Een rookstopcursus organiseren in de wijk (Poperinge)
Waarom deze actie?
Hulpmiddelen, zoals een tabakoloog, verhogen de kans op slagen bij het ondernemen van een stoppoging, maar zijn niet altijd toegankelijk voor mensen die roken en in het bijzonder rokers in een maatschappelijk kwetsbare positie. De locatie waar ze actief zijn, ligt soms te ver af van de woonplaats van de roker, de kostprijs is te hoog of er kunnen communicatieproblemen zijn.
In Poperinge is 1 tabakoloog, maar deze werkt voornamelijk als psycholoog. In Ieper zijn er ook 2 tabakologen, maar daarvoor dienen rokers al de auto, trein of bus te nemen. In de Bellewijk werd aangegeven dat dit een drempel is.
Wat houdt de actie in?
Een rookstopcursus in de wijk organiseren, zodat deze vlakbij de woonplaats van de mensen die willen stoppen met roken kan plaatsvinden.
Zelf aan de slag?
Bekijk het aanbod van tabakologen in je regio.
- Misschien heb je al eens eerder samengewerkt met een tabakoloog, dan kan je deze contacteren.
- Op www.tabakologen.be vind je een overzicht van alle tabakologen. Je kan op de kaart zien welke tabakologen er werkzaam zijn in de buurt of gemeente. Of neem contact op met het Logo uit je regio.
- Een tabakoloog die ervaring heeft in het werken met mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie is een meerwaarde.
Bekijk of je samen een cursus in de buurt kunt organiseren.
Plan de cursus.
- Op onze website vind je algemene info over het organiseren van een groepscursus en een draaiboek. In Poperinge werd er ook met enkele tips rekening gehouden om de drempel tot deelname aan de cursus in de buurt te verlagen. Je kan deze tips hier terugvinden.
- Bepaal de rol die de tabakoloog en de buurtwerker/welzijnsprofessional/vertrouwenspersoon opneemt.
- De tabakoloog is vaak een onbekende voor de deelnemers aan de cursus. Daarom is het beter als er ook een vertrouwd iemand deelneemt, die al langer contact heeft met hen.
“Als buurthuis stonden we in voor de toeleiding van de deelnemers, het onthaal en het voorbereiden van de accommodatie. Tussen de sessies door werd er contact gehouden met de deelnemers via een Messengergroepje, chat of huisbezoeken. De buurtwerker was bij iedere sessie aanwezig, zodat de opvolging van vragen kon gewaarborgd worden.”
Annebel Vandenbroucke, buurtwerker Bellewijk
Nog enkele specifieke tips vanuit de ervaringen in de Bellewijk (Poperinge):
Laat de sessies doorgaan op een bekende locatie die goed bereikbaar is.
Bepaal samen met de deelnemers wanneer de cursus best doorgaat. De ervaring leert dat ’s avonds of in het weekend vaak minder geschikt is.
Bepaal de doelstellingen die op maat zijn van de deelnemers. Deze kunnen onder andere zijn het:
- bevorderen van een positieve attitude tegenover stoppen met roken;
- bevorderen van sociale steun voor stoppen met roken;
- bevorderen van eigen effectiviteit om te stoppen met roken;
- bevorderen van een gevoel van controle over het eigen leven;
- bevorderen van minder blootstelling aan passief roken van de naaste omgeving;
- bevorderen van het algemeen welzijn van de persoon en naaste omgeving.
Blijf de deelnemers motiveren om mee te doen.
- Wees bereid om je cursus aan te passen en om in te spelen op vragen en noden van de deelnemers. Het kan zijn dat er ook vraag is naar gedragsverandering op andere vlakken (bv. voeding, beter in je vel voelen, …).
- In Poperinge werd de stopdatum een aantal keer verschoven omdat de deelnemers zich nog niet klaar voelden om volledig te stoppen.
“Geen druk leggen op het stoppen, zorgde ervoor dat de deelnemers bleven komen.” – Annebel Vandenbroucke, buurtwerker Bellewijk
Voorzie de mogelijkheid om tussen de sessies contact met elkaar te houden (sociale media, fysieke samenkomst, …). Sociale steun speelt een grote rol bij het stoppen.
- De Messengergroep was een laagdrempelige manier om iedereen te bereiken. Het contact via Messenger tussen de sessies door, zorgde ervoor dat de buurtwerkers de vinger aan de pols bleven houden.
Je kan ook andere buurtbewoners informeren over de voortgang van de cursus zodat de deelnemers extra in de verf worden gezet.
- In Poperinge werd af en toe een bericht over de cursus gepost op Facebook.
“We merkten geen grote gedragenheid of opvolging vanuit de buurt. Op de Facebookberichten kwam er amper reactie. Ook de deelnemers vertelden dat ze van andere buurtbewoners niet veel vragen of opmerkingen kregen over de cursus.” – Annebel Vandenbroucke, buurtwerker Bellewijk
Informeer potentiële deelnemers.
Gebruik gepaste communicatiekanalen en -berichten om hen te informeren over je cursus. In Poperinge werd de cursus bekend gemaakt via:
- een bericht in het buurtkrantje dat gebust werd bij de 380 woningen in de wijk;
- een flyer in de brievenbus bij de 380 woningen in de wijk;
- Facebookposts met een bereik van gemiddeld 210 weergaven;
- affiches in het buurthuis;
- een mail met info naar de sociale dienst van het OCMW en de welzijnsdienst.
Kostprijs
- Verloning tabakoloog. Er zijn verschillende mogelijkheden om een tarief te bepalen.
- Drank en versnaperingen tijdens de cursus
- Evt. extra activiteit met de deelnemers aan de cursus (iets gaan eten, barbecue organiseren, …)
Resultaat
De deelnemers
6 mensen namen deel aan de cursus. 5 kwamen uit de buurt, 1 iemand werd toegeleid door een maatschappelijk werker van de sociale dienst. Er waren nog meer geïnteresseerden, maar deze hadden andere zorgen. Daardoor kwam stoppen met roken niet op de eerst plaats. Uiteindelijk besloten ze om niet deel te nemen.
3 deelnemers volgden de volledige cursus. 3 deelnemers stopten tijdens de cursus.
De succesfactoren
Locatie: de cursus ging door in het buurthuis. Dat ligt centraal in de wijk. Ze kunnen er terecht voor allerhande activiteiten, advies of om iets te drinken in het cafetaria. De deelnemers voelden er zich op hun gemak en voor de meesten was het een vertrouwde omgeving, waar ze voor de start van de stopcursus ook regelmatig kwamen. Het buurthuis lag ook dicht bij hun eigen woning.
Toeleiding: gebeurde door de buurtwerkers die de buurtbewoners al kenden en die met hen reeds een vertrouwensband opbouwden.
Tijdstip sessies: werd besproken met de deelnemers. Niet te vroeg in de ochtend en niet na de schooluren.
Profiel van de tabakoloog + samenwerking met buurtwerker:
- De tabakoloog was ook de eerstelijnspsychologe uit het sociaal huis. Voor sommige deelnemers was dit al een vertrouwensfiguur. Anderen leerden haar op deze manier kennen en maakten al een afspraak voor psychologische ondersteuning nadien.
- De ervaring en dubbele rol van de tabakoloog/eerstelijnspsycholoog was een meerwaarde en kon psychische nazorg garanderen. Door de dubbele functie van de lesgeefster, werd er ook tijd en ruimte vrijgemaakt om andere problemen en moeilijkheden, zoals psychische kwetsbaarheid en stress, te bespreken. De focus werd niet alleen gelegd op het stoppen met roken, maar ook op de oorzaken van (meer) roken.
- De aanwezigheid van een buurtwerker was een meerwaarde. Er kwamen andere knelpunten en noden aan bod, waar we als buurtwerk mee aan de slag gingen.
- Na afloop van de cursus zorgde de buurtwerker voor continuïteit: de contacten met de deelnemers bleven behouden.
- Bij een kwetsbare groep is de groepsdynamiek zeer belangrijk en kunnen kleine voorvallen meteen grote gevolgen hebben. Hierbij is de ondersteuning van een buurtwerker onmisbaar.
Flexibiliteit over inhoud cursus:
Er werd op vraag van de deelnemers ook gewerkt rond heel wat andere zaken dan het stoppen met roken, bv. gezonde voeding, psychisch welzijn, omgaan met stress.
Voldoende aandacht voor de informele momenten (samen eten, samen tuinieren, …)
- Op vraag van de deelnemers van de rookstopcursus zijn we eens gaan eten in een restaurant.
- Er werd een moestuin aangelegd met de deelnemers.
- Als afsluiter organiseerden we een warme maaltijd in het buurthuis. We kookten samen met de deelnemers van de rookstopcursus.
Tussentijds contact: het contact via Messenger tussen de sessies door, zorgde ervoor dat we de vinger aan de pols bleven houden.
Reactie van een deelnemer: “De groep steunde elkaar goed en tijdens de cursus hebben we veel interessante info meegekregen. Al bij al een heel goed initiatief!”
Effecten op het vlak van roken en gezondheid:
De rookstopdatum werd door de groep vastgelegd, maar werd een aantal keer verschoven door de deelnemers. De cursus was te kort voor de deelnemers om te stoppen. De meesten zijn fel geminderd met roken. Niemand kon volledig stoppen. Bij een kwetsbare doelgroep is de kans op volledig stoppen met roken na 1 reeks heel klein.
De cursus zorgde vooral voor meer bewustwording. Door het geven van veel info, frequente herhaling van de info en CO-meting werden de deelnemers zich bewuster van hun gedrag.
Toelichting per deelnemer na afloop van de cursus:
- rookte 6 sigaretten per dag, rookt er nu nog 2. Rookt niet meer binnen en niet meer bij de kinderen/kleinkinderen;
- rookte niet veel, maar wel binnen. Rookt nu buiten en rookt minder;
- rookt niet meer in huis, rookt nog minder dan de helft dan toen hij startte. Noteert nog steeds iedere dag hoeveel hij rookt. Wil nog altijd stoppen met roken;
- rookte 56 sigaretten per dag. Startte met nicotinepleisters en rookte nog 4 sigaretten op het einde van de cursus;
- rookte minder dan de helft dan bij aanvang, rookte een tijd niet meer binnen en niet meer bij de kinderen. Werd verder toegeleid naar andere diensten en hulpverlening;
- haakte af na 2 sessies.
Reactie van een deelnemer: “Het stoppen is nog altijd niet gelukt... Ik heb door de cursus wel geleerd om na te denken voordat ik een sigaret opsteek. Dit door telkens te noteren als ik een sigaret rook.”
Alternatief gezonder gedrag nam toe, zoals gezonder eten en meer bewegen.