Verhoudingen stapsgewijs aanpassen
Ongezonde eetgewoonten cold turkey aan de kant schuiven voor gezonde, dat werkt voor sommigen. Maar we zien dat dit niet altijd blijft duren. Stapsgewijs naar een nieuw normaal werken, daar zit muziek in!
Wie doet het al?
- “Als je gewoon bent van altijd vlees te eten, dan is dat gewoon heel raar als dat wegvalt.” Kokkin Miriam van de Cantel in vzw Cirkant (Turnhout) ging eens voor een vegetarische spaghetti, waarbij ze gehakt verving door linzen. “Toen schrokken onze jongeren even. Maar ze zeiden me achteraf dat ze het lekker vonden.”
- Bij Tonuso vzw in Brussel raakten de jongeren de 100% linzenschotel van de huisvader niet aan. Nu worden de verhoudingen aangepast.
- De Teerling van Nieuwland vzw in Oostende is op zoek naar manieren om stapsgewijs af te stappen van gemixte spaghettisaus.
- OVBJ De Waaiburg in Antwerpen stapte over naar bruin brood.
Tot wat leidt het?
- Duurzame gedragsverandering waarin het gezonde geleidelijk aan normaal wordt.
- Kinderen kunnen wennen aan de smaak/textuur/... en daardoor minder weerstand voelen tegen vernieuwing.
Verandering op het menu
Enkele tips uit de praktijk:
- Verander samen. Vanuit de keuken kan je overtuigd zijn dat sommige veranderingen moeten gebeuren. Maar gezonder gaan eten kan pas realiteit worden als verschillende spelers de handen in elkaar slaan: de mensen die zich ontfermen over de aankoop en de bereiding, maar ook de begeleiders die aanwezig zijn op de eetmomenten en de kinderen, jongeren en gezinnen die met jullie eten. Je zit best op één lijn met alle betrokkenen. Dat betekent dat je een verandering best bespreekt. Het is belangrijk dat je dat op een verbindende manier doet. Hier vind je meer info.
Praktijkvoorbeeld:
Nadat in de werkgroep werd afgesproken om een aantal punten in het voedingsaanbod te veranderen (bv. geen fruitsap meer aankopen en aanbieden), waren de koks zo enthousiast dat ze meteen een aantal afspraken doorvoerden en onder andere geen fruitsap meer aankochten. De begeleiders vielen uit de lucht en reageerden negatief gezien die afspraken nog niet met hen besproken waren en zij dus van niets wisten. Zij waren het gewoon dat er meerdere keren per dag fruitsap ter beschikking was en plots was er geen fruitsap meer in huis te bespeuren.
“Het is noodzakelijk dat alle functies die bij de werkgroep betrokken zijn op eenzelfde lijn staan rond het beleid dat in de toekomst op poten gezet wordt.” (coördinator OOOC)
- Stapsgewijs kan op verschillende manieren. Wil je graag gezonder eten, maar voel je dat dit een grote stap is voor de kinderen, jongeren en gezinnen die bij jullie begeleid worden? Je kan per week (of per maand) verschillende vormen van verhoudingen aanpassen. Bijvoorbeeld het aantal keer gefrituurd eten, de verhouding wit en bruin brood, het aantal gemixte groenten in een saus … Leg daarbij samen een doel vast, namelijk de verhouding die jullie willen bereiken.
- Timing: Leg samen met de groep vast wanneer jullie een nieuwe stap willen zetten en de verhoudingen aanpassen. Als jullie die data samen bepalen, voorkom je dat je deze verandering laat plaatsvinden in periodes waar je sowieso meer stress in de groep hebt (kerstmis, examens …). Zo wordt het ook voor andere medewerkers duidelijk hoeveel stappen (en dus tijd!) er nodig is om als groep te veranderen naar een meer gezonde maaltijd. Door samen de stappen zichtbaar te maken, heb je een duidelijk moment waarop je een gezamenlijk doel hebt bereikt. Wijzig je de planning onderweg? Dan weet je heel goed waarom want je hebt dat met de groep besproken.
Voorbeeld: wit ->bruin brood
In maart kochten jullie voor het eerst bruin brood aan voor het ontbijt. Jullie startten met de verhouding 10-90 dus het meeste is wit brood aan tafel. In mei bouwden jullie op naar 20-80, in september naar 30-70 … Minstens de helft van het brood op tafel moest bruin zijn, dat was jullie samen vastgelegd doel. En dat bereikten jullie in het najaar. Dat wil niet zeggen dat er geen wit brood meer is. Er is een verhouding waar de groep samen achter staat. Bruin brood is veel dichter bij de norm gekomen dan in maart, toen jullie startten.
Voorbeeld: gemixte spaghettisaus -> saus met stukken groenten
Jongeren in jullie dagcentrum zijn gewoon aan gemixte spaghettisaus. Groenten schrikken af qua textuur, uitzicht … Jullie willen graag dat jongeren ook spaghettisaus met stukken groenten eten. Met de groep spreek je af welke groente eerst in kleine stukken bij de gemixte saus mag. Niemand schrikt als de wortel, een van nature zoete groente, gekozen wordt. Volgende maand zitten jullie terug samen. Jullie aten intussen al twee keer de nieuwe spaghettisaus en bespreken of die in de smaak viel en of het tijd is om een nieuwe groente minder te mixen. Elke maand plannen jullie zo’n korte bespreking in. Tegen het einde van het jaar zouden jullie (begeleiding én jongeren) graag saus hebben met drie niet-gemixte groenten. Dat doel hebben jullie met de jongeren besproken en proberen jullie stapsgewijs te halen.
Dat lukte niet supergoed. Alleen courgette en wortel zitten tot nu toe als stukken in de saus. Jullie proberen iets nieuws. In plaats van per groente, gaan jullie de saus vanaf nu stapsgewijs veranderen in de mate waarin die gemixt is. Opnieuw bespreken jullie op vaste momenten met de groep of de saus nog lekker is, geven jullie complimenten over wie proeft en mee zoekt naar wat kan werken. Dat nieuwe idee is makkelijker voor de keuken en de jongeren zijn er weg mee. Super!
