Voeding en gezonde publieke ruimte
Gezond eetgedrag is goed voor je gezondheid. Een gezond eetgedrag is niet alleen een individuele verantwoordelijkheid. We leven immers in een veranderde voedselomgeving waar ongezonde voeding bijna overal en altijd beschikbaar is (bv. frisdrank en snoep in automaten in het station, fastfoodzaken om de hoek, …). Een gezonde publieke ruimte zet in op de beschikbaarheid, toegankelijkheid en bereikbaarheid van gezonde voeding in je buurt zodat het eetgedrag van mensen op een positieve manier kan beïnvloed worden.
De rol van de context of voedselomgeving
Mensen bepalen hun gedrag niet alleen. Ook de context of de omgeving waarin we leven, heeft een grote impact op de keuzes die we maken. Als we dit toepassen op eetgedrag gebruiken we de term ‘voedselomgeving’. De voedselomgeving wordt gedefinieerd als "de fysieke, economische, politieke en sociaal-culturele context waarin consumenten zich met het voedselsysteem bezighouden om hun beslissingen te nemen over het verwerven, bereiden en consumeren van voedsel".
Volgens het Gedragswiel zijn er vier soorten factoren die ons gedrag kunnen beïnvloeden binnen de context/voedselomgeving:
- fysieke factoren;
- sociaal-culturele factoren;
- economische factoren;
- politieke factoren.
Deze vier factoren van de context beïnvloeden samen met de drijfveren en competenties het eetgedrag van mensen. Samen, omdat ze niet enkel elk apart een invloed hebben op het gedrag, maar elkaar ook beïnvloeden.
Lees meer over de verschillende determinanten van gezond en milieuverantwoord eetgedrag, met het Gedragswiel als kader.
Hieronder gaan we dieper in op de voedselomgeving binnen de publieke ruimtes.
De voedselomgeving in de publieke ruimte
Het begrip 'voedselomgevingen' wordt vaak in het meervoud gebruikt om aan te geven dat er veel verschillende soorten omgevingen zijn waarin we met voedsel te maken hebben. We kunnen deze omgevingen in verschillende categorieën indelen:
1 - Voedselomgevingen in de buurt en onderweg
dit gaat over alle openbare plaatsen waar mensen samenkomen, zoals parken, pleinen, straten en speeltuinen of zich verplaatsen van en naar het werk of school. Dit noemen we 'community nutrition environments'.
2 - Voedselomgevingen binnen publieke of publiek toegankelijke gebouwen
dit gaat over de voedselomgeving waarmee mensen in contact komen binnen een bepaalde publieke of publiek toegankelijke setting. Voorbeelden zijn scholen, werkplekken, supermarkten, ziekenhuizen en sportclubs. Deze plekken worden 'organizational nutrition environments' genoemd. De voedselomgeving binnen deze settings pakken we aan binnen settinggericht werken.
3 - Digitale voedselomgevingen
dit zijn plekken online waar we informatie over voedsel vinden of eten kunnen kopen. Bijvoorbeeld webwinkels, afhaalsystemen, kookprogramma's en sociale media waar influencers over voeding praten.
Wanneer we spreken over de voedselomgeving in de publieke ruimte, dan hebben we het over de eerste categorie.
Naar een gezonde voedselomgeving in de publieke ruimte? Gezond Leven helpt je op weg!
We lichten toe welk type voedselomgevingen we terugvinden in Vlaanderen en zetten je met de Hap & Stap-toolkit op weg om deze types voedselomgevingen bij jou in de buurt te identificeren. De toolbox helpt ook om burgers (in een maatschappelijk kwetsbare situatie) te betrekken om zo samen met hen en het lokale bestuur tot oplossingen te komen om een gezondere voedselomgeving te creëren in de buurt. Om dat te doen, geven we ook heel wat goede voorbeelden en inspiratie.
Voor wie zijn de informatie en tools bedoeld? Voor iedereen die er mee aan de slag wil gaan in een buurt binnen een gemeente. We richten ons tot lokale besturen (inclusief OCMW’s), maar evengoed tot lokale organisaties (bv. wijkgezondheidscentra, sociale diensten, buurtwerkers, samenlevingsopbouwers, sociale kruideniers, sociale voedselvoorzieningen, lokale voedselinitiatieven, sociale huisvestingsdiensten, …), burgers en lokale burgeradviesraden (bv. gezondheids- en welzijnsraden, mobiliteitsraden, milieuraden, ouderenraad, fietsersbond, voetgangersbeweging, jeugdraden, kindergemeenteraden, lokale afdelingen van boerenbond/Ferm/mutualiteiten) en trekkers van bestaande lokale projecten die dit topic op de agenda willen plaatsen en de tools willen inzetten om tot een gezondere buurt te komen.
