Het bestrijden van zwerfvuil en peuken op de grond met de MOnitoringsMOdule (MOMO) van Mijn Mooie Straat van Mooimakers. (Mechelen)

Waarom deze actie?

Peuken zijn in aantal de grootste en de meest vervuilende fractie zwerfvuil op de grond. Als we kijken naar het aantal stuks, kunnen we zelfs stellen dat sigarettenpeuken iets meer dan de helft van al het zwerfvuil op straat uitmaakt. Veel mensen storen zich aan sigarettenpeuken in hun buurt.

Opruimacties tonen aan hoe groot de peukenafvalberg is en hoe snel er nieuwe peuken op de grond bijkomen. Een gezamenlijke opruimactie heeft vooral een sensibiliserende impact op de openbare netheid en brengt bovendien mensen met een gemeenschappelijk doel dichter bij elkaar.

Met deze opruimactie toon je je betrokkenheid bij een propere omgeving naar de lokale overheid, de omgeving en de buurtbewoners. Je versterkt je actie als je deze koppelt aan sensibilisering. Je maakt duidelijk dat peuken in de vuilnisbak horen en spoort met extra sensibiliseringsmateriaal, een brede communicatie vanuit de relevante buurtactoren en handhaving door het lokaal bestuur de bewoners en bezoekers van de wijk aan hun weggooigedrag te veranderen.

Wat houdt de actie in?

Opruimacties in kaart brengen met de monotoringsmodule Mijn Mooie Straat van Mooimakers. Deze module werd speciaal ontwikkeld om lokale besturen te ondersteunen in hun strijd tegen zwerfvuil en sluikstorten. In deze tool kan je de aanpak van probleemlocaties digitaal in kaart brengen en een meettraject uittekenen. Eenmaal er voldoende nulmetingen in het systeem zijn ingevoerd, kan je van een interventie of meerdere interventies meten of ze effectief zijn of niet. Je kan dus nagaan of ze een impact hebben op het weggooien van peuken.

In het Oud Oefenplein werd Mijn Mooie Straat gebruikt om het effect van een infobord op peuken (en ook ander zwerfvuil) in de wijk na te gaan.

Zelf aan de slag?

• Ga na of je stad, gemeente of afvalintercommunale gebruik maakt van het Mijn Mooie Straat-platform. Als dit het geval is, betrek je hen bij het opzetten van acties. Indien niet, kan je geen gebruik maken van de MOnitoringsMOdule in Mijn Mooie Straat. Hiervoor dient het lokaal bestuur de vereiste opleiding te volgen.

Meer info over het gebruik van Mijn Mooie Straat kan je terugvinden via deze webpagina.

De vrijwilligersapp kan je downloaden in de App Store of Google Play Store.

• Bepaal de probleemlocaties in je buurt. Waar liggen er veel peuken? Wat stelde je zelf al vast, wat zeggen buurtbewoners? Je kan ook een wandeling door de buurt organiseren om een beter zicht te krijgen op de problematiek. Op basis daarvan kan je bepalen op welke locaties je opruimacties kan organiseren of acties uitvoeren om het aantal peuken dat weggegooid wordt terug te dringen.
  

• Baken je opruimzones duidelijk af. Je kan ze bijvoorbeeld op een kaart van de buurt tekenen (in de Mijn Mooie Straat-app) of bij aanvang van een opruimactie met krijt in de buurt zelf. Als je wil weten hoeveel peuken er telkens bijkomen, is het bij herhaaldelijk opruimen belangrijk om exact dezelfde zones op te ruimen. Pas je een aantal maatregelen toe (zie verder), dan is het ook belangrijk om deze in minstens 1 probleemzone niet toe te passen, zodat je kan nagaan of het vastgestelde effect wel toe te wijzen is aan je maatregelen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er in vakantieperiodes minder peuken in de wijk liggen omdat meer buurtbewoners op reis zijn of omdat sommige buurtdiensten dan vaker gesloten zijn.
  
  • Op de site van het Oude Oefenplein lagen er veel peuken tussen de sporthal en het lokaal dienstencentrum, net zoals rond de speelzones, vooral aan de zitbanken, en op de parking van de sporthal.
    Om dit aan te pakken werd de site opgedeeld in 4 meetstroken: 2 aan de speelzones, 1 aan de zitbanken tussen de sporthal en het dienstencentrum en ter controle nog een meetstrook aan de parking. Op de controlestrook werd geen maatregel om het peukenafval te verminderen toegepast, op de meetstroken wel.

• Bepaal je maatregelen. Een mix van maatregelen werkt het beste om het gedrag van mensen te beïnvloeden. Wil je dat er minder peuken op de grond belanden, dan kan je informeren en sensibiliseren in de wijk (via borden, affiches, buurtkrantje, ...). Het breed communiceren van je acties naar alle relevante actoren in de buurt (bewoners, organisaties en mensen die werken in de buurt) en handhaving bij niet-naleving door het lokaal bestuur zijn belangrijk. In de Mijn Mooie Straat-app vind je een overzicht van verschillende maatregelen die je kan toepassen. Bekijk steeds (evt. samen met andere actoren uit de buurt) wat interessant en haalbaar kan zijn om toe te passen.
  • We plaatsten in het Oud Oefenplein een infobord. Het ging over 2 stickers die langs weerszijden van een vuilbakpaneel konden geplakt worden. De ene sticker bedankte buurtbewoners en bezoekers van de wijk om het proper te houden. De andere riep op om niet te roken en bevatte ook een doorverwijzing naar Tabakstop voor rokers die wensten te stoppen.

• Voer 2 nulmetingen uit. Voordat je maatregelen van kracht zijn, wil je weten hoeveel peuken (en ander zwerfvuil) er liggen op de probleemlocatie(s) en hoeveel stuks er telkens bijkomen. Idealiter is er 1 week tussen elke nulmeting. Spreek af met de stadsdiensten dat er niet geveegd wordt in de periode van de nulmetingen. Je doet dit op een gestandaardiseerde manier door het aantal stuks in te geven in de app. Je kan ook de meetbladen downloaden en afdrukken.

• Pas je maatregelen toe.
  • Een mix van maatregelen werkt het best om het gedrag van mensen te beïnvloeden.
  • Wil je dat er minder peuken op de grond belanden, dan kan je:
    • informeren en sensibiliseren in de wijk (via borden, affiches, buurtkrantje, ...);
    • je acties breed communiceren naar alle relevante actoren in de buurt (bewoners, organisaties en mensen die werken in de buurt);
    • handhaven bij niet-naleving door het lokaal bestuur.

• Voer minstens 4 effectmetingen uit. Na invoer van de maatregelen ruim je de zones telkens opnieuw op om te bekijken of er effectief minder peuken (en ander zwerfvuil) op de grond belanden. Je geeft de aantallen opnieuw in op Mijn Mooie Straat.

• Analyseer het effect van je maatregelen.