en op een bepaald moment, kan snel zijn effectiviteit verliezen overheen de tijd.
- Kunnen paternalistisch overkomen omdat het lijkt alsof personen zelf niet kunnen bepalen wat goed en niet goed voor hen is.
- Nudges zetten niet in op het bijbrengen van gezondheidsvaardigheden en worden daarom soms bekritiseerd als weinig of niet empowerend.
Nudging binnen de gezondheidsmatrix
Als je een preventiemethodiek ontwikkelt, of werkt aan een gezondheidsbeleid, kan nudging een techniek zijn die je hanteert binnen de 4 strategieën van de gezondheidsmatrix.
Omgevingsinterventie
Omdat nudging zowel via de omgeving als via communicatie kan werken, is nudging een techniek die je doorheen de vier verschillende preventiestrategieën kan gebruiken. Nudging is het meest uitgesproken een omgevingsinterventie, die via ingrepen in de fysieke omgeving van de gezonde keuze de meest evidente keuze maakt.
Andere strategieën
Maar ook binnen de andere strategieën kan je nudges inzetten. Communicatieve nudges kunnen het reflectieve denksysteem in gang zetten en dus ook educatief van aard zijn. Ze kunnen ook mensen toeleiden naar de juiste zorg en begeleiding, bijvoorbeeld door het aanbieden van borstkankerscreening als standaard keuze. Een voorbeeld van hoe een nudge past binnen de strategie afspraken en regelgeving is een schoolkantine die in haar beleid vastlegt dat het standaard bijgerecht bij de lunch een salade is.
Wil je als professional graag met deze inhoud in je bedrijf of praktijk aan de slag? Maar mis je nog de nodige handvaten? Neem dan gerust contact met ons op. Ons team van experten voorziet hierrond ondersteuning op maat, wetenschappelijk onderbouwd en tegelijkertijd toepasbaar in de praktijk.