2. Breng de beginsituatie in kaart

Om zicht te krijgen op hoe ver je staat in het preventief gezondheidsbeleid van het woonzorgcentrum, maak je gebruik van de gezondheidsmatrix. Het invullen van de matrix zal inzicht geven in de sterke en minder sterke punten van het huidige beleid en toont ook de kansen en de bedreigingen voor één specifiek gezondheidsthema. Dankzij de gezondheidsmatrix zie je in een oogopslag of je verschillende acties al een samenhangend beleid vormen en op welke strategie of op welk niveau er nog verbetering mogelijk is.

Werken er verschillende afdelingen binnen het woonzorgcentrum mee aan een preventief gezondheidsbeleid? Hou daar dan bij de bespreking van de gezondheidsmatrix rekening mee. Want zij kunnen een andere werking hebben of andere accenten leggen die een invloed kunnen hebben op het preventief gezondheidsbeleid (bv. verschillende medische achtergrond van de doelgroep, andere verblijfsduur, aankoopbeleid, andere doelstelling).

De gezondheidsmatrix

De gezondheidsmatrix is een beleidsinstrument, een kader om gezondheidsacties uit te werken en helpt bij het:

• in kaart brengen van de beginsituatie;
• ontdekken van eventuele hiaten voor een kwaliteitsvol gezondheidsbeleid;
• benoemen van nieuwe acties die noodzakelijk zijn voor een kwaliteitsvolle werking en samenhang.

Met de gezondheidsmatrix zet je in op een mix van strategieën (rijen), namelijk educatie, omgevingsinterventies, afspraken en regels en zorg en begeleiding. Die strategieën pas je toe op verschillende niveaus (kolommen): bewoner, afdeling, woonzorgcentrum en de omgeving buiten de voorziening. Het gebruik van de 4 strategieën op de verschillende niveaus verzekert een kwaliteitsvolle werking, duurzame resultaten en dus gezondheidswinst.

Hoe kan je de matrix gebruiken met de werkgroep?

Vul met de werkgroep de matrix in per gezondheidsthema dat je kiest om rond te werken. Bijvoorbeeld: val- en fractuurpreventie, ondervoeding, mondzorg, psychofarmaca of een gezond binnenmilieu. Baseer je op de ervaringen van de teamleden en haal informatie uit verslagen of casussen. Vraag indien gewenst input van medewerkers buiten het team. Het gaat erom concrete acties een plaats te geven in de gezondheidsmatrix.

Je kan op verschillende manieren met de matrix aan de slag. Een mogelijkheid: de coördinator van de werkgroep legt de matrix in groot formaat in het midden van de vergadertafel tijdens een werkgroepvergadering. Hierbij kunnen er gerichte vragen aan de werkgroep gesteld worden rond het thema. Bijvoorbeeld:

Wat doen we al om onze bewoners aan te zetten om gezond te eten?

• Geeft elke collega dezelfde informatie over gezonde voeding aan de bewoners? Hoe geraken we aan die informatie? Hebben we bijvoorbeeld al eens een vorming daarrond gevolgd?
• Zijn er regels voor onze koks voor het opstellen van het weekmenu? Worden er afspraken gemaakt over bijvoorbeeld hoe vaak en hoeveel vlees aangeboden wordt, over opwarmmaaltijden, over fruit als dessert?

Ieder schrijft een antwoord op een post-it en de coördinator van de werkgroep plakt die op de juiste plaats in de matrix. Wanneer die geen vragen meer kan bedenken, legt hij uit wat de strategieën en niveaus in de matrix betekenen en laat hij de werkgroepleden nog een tweede keer nadenken over wat ze al doen rond een bepaald gezondheidsthema. Het gaat erom concrete acties een plaats te geven in de matrix. Je zal merken dat sommige acties in verschillende cellen passen. De actie wordt dan best geplaatst in de cel waar ze het meest toe bijdraagt of in verschillende cellen.

Per onderdeel kan er ook aangegeven worden hoe tevreden iedereen is over de invulling van dit deel in het woonzorgcentrum. Dat kan bijvoorbeeld met een kleurcode of met smileys.

Na deze oefening zal de matrix wellicht nog een aantal cellen bevatten die niet volledig zijn ingevuld. Via de matrix kan de werkgroep ook nadenken over welke acties kunnen gebeuren om die hiaten op te vullen. De coördinator van de werkgroep vraagt elk lid om vanuit zijn of haar specifieke functie in de organisatie na te denken over wat nog gedaan kan worden rond het gezondheidsthema. Als variant kan iedereen nadenken vanuit de functie van iemand anders, bijvoorbeeld: “Als directeur zou ik budget kunnen voorzien om gezonde voeding aan te kopen.” of “Als kok zou ik elke dag verse soep kunnen maken.”. Door iets meer afstand te creëren, krijg je meer vernieuwende ideeën.