De zogenoemde ‘belevingsplaatsen’ zijn betekenisvolle ruimtes die ontwikkeld werden met meerdere doelen en doelgroepen voor ogen. Van prikkelen over gezien worden of zich verbergen tot helemaal tot rust komen: het is allemaal mogelijk. Een belevingsplaats nodigt uit om te blijven 'hangen', om dingen te ontdekken, om te kijken naar wat anderen doen en ze eventueel na te bootsen. Hebben jullie al zo’n ruimte?

Wie doet het al?

  • BOS+ Vlaanderen en gemeenschapsinstelling De Zande uit Ruiselede willen een groene belevingsplek met, voor en door ‘hun’ jongeren. Ze gaan voor een groene ontmoetings-, gesprek- en rustplek waar jongeren hun angst, stress, uitzichtloosheid en agressie kunnen verminderen.
  • De Molenbeekse D’Broej vzw bouwde een parking in haar gemeente (Cinoco-site) tijdelijk uit tot sport- en spelplek: ‘Open Air Cinoco’. De site wordt gebruikt voor de fysieke buitenactiviteiten van de kinderen: ze biedt hen een ideale uitlaatklep. Open Air Cinoco staat onder leiding van jongeren van de Brussels Boxing Academy.
  • Het observatie- en behandelcentrum (OBC) De Waai en Leertraject de Stormkering van vzw Jeugdhulp Don Bosco Eeklo willen een natuur- en diervriendelijke omgeving creëren, om therapeutisch en verbindend te kunnen werken. De weide aan het jeugdhulpcentrum wordt omgevormd tot een therapeutische, ecologische gevoelstuin. Met een bloemen- en kruidenweide, beleefroute en ook paarden. Ze maken de omgeving ecologisch waardevoller en willen een rustplek (bv. picknickbanken) aanbieden voor plaatselijke verenigingen, lokale scholen en buurtbewoners.
  • In Iddergem gaat het stadsbestuur van Denderleeuw aan de slag. Een groot perceel aan de Biestbaan wordt opgewaardeerd tot ontmoetingsruimte. Zo pakken ze het tekort aan (mentale en fysieke) openbare ruimte aan. Ze focussen op meisjes omdat de bestaande schaarse openbare ruimte voor jongeren vaak eerder op jongens is gericht. Er wordt gedacht aan een poel, hondenlosloopweide, klimpark, BMX-route, collectieve moes-/volkstuin, een traag weggetje, een plukroute, een ontmoetingsplek voor passanten en de buurt, een zitarena, maar ook aan hangmatten en barbecues. Voor de inrichting van het perceel ging het stadsbestuur participatief aan de slag.

Tot wat leidt het?

  • Belevingsplaatsen stimuleren kinderen en jongeren van heel uiteenlopende leeftijden om naar buiten te gaan en te bewegen.
  • Ritme en geometrie lokken speels gedrag uit: lijnen, stapstenen, rasters, zones … Iedereen voelt het in zijn lijf kriebelen.
  • Belevingsplekken maken meerdere zaken mogelijk en stimuleren kinderen en jongeren om creatief aan de slag te gaan.
  • Kinderen en jongeren gaan de omgeving verkennen, maar ook hun eigen mogelijkheden. Ze ontdekken de ruimte en worden verrast. Dat zie je in de aantrekkingskracht van onbestemd of braakliggend terreinen. Daar is geen eenduidig doel voor het gebied en materiaal. Zorg dus dat niet alles er ‘af’ uitziet en bedenk of je wilde, afgelegen plekken kan creëren.
  • Je creëert een plaats waar kinderen, jongeren en gezinnen mogen zijn. Theatermaker Danny Keuppens van Theater Antigone vertelt over een hoogbegaafd meisje dat hij bij de Gentse vzw Stappen begeleidde. Ze komt uit een warm nest en kan geweldig schrijven met haar originele, verrassende kijk op de dingen. Maar relaties met andere mensen zijn vaak moeilijk voor haar. “Veel van de jongeren waar wij mee werken hebben het moeilijk om te voldoen aan de verwachtingen van onze samenleving en krijgen daardoor het gevoel dat ze niet meetellen. Terwijl er zoveel schoonheid en rijkdom in die jongeren zit. Als je de pijn ziet die dat met zich meebrengt, dan besef je dat het nodig is om in de maatschappij plekken te creëren waar zij zich goed kunnen voelen.”
  • Belevingsplekken kunnen leiden tot ontmoeting als ze goed ingericht en multifunctioneel zijn, en meerdere leeftijden aanspreken. Denk bijvoorbeeld aan een boomstronk. Dat is een hangplek voor jongeren, een rustplek tijdens een IB-wandeling, een klauterplek voor kleuters … Het komt erop aan een context te creëren die hen kan verleiden om opnieuw in beweging te komen en weer aansluiting te zoeken met de samenleving. “Niet omdat we die ideaal vinden,” zegt Danny Keuppens nog, “maar omdat het verdomd lastig is als je uit die samenleving valt.”.

Enkele tips uit het naslagwerk ‘Speelweefsel in Gent

  • Elke leeftijd heeft zijn eigen actieradius. Heeft elke leeftijd dan ook zijn belevingsplek binnen die radius?
    • 1-3 jarigen blijven rond het deurportaal
    • 4-6 jarigen hebben de straat als actieradius
    • 6-10 jarigen blijven binnen grote fysieke barrières (in een wijk, buurt, huizenblok)
    • 10-12 jarigen doen aan graduele uitbreiding binnen het dorp, woonkerncentrum ...
    • vanaf 13 jaar breiden jongeren gradueel uit naar de stad en regio.
  • Voor jonge kinderen zijn een aantal elementen van belang voor de ruimte. Zorg voor:
    • kleinschaligheid en herkenbaarheid, zo kunnen ze zich goed oriënteren;
    • zintuiglijke gerichtheid en ‘bespeelbaarheid’ met materialen die beklimbaar, beglijdbaar, bespringbaar en berijdbaar zijn. Ook moet de ruimte balvriendelijk zijn, moeten er ‘parcours’ gemaakt kunnen worden en moet ze enscenering mogelijk maken. Verder moet de ruimte avontuurlijkheid aanwakkeren en verdeelbaarheid in de hand werken. De ruimte moet zo ingericht zijn dat verschillende interpretaties mogelijk zijn;
    • veiligheid. Let wel: een 100% risicovrije omgeving is ook niet wenselijk omdat kinderen dan niet leren omgaan met risico’s.
  • Ook voor tieners en jongeren gelden enkele specifieke aandachtspunten voor de belevingsplekken. Je denkt best aan de:
    • mogelijkheden voor sportgericht spel;
    • mogelijkheid voor ontmoeting: mogelijkheid tot zitten, liggen, hangen …;
    • mogelijkheid voor autonome verplaatsingen;
    • ambiguïteit tussen een eigen plek enerzijds en voldoende relatie met voorzieningen voor volwassenen anderzijds;
    • spanning tussen zien en gezien kunnen worden enerzijds en zich verbergen anderzijds (buffering).
Belevingsplekken tekst

Plek in de gezondheidsmatrix

Ontdek op welke strategieën en doelgroepen van de gezondheidsmatrix deze actie focust!

Belevingsplaatsen GM
Residentieel (verblijf)
Semi-residentieel (ambulant)
Thuiscontext (mobiel)
Beweging en lang stilzitten
(leef)Groep
Jeugdhulporganisatie/voorziening
Omgevingsinterventies
0-3 jaar
3-6 jaar
6-13 jaar
13-18 jaar
18-25 jaar
Niet van toepassing/gezin