Hoe stimuleer je peuters en kleuters om gezond te eten?
Als ouder ervoor zorgen dat je peuter of kleuter elke dag zijn groentjes eet: geen kinderspel. Wat doe je als je kind continu zijn neus optrekt voor al wat gezond is? Kinderen zijn kieskeurig wat voeding betreft en staan niet te springen om nieuwe dingen te proeven. Maar met onze gouden regel en de 12 tips hieronder, moet dat lukken.
Wat als mijn kind iets niet lust? Mag ik mijn kind dwingen op zijn bord leeg te eten? Hoe overtuig ik mijn kind om te proeven? Hoe ga ik om met ongezonde voeding? Hoe kan ik mijn kind gezond en gevarieerd laten eten?
Elke ouder stelt zich die vragen wel eens. Kinderen durven soms eens kieskeurig te zijn, maar dat is helemaal normaal.
- Rond de leeftijd van 1,5 jaar worden heel wat kinderen moeilijker aan tafel. Ze krijgen een eigen willetje.
- Sommige kinderen hebben ook een zekere mate van 'voedselneofobie'. Dat is een vrij banale angst om ongekende voedingsmiddelen te eten.
- Daarbij komt dat kinderen van nature een voorkeur hebben voor zoete smaken. Als ze 4 maanden zijn, komt daar ook zout bij. Met zure en bittere smaken hebben ze het doorgaans moeilijker.
Het is dus niet abnormaal dat kinderen kieskeurig zijn in deze ontwikkelingsfase. Niets om je ernstig zorgen over te maken. Maar, je neemt toch best geen te lakse houding aan.
Kinderen moeten zure, bittere en neutrale smaken – zoals de smaak van water en witte melk – leren appreciëren. En in het geval van voedselneofobie: hun angst overwinnen om toch ongekende voedingsmiddelen te proeven. Als dat niet gebeurt, zal hun eetpatroon vaak veel te eenzijdig zijn. En dan is de kans groot dat ze vooral zoete en zoute − suiker- en vetrijke voeding dus − eten. Hoe vroeger kinderen experimenteren met gezonde voeding, hoe gevarieerder hun voeding wordt.
Hoe pak je dat dan precies aan? Wel, er is een gouden regel: de ouder bepaalt wat, wanneer en hoe er gegeten wordt, het kind bepaalt of en hoeveel het eet.
Dus: de ouder bepaalt wat, wanneer en hoe er gegeten wordt:
- Jij bepaalt (al dan niet met inspraak van de kinderen) wat de pot schaft. Iets anders komt er niet op tafel. Wat maak je best klaar? Dat lees je in ‘Wat en hoeveel eten peuters en kleuters het best’.
- Als je wilt dat je kinderen evenwichtig eten moet je niet alleen letten op wat ze eten, maar ook op wanneer ze dat doen. Een goed eetpatroon en goede eetgewoontes zijn minstens even belangrijk. Een gezond eetpatroon houdt in dat je drie hoofdmaaltijden per dag neemt, aangevuld met 2 à 3 (gezonde) tussendoortjes. Lees meer over hoofdmaaltijden en tussendoortjes.
- Het ‘hoe’ betekent bijvoorbeeld dat er gegeten wordt aan tafel, en niet voor de tv. Of dat je kind aan tafel blijft zitten wanneer iedereen eet, ook al wil hij niet eten.
Het kind bepaalt of en hoeveel het eet.
- Je kind dwingen om te eten heeft geen zin. Dat is een strijd die je nooit kan winnen, eentje die leidt tot een negatieve sfeer aan tafel. Het is belangrijker dat je je kind stimuleert om te proeven, zonder het te verplichten. Bekijk enkele handige tips die je hierbij kunnen helpen.
- Laat je kind ook kiezen hoeveel het eet. Een kind weet heel goed wanneer het honger heeft, en wanneer het verzadigd is. Als je een kind verplicht om meer te eten dan het wilt, leer je het kind om zijn of haar verzadigingssignalen te negeren. Niet luisteren naar honger- en verzadigingssignalen kan leiden tot overgewicht. Laat je kind dus zelf kiezen hoeveel het eet, ook al heeft het zijn bord niet aangeraakt. Wees gerust, een kind zal zichzelf niet uithongeren. Lees hierover meer in ‘Laat het kind kiezen hoeveel het eet’.
"Feit! Het lukt nu al aardig met Briek, maar soms kunnen zijn kleuterstoppen toch nog eens volledig doorslaan, en dan heeft het gewoon geen zin om ertegen in te gaan. De dag erna kan het dan weer wel perfect lukken. Reageren mijn man en ik wel boos, dan geraken we makkelijker in een negatieve spiraal en dan gaat het de dag nadien weer niet goed."
Jolien, mama van Briek (bijna 4 jaar) en Nelle (1 jaar)
12 (op)voedingstips
Dat klinkt allemaal heel mooi en het is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Daarom: enkele handige tips. Hou altijd in het achterhoofd: elk kind is anders. De ene tip werkt bij het ene kind beter dan bij het andere. De boodschap is: probeer een paar tips uit en pas toe wat bij jouw kind echt helpt. Sommige kinderen zijn nu eenmaal moeilijkere etertjes dan andere. Ze hebben ongetwijfeld andere positieve eigenschappen waar ze in uitblinken!
Wat als je kind moeilijk doet? Geef niet te veel aandacht aan show, zure gezichten, gepruts of welk gedrag ook waar je je aan gaat ergeren. Focus op wat je kind wel goed doet! Check de tips hieronder, of download ze in deze overzichtelijke infografiek.
1. Proeven kan je leren aan kinderen
Kinderen hebben tijd nodig om te wennen aan nieuwe smaken. Ze leren proeven zoals ze leren stappen of fietsen. Soms zijn er wel 10 tot 15 proefpogingen nodig voor ze iets lusten.
2. Toon het goede voorbeeld
Kinderen kijken naar jou op en doen je na. Eet zelf je groenten met smaak op en laat zo merken dat je het lekker vindt. Probeer samen eens iets dat voor allebei nieuw is. Pret verzekerd!
3. Bied eten op een leuke manier aan
Want kinderen eten met hun ogen. Je hoeft geen uren in de keuken te staan: een boterham in de vorm van een driehoek maakt geen verschil in tijd, maar is een leuke verrassing.
4. Zet variatie op het menu
Zo krijgt het kind alle voedingstoffen die het nodig heeft om gezond op te groeien. De voedingsdriehoek kan hierbij een belangrijkste leidraad zijn.
5. Maak gezonde keuzes makkelijk
Zet een grote fruitmand op tafel en verberg koeken in de hoogste kast. Of snij het fruit. Een gesneden appel eet makkelijker dan een volledige appel.
6. Betrek kinderen maximaal
Kinderen leren door naar jou te kijken en door al spelend dingen te doen: bv. samen koken. Laat je kind ook zelf eens kiezen tussen twee soorten groenten.
7. Eet samen aan tafel, op vaste tijdstippen
Maak het eens lekker gezellig met de kinderen. En zorg dat er geen afleiding is: zet de tv uit, geen smartphones in de hand en leg het speelgoed even aan de kant.
8. Zorg voor duidelijke regels en afspraken
Samen tafelen is een gezellig, sociaal gebeuren. Zo wordt proeven een stuk makkelijker. Kinderen leren door imiteren en van jou heel wat eetgewoontes en tafelmanieren leren.
9. Praat met je kinderen over voeding
In de eerste plaats leren kinderen door te kijken wat jij doet en door je te imiteren. Toch kan een woordje uitleg hier en daar helpen. Pas je uitleg aan de leeftijd van het kind aan.
10. Belonen mag, maar liever niet met snoep
Dan denkt je kind dat het eerst iets ‘vies’ moet eten om dan iets ‘lekkers’ te krijgen. Beloon eerder met een complimentje of doe samen iets leuks: een spelletje spelen, naar het speelplein gaan of samen liedjes zingen.
11. Laat het kind kiezen hoeveel het eet
Kinderen voelen zelf goed aan wanneer ze genoeg hebben gegeten. Forceer het niet om meer te eten. Vul het bord niet meteen tot de rand. Begin met een portie groenten zo groot als de vuist van je kind. Laat ze zelf opscheppen en help ze hierbij.
12. Ongezonde voeding is geen verboden vrucht
Maar leer kinderen ermee omgaan. Een kind mag wel eens een minder gezonde uitspatting hebben. Blijf dan gewoon bewust van de frequentie (niet te vaak, bv. alleen op speciale gelegenheden) en portiegrootte (niet te veel).
Meer info
Vond je niet wat je zocht? Meer informatie over gezond eten bij peuters en kleuters vind je:
- website van Kind & Gezin
- Groeiwijzer (Eetexpert): over smaakontwikkeling en eetgedrag
- brochure Gezonde Voeding voor Peuters en Kleuters (Vereniging voor Kindergeneeskunde 2019)
Organiseer of volg je hierover graag een vorming? Hier vind je ons aanbod.