Ongezonde gewoonten aanpakken
Eén van de redenen waarom gedrag veranderen zo moeilijk is? Het is meestal ‘ingesleten’ in de dagelijkse routine of gewoonten. Zo neem je nietsvermoedend telkens die lift of roltrap of dat klontje suiker in je koffie.
De kracht van gewoonten
Gewoonten zijn zo krachtig en bestendig omdat ze ervoor zorgen dat we nog maar weinig moeten stilstaan bij wat we doen. Ons gedrag wordt na verloop van tijd een automatisme waardoor we ruimte vrij krijgen om op andere zaken te focussen. En gelukkig maar, anders kregen we niets meer gedaan.
Als we ongezonde gewoontes ‘aankweken’, kost het dus extra aandacht en wilskracht om die weer af te leren. Niet in het minst omdat ze ons meestal op korte termijn een goed gevoel geven. Om van die slechte gewoontes af te raken, moeten we die mentale ruimte weer vrijmaken om bewust stil te staan bij het ongezonde gedrag, pogingen te doen om het te veranderen en die verandering op te volgen zodat we niet hervallen.
Inzetten op meer dan gedragsinitiatie
Het spreekt dus voor zich dat gedragsverandering niet zomaar blijft duren. Toch zetten veel (commerciële) campagnes en acties nog steeds enkel in op gedragsinitiatie of het eenmalig uitlokken van een gedrag.
Veel minder aandacht in interventies gaat naar het uitzoeken hoe je mensen kan aanmoedigen en ondersteunen in duurzame gedragsverandering. Het promoten van een gezonde leefstijl houdt nochtans in dat ook nieuwe (gezonde) gewoonten geïnstalleerd worden zodat de interventie zichzelf op termijn overbodig maakt.
Van ongezond naar gezond
Gelukkig is het mogelijk om ongezonde gewoonten te vervangen door gezonde gewoonten. Het voordeel is dat je zo gewoonten kweekt die je gezonde voornemens kunnen rechthouden wanneer je even een motivatiedip hebt.
Stap 1: herken de valkuilen
Ongezonde gewoonten afleren wil zeggen: die situaties en triggers waarbij het ongezonde gedrag doorgaans gesteld wordt, leren opmerken en herkennen.
- Bv. vooral snakken naar een sigaret na de maaltijd.
- Bv. meer alcohol drinken wanneer je onder vrienden bent.
Stap 2: kies gezonde alternatieven
Eens je kan herkennen in welke situaties de verleiding om de hoek loert, kan je naar gezondere alternatieven zoeken. Die alternatieven koppel je dan best zelf ook aan terugkerende situaties of tijdstippen (vb. telkens voor het slapengaan, tijdens etentjes met vrienden). Die situatie of dat tijdstip wordt dan een trigger of reminder voor het gezonde gedrag. Zo wordt het makkelijker om het gezonde gedrag steeds te herhalen en uiteindelijk om te zetten in een gewoonte.
Belangrijk hierbij is dat diegene die het gedrag zal stellen zelf achter het alternatieve gedrag staat. Het kan ook helpen als de geplande verandering gecommuniceerd wordt met anderen, zodat zij steun kunnen verlenen.
Voorbeelden van alternatieve gedragingen:
- Bv. tijdens elk reclameblok op tv even stretchen.
- Bv. elke avond voor het slapengaan een dagboekje invullen met piekergedachten in plaats van te blijven piekeren.
Stap 3: volg de gedragsverandering op
Om de voorkomen dat we in oude gewoonten vervallen, is het goed om veranderingen in leefstijl een tijdje bewust op te volgen. Dat kan via een applicatie of dagboekje. Wanneer het niet langer moeite kost om het ongezonde gedrag te laten, komt er weer ruimte vrij om nieuwe doelen na te streven.