Wat is een gezondheidsbeleid in de kinderopvang
Met eenmalige losse acties rond gezondheid bereik je niet veel. Hoe moet het dan wel? Het geheim zit hem in een gezonde mix!
Een werking rond gezondheid kan je concreet maken aan de hand van de gezondheidsmatrix. Deze matrix is opgebouwd uit 4 strategieën en 4 niveaus waarbinnen je acties kan plaatsen. Een mooi gevulde matrix, met dus een mix van acties binnen verschillende strategieën en op verschillende niveaus, wijst op een mooie, samenhangende en gestructureerde werking.
Een mix van strategieën:
Educatie:
Onder de strategie ‘educatie’ verstaan we alle initiatieven die de opvang neemt om kennis, vaardigheden en attitudes over gezondheid actief aan te brengen. Dat kan op uiteenlopende manieren. Denk maar aan groepsgesprekken, affiches, een poppenkastvoorstelling … Ook nascholingen voor het personeel en infomomenten voor ouders vallen onder deze strategie.
Omgevingsinterventies:
De strategie ‘omgevingsinterventies’ omvat aanpassingen in de fysieke of sociale omgeving van de kinderopvang. Die veranderingen maken van de gezonde keuze de meest voor de hand liggende.
Fysieke omgeving:
- De fysieke omgeving omvat de infrastructuur en inrichting (bv. de buitenruimte zo inrichten dat ze uitnodigt om te bewegen, waterkraantjes plaatsen), maar ook het aanbod in de kinderopvang (bv. evenwichtig aanbod dranken en tussendoortjes, bewegingsmaterialen of bewegingsactiviteiten).
- Ook de infrastructuur en de inrichting van de opvang toont de boodschappen die de opvang wil uitdragen omtrent gezondheid. Probeer ervoor te zorgen dat die geen verkeerde signalen uitzendt, bv. een betonnen buitenruimte t.o.v. een groene, avontuurlijke buitenruimte.
Sociale omgeving:
- In een positieve sociale omgeving voelt elk kind zich goed en dat werkt motiverend. Een positieve sociale omgeving is een belangrijke factor voor het gezondheidsgedrag van de kinderen en het personeel.
- De voorbeeldfunctie van het personeel is een belangrijk onderdeel van de sociale omgeving.
Afspraken en regels:
Afspraken of regels kunnen genoteerd staan in het reglement, bv. afspraken over het langskomen voor borstvoeding, over schermtijd in de opvang of over het meebrengen van frisdrank. Maar ook informelere afspraken vallen hieronder, bv. afspraken rond opruimen van speelgoed.
Ook wetgeving (bv. voedselveiligheid) en de juiste randvoorwaarden (bv. voldoende mankracht en budget) zijn belangrijke afspraken en regels.
Het is belangrijk dat de regels en afspraken gepaard gaan met transparante procedures en een consequente houding van het team ten aanzien van de naleving ervan (wat zijn de gevolgen van het niet naleven van de regels?). Ook een duidelijke communicatie over de afspraken, naar zowel de kinderen als de ouders, vergemakkelijkt het handhaven ervan.
Zorg en begeleiding:
Binnen deze strategie denk je als kinderopvang na over de zorg en begeleiding die jullie aanreiken aan kinderen met (vermoedelijke) gezondheidsproblemen. Bijvoorbeeld voor kinderen met een beperking, met allergieën, met overgewicht, met bepaalde aandoeningen … Maak met je team duidelijke afspraken over:
- hoe je problemen tijdig detecteert;
- hoe je problemen signaleert;
- hoe je kinderen begeleidt en optimaal laat participeren in de kinderopvang en
- hoe je ouders eventueel doorverwijst.
Een mix van niveaus:
Kind:
Onder het niveau ‘kind’ verstaan we alle activiteiten op maat van één kind of een aantal kinderen, bijvoorbeeld kinderen met een probleem of beperking. Bijvoorbeeld:
- Er worden geen toegevoegde suikers aangeboden aan de kinderen, maar voor kinderen met diabetes kan een uitzondering gemaakt worden.
- Voor kinderen met een motorische beperking worden aangepaste beweegactiviteiten voorzien.
Groep:
Onder het niveau ‘groep’ vallen alle activiteiten die binnen één leefgroep van de opvang gebeuren. Sommige kinderdagverblijven werken met verticale leefgroepen waarbij baby’s, kruipers en peuters samen in één groep verblijven. Andere kinderdagverblijven verkiezen horizontale of semi-verticale groepen waarbij baby’s en kruipers een aparte groep vormen, gescheiden van de peuters. Beide systemen hebben hun voor- en nadelen.
Voor kleinere opvanginstellingen of voor onthaalouders is het niveau ‘groep’ en het niveau ‘opvang’ hetzelfde. Deze kolommen kan je dan samenvoegen.
Opvang:
Onder het niveau ‘opvang’ vallen alle activiteiten die zich binnen de muren van de opvang afspelen, dus alle leefgroepen samen.
Omgeving:
Onder het niveau ‘omgeving’ verstaan we de samenwerking met externe partners, de naburige school, de gemeente of stad, de ouders …
Wat kan je doen met deze gezondheidsmatrix?
- De gezondheidsmatrix helpt je om al die losse initiatieven te verwerken in een samenhangend geheel. Het is een schematische voorstelling van de verschillende strategieën en niveaus waarmee je rekening moet houden in je werking.
- Gebruik de gezondheidsmatrix om de beginsituatie van je opvang in kaart te brengen. Vraag je af wat de opvang al doet rond een bepaald gezondheidsthema en geef het een plaats in de matrix. Zo krijg je een globaal overzicht van jouw werking rond dat thema.
- Ontdek rond welke strategieën en op welke niveaus er al veel gedaan wordt, en waar er nog hiaten zijn. Zoek dan acties om deze hiaten in te vullen.
- Vul de matrix bij voorkeur in per thema en werk het ook per thema uit. Zo voorkom je onbestemde of losse acties.