Koolhydraatarm dieet

Wat is het koolhydraatarm dieet?

Bij het low-carb- of koolhydraatarme dieet wordt de inname van koolhydraten beperkt. De aanbeveling van de Hoge Gezondheidsraad bij een normaal voedingspatroon ligt voor het aandeel koolhydraten op 50 tot 55% van de totale energiebehoefte.

Het dieet laag in koolhydraten hanteert verschillende definities die variëren van 26 tot maximum 45 energie% voor een voeding laag in koolhydraten en van 10 tot 13 energie% voor een voeding zeer laag in koolhydraten.

De resterende energie-inname gebeurt via vet- en eiwitrijke voedingsmiddelen zoals vlees, vis, eieren, melkproducten, noten en zaden, olie … Door minder koolhydraten in te nemen ligt de energie-inname lager, op voorwaarde dat er niet méér vet- en eiwitrijke voeding. Er zal dus alleen gewichtsverlies optreden als er minder calorieën in totaal worden ingenomen in vergelijking met de inname vóór het volgen van het koolhydraatarme dieet.

Van het koolhydraatarme dieet zijn heel wat verschillende varianten, vaak gekoppeld aan de ‘uitvinder’ ervan... Denk hierbij aan de bekende diëten zoals Atkins, Dukan, Dr. Frank dieet, …

Wanneer kiezen voor een koolhydraatarm dieet?

Er zijn 2 mogelijke indicaties waarbij het (tijdelijk) volgen van een koolhydraatarm dieet interessant kan zijn:

1) Diabetes type 2: Bij diabetespatiënten krijgt een gezonde voeding zoals aanbevolen door de voedingsdriehoek de voorkeur. Deze evenwichtige voeding bestaat uit voldoende volkoren graanproducten, fruit, groenten, noten en peulvruchten. Daarnaast is er ook een beperkte inname van witte graanproducten, rood en sterk bewerkt vlees zoals charcuterie, gesuikerde dranken en alcoholische dranken. Er wordt in eerste instantie dus vooral naar de kwaliteit van de koolhydraatbronnen gekeken. Verder wordt een dieetbehandeling bij diabetes type 2 individueel bepaald, rekening houdend met het huidige voedingspatroon, gewicht, medicatie, persoonlijke en culturele voorkeuren van de patiënt …

De laatste jaren gebeurt er héél wat onderzoek naar het gebruik van koolhydraatbeperking bij patiënten met diabetes. Er zijn studies die aantonen dat een koolhydraatarm dieet bijdraagt tot een positief effect op de bloedsuikerspiegel, bloeddruk en cholesterol. Maar er zijn meer studies nodig om dit effect voldoende aan te tonen. Door gebrek aan genoeg bewijs wordt het koolhydraatarm dieet bij patiënten met diabetes type 2 niet aanzien als een standaard dieetbehandeling. De aanbeveling van koolhydraatarme voeding bij diabetes is sterk uiteenlopend. Sommige artsen en diëtisten raden het aan en sommige raden het af. Indien dergelijke patiënten toch voor een koolhydraatarm dieet kiezen, is een strikte begeleiding van een arts en/of diëtist noodzakelijk. Tijdens het volgen van het koolhydraatarme dieet bij diabetes moet de bloedsuikerspiegel strikt gecontroleerd worden. Door medicatie die insulineproductie stimuleert of door injecties van insuline zelf te combineren met een koolhydraatbeperking bestaat de kans dat de bloedsuikerspiegel te laag wordt.

2) Vermagering: Als een koolhydraatarm dieet minder calorieën aanbrengt in vergelijking met de normale voeding van de persoon kan het dieet ook gebruikt worden om af te vallen. De werking van dit dieet als vermageringsdieet is dus zoals elk dieet gebaseerd op verminderde calorie-inname.

Het gewichtsverlies van dit dieet zou ook een gevolg zijn van een verminderde eetlust die het dieet met zich meebrengt. Om drie redenen:

• Het hogere aandeel eiwitrijke voeding geeft een verhoogde verzadiging (je hebt langer een vol gevoel).
• Bij de verschuiving van koolhydraatverbranding naar vetverbranding voor het vrijmaken van energie, gaat het lichaam in ‘ketose’. Dit gaat gepaard met een onderdrukking van de hongerhormonen en een versterking van verzadigingshormonen.
• De lagere inname van sucrose en fructose – enkelvoudige suikers die de honger bevorderen – vermindert ook de eetlust.

Deze gewichtsafname is zowel positief voor patiënten met diabetes type 2 als voor mensen met overgewicht of obesitas.

Voor- en nadelen van het koolhydraatarme dieet

Een voordeel van dit dieet is dat het minder suikers aanbrengt. Het gaat hier vooral om toegevoegde suikers en geraffineerde koolhydraten die we vinden in snoep, frisdrank, witte graanproducten … Maar deze worden ook in een gewoon gezond voedingspatroon afgeraden.

Een koolhydraatarme voeding kan ook nadelen hebben voor onze gezondheid:

• Er kan sprake zijn van spierafbraak tijdens het vermageren. Wie een dieet laag in koolhydraten volgt, maakt minder hormonen die zorgen voor spieropbouw aan. Gevolg? Spierafbraak tijdens het afvallen. Velen denken dat een eventueel hogere eiwitinname spierafbraak zal tegenhouden. Maar: een hogere eiwitinname leidt niet tot meer aanmaak van hormonen die zorgen voor spieropbouw. Het is dus een verkeerd beeld dat extra eiwitten de spierafbraak tegenhouden.
• Ook de nutritionele samenstelling van het koolhydraatarme dieet zou een negatieve invloed hebben op de gezondheid van de persoon. Zo kan er een tekort aan een aantal mineralen optreden zoals thiamine, foliumzuur, vitamine C, ijzer en magnesium. Dat komt omdat deze mineralen voornamelijk terug te vinden zijn in koolhydraatrijke voedingsmiddelen. Daarnaast kan het dieet, door de hogere vet- en eiwitinname, negatief zijn voor de functie van de nieren en voor hart en bloedvaten. Deze mogelijke nadelen worden nog volop bestudeerd.
• Laatste nadeel van het koolhydraatarme dieet: veel mensen beginnen eraan op hun eentje. Terwijl dit dieet een strikte begeleiding van een arts of diëtist vraagt. Dat helpt om de aangepaste eetgewoonten vol te houden en voorkomt dat de verloren kilo’s er weer aan komen.