"We moeten het van kleine dingen hebben. En da's prima."

Het Sociaal Bedrijvencentrum Maasmechelen (SBM) startte in februari met het Gezond op de werkvloer-project. Vanaf dan ging coach Brenda er een paar keer langs om Evy en collega Hanne te helpen bij het uitdenken en opzetten van een preventief gezondheidsbeleid. Hanne is coach sociale dienst bij de maatwerkbedrijven en neemt het creatieve en praktische van de acties op zich. Evy, de verantwoordelijke van SBM, staat haar bij.

Klaar? … Start! 

In februari werden de dames gecoacht, in april pakten ze al uit met hun eerste actie. Hanne: “We wilden snel beginnen, daarom zijn we met fruit gestart. Da’s makkelijk te doen. We zetten elke maand een stuk fruit of groente in de kijker, delen die uit en hangen affiches op. Ik maak een affiche met een recept en eentje waarop de gezondheidsvoordelen van de vrucht of groente staan. En ik zet er de prijs bij. Zo zien onze mannen dat gezonde tussendoortjes niet veel moeten kosten.” 

Intussen loopt de fruitactie al even. Of ze in de smaak valt? Hanne: “Ik heb niet de meest communicatieve doelgroep. Zelfs al zouden ze thuis fruit eten, zou het mij verbazen dat ze het zouden zeggen.” Maar Hanne vraagt hen wel af en toe wat ze van de gezonde tussendoortjes vinden. “Iemand van mijn doelgroepmedewerkers antwoordde dat hij geen fruit eet. Maar als ik vroeg wat hij dan met die appel die hij kreeg, had gedaan, zei hij dat ie die opgegeten had. (lacht).” Missie geslaagd, dus. “We weten dat het leeft bij de mannen. Sommigen vragen welk fruit ze volgende maand krijgen, of doen zelf voorstellen.” En natuurlijk zijn er tegenvallers. “Van komkommer moesten ze niets weten. We moeten het toegankelijk houden”, zegt Hanne nog. 

Een hele campagne

Evy en Hanne timmeren samen met coach Brenda aan een echt gezondheidsbeleid, zodat het niet bij losse acties blijft. Evy: “Zonder Gezond op de werkvloer zouden we hier wel met gezondheid bezig zijn, maar niet consequent en niet op lange termijn. Ons gezondheidsbeleid zou wat met haken en ogen aan elkaar hebben gehangen. Nu zijn we getriggerd om er systematisch aan te werken. Het helpt ons om het concreet te maken. Op vraag van Brenda schreef Hanne onze actieplannen uit. Dus nu hebben we echt een kader om mee te werken.”

Coole mier als mascotte

“Brenda raadde ons ook aan om alles een naam te geven, om het visueel te maken, om campagne te voeren. En dat hebben we gedaan, met onze ‘fitte mier’ als mascotte. Een van onze ploegbazen heeft hiervoor een logo ontworpen.” En dat deed hij niet in het wilde weg, wel op het lijf van het bedrijf. Evy: “Wij wilden zelf een mier die fruit vasthoudt, maar het werd er uiteindelijk eentje die meer bij de mannen past. Met een oorring, tatoeage en haarbandje. Een coole mier dus.” En er zit een verhaal achter. “Aan de rechterkant zie je een mier die nog op de grond staat, in een donkere wolk. Die zit in de sigarettenrook. Links zie je dan hoe de mier eruitziet als hij stopt met roken: hij voelt zich fitter, heeft vleugels.”

Eerst water, de rest komt later

Hanne en Evy staan niet alleen in hun gezondheidsverhaal. Ze krijgen steun en ruimte van het bestuur, en ook andere medewerkers draven aan met tips voor gezonder werken. “Tijdens de hittegolf vorige zomer kwam een ploegbaas zeggen dat de mannen te veel frisdrank drinken, te weinig water. De mannen kunnen hier dan wel gratis water krijgen, maar daarmee drinken ze het nog niet. Die ploegbaas is zelf rondgegaan met water, en dan gingen ze het wél drinken.” Evy: “Die feedback van onze medewerkers is belangrijk en waardevol, want zij weten wat leeft bij onze mannen.”

Liefst zo lokaal en duurzaam mogelijk

Het bedrijf kiest voor seizoensfruit dat dicht bij huis groeit. Bewust. “Voor ons fruit kloppen we aan bij een ander maatwerkbedrijf uit de buurt, de wroeter vzw. Zo blijven we trouw aan onze sector.” Die duurzame aanpak trekken ze door. “We hebben beslist om de grote flessen plastiek water die de mannen meekrijgen tijdens hun dienst te vervangen door thermossen. Zo kunnen ze water bijvullen wanneer ze dat willen, blijft hun water langer koel en zo vermijden we ook een hoop plastiek afval. En in de winter willen we de mannen warme soep meegeven in die thermossen, soep die we door de wroeter vzw zullen laten maken.” 

Samen sterk

Aanvankelijk gaf alleen SBM zich op voor de Gezond op de werkvloer-coaching. Maar gaandeweg werd besloten om ook de andere ondernemingen te betrekken, Hebe, Monta en M PLUS. “We zitten hier met 4 vzw’s onder hetzelfde dak. Het is heel fijn dat we dit traject samen kunnen doen.  Als we het allemaal apart had gemoeten, zou het ons veel meer tijd en energie gekost hebben. Nu worden we er allemaal letterlijk beter van.”

Stap voor stap naar een rookstop

Een belangrijke actie bij SBM is het roken aanpakken, want meer dan de helft van hun mannen rookt. Hanne en Evy gingen dus sensibiliseren. Ze hingen campagnemateriaal op van Tabakstop en maakten zelf affiches, o.a. eentje waarop staat hoeveel geld je uitspaart als je niet rookt.  Ook gaan ze in zee met een tabakologe. Niet eender wie, maar iemand die affiniteit met hun doelgroep heeft. “We hebben een dame gevonden waarbij we een goed gevoel hebben. En zij al vaker gewerkt voor bedrijven zoals de onze. Zij zal hier eens langskomen om na de werkdag de rokers aan te spreken.” En daar stopt het niet. “Om onze mannen kennis bij te brengen over roken en alle gevaren, gaan we ook een infosessie organiseren. Daar kunnen ze vrijwillig naartoe komen. We hopen echt dat het werkt en dat de mannen zich inschrijven voor de groepscursus.” 

Om de anti-rook-plannen aan te kondigen, ontwierp Hanne op aanraden van de tabakologe affiches. “Ik maakte er eentje om de rookstopsessies aan te kondigen en plaatste er een foto bij van drie van onze mannen. De ene is gestopt met roken, de andere twee willen stoppen. Het feit dat zij drie erop staan, zorgt toch voor reactie. Het maakt het herkenbaar en tastbaar. Zij drie geven het goede voorbeeld.” Het rookstopplan valt minder in de smaak dan de appels & co bij de mannen. “Fruit krijgen ze gewoon, voor een rookstop moeten ze moeite doen. Dus ik krijg daar logischerwijze meer negatieve reacties op. We verplichten ze natuurlijk niet om deel te nemen.” 

En er zijn al plannen voor de toekomst, Evy: “Vandaag zijn er op ons bedrijventerrein verschillende rookruimtes. Maar de niet-rokers hebben niet echt een fijne ruimte waar zij kunnen zitten. We merkten dat de niet-rokers bij de rokers gingen zitten, wat we natuurlijk niet willen. In de toekomst willen we een mooie ruimte maken voor de niet-rokers, en op het terrein een centrale, minder mooie ruimte voor de rokers.” SBM gaat zo verder dan het louter begeleiden van rokers naar een rookstop. Het bedrijf wil zijn omgeving aanpassen om zo van de gezondste keuze de gemakkelijkste te maken. 

Een succesverhaal

Op de vraag wat nu precies een succesfactor is geweest in het project, vindt Evy snel een antwoord: “Het is vooral het feit dat Hanne er consequent haar schouders onder heeft gezet en dat vandaag nog altijd doet. Zij is er wekelijks mee bezig. Zorgt dat het blijft leven binnen onze organisatie. Ze zorgt voor het fruit, maakt affiches op, ze houdt het draaiende. Je hebt echt iemand nodig die ermee bezig is, die het levende houdt.” 

Geen grote kosten

Nog te veel bedrijven denken dat er een pittig prijskaartje hangt aan een preventief gezondheidsbeleid. In Maasmechelen bewijzen ze het tegendeel. “Fruit kost niet veel, affiches maken ook niet, alleen de rookstop zal wat prijziger zijn. Maar dat is het waard.” En natuurlijk zetten ze het kapitaal dat ze in huis hebben met plezier maximaal in. “Het logo van de Fitte Mier ontwierp een medewerker. En voor het inrichten van de rook- en niet-rook-ruimtes zullen onze vakmannen die metaal- en houtbewerking doen wel bijspringen. Dus ook daar worden grote kosten vermeden. We pakken het kleins op, en dat werkt. Zeker in het begin. Dure investeringen zijn niet sowieso een garantie op succes.”

Taboes doorbreken

Hanne en Evy willen ook rond mentale gezondheid iets doen, maar dat blijft moeilijk. Hanne: “Bij ons hangt daar toch nog een taboesfeertje rond. Zo voel ik dat toch aan. De Fit in je hoofd, goed in je vel-affiches hangen hier dan wel al op, maar het blijft zoeken. We dachten iets te doen op complimentendag, maar ik zie dat niet aanslaan.” Evy: “We kunnen het ludiek opvatten. Bijvoorbeeld eens tegen de mannen zeggen dat ze er goed uitzien, dat ze goed bezig zijn. Dan lachen ze daar eens mee, maar intussen heb je het wel gezegd. En het brengt wat sfeer.” 

Wordt zeker nog vervolgd 

Evy en Hanne zijn al tevreden met wat ze tot nu toe bereikt hebben. Hanne: “We zetten kleine stappen, maar we zetten toch stappen. We wilden een goede opstart hebben, onze medewerkers bewuster maken over gezond leven. En eerlijk: ik verwachtte zelf geen grote veranderingen. Maar dat is ook niet nodig. We zien dat de mannen de affiches lezen, dat ze erover praten. Eén keer nam iemand een foto van het receptje. Hopelijk heeft hij dat ook thuis klaargemaakt. (lacht) Een doelgroepmedewerker kwam tegen me zeggen dat hij blij was dat er een rookstop komt, want hij had al aan zijn dokter gevraagd om te stoppen maar weet niet goed hoe. Hij vindt het fijn dat hij dat op het werk kan.” 

Evy knikt en sluit aan: “We moeten het vooral van de kleine verhalen hebben. Iemand die een foto maakt van een receptje, iemand die een appel eet terwijl hij geen fruit lust. De appreciatie komt uit die kleine dingetjes, en dat is onze drijfveer.” En ze blijven zoeken naar dingen die ze nog kunnen doen. Met héél veel enthousiasme.