Alcohol | 1ste graad SO
Verslavende middelen
Secundair onderwijs
Eindtermen
Waar streef je naar bij je leerlingen?
Versterken van de kennis en vaardigheden die leerlingen nodig hebben om gezonde keuzes te maken en geen alcohol te drinken.
Do’s & don’ts voor jouw klas
AANBEVELINGEN SPECIFIEK VOOR ALCOHOLPREVENTIE
Do's
Don'ts
- Corrigeer de sociale norm. Jongeren hebben vaak de verkeerde perceptie als het gaat over het alcoholgebruik van peers. Dit doorprikken doe je door het organiseren van discussies over sociale normen, feedback te geven over het actuele en gepercipieerde drinkgedrag van leeftijdsgenoten. Ook het gedrag van rolmodellen (bijvoorbeeld influencers) beïnvloedt hen.
- Wanneer jongeren alcohol drinken, corrigeer dan hun gedrag. Ook als ouders dit doen is dit effectief.
- Geef inzicht in (disfunctionele) gedachtepatronen en de invloed ervan op gebruik (gebaseerd op cognitieve gedragstherapie). Voorbeeld van zo’n gedachtenpatroon: ‘alcohol helpt om me te amuseren’.
Doe dit op basis van de 5G’s:- Gebeurtenis (Wat is er gebeurd? In welke situatie kwam je?)
- Gedachten (Wat waren helpende en/of niet-helpende gedachten?)
- Gevoel (Wat voelde je?)
- Gedrag (Wat deed je precies?)
- Gevolg (Wat was het resultaat van de reactie op gebeurtenis?)
- En... hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 1ste graad SO (zie onderstaande tabel).
- Er zijn geen specifieke DON’Ts voor alcohol. Hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 1ste graad SO (zie onderstaande tabel).
ALGEMENE AANBEVELINGEN VOOR VERSLAVINGSPREVENTIE
Do's
Don'ts
- Gebruik interactieve werkvormen. Laat jongeren aan het woord. Beperk je niet tot één vak of één leerjaar, maar breng het onderwerp aan bod in verschillende vakken en jaren.
- Enkel werken rond kennis is onvoldoende. Zet in op het versterken van algemene sociale vaardigheden, zoals zelfcontrole en probleemoplossende vaardigheden.
- Geef aandacht aan gezonde alternatieven (bijvoorbeeld sport).
- Wees alert voor signalen van (problematisch) gebruik van jongeren (en hun ouders).
- Betrek ouders, bijvoorbeeld door huiswerkopdrachten, ouderavonden, ...
- Kies voor een niet-betuttelende & niet-autoritaire aanpak. Jongeren zullen de ‘leerstof’ gemakkelijker verwerken en hiervoor meer moeite voor willen doen. Humor werkt!
En buiten je les of educatieve activiteit: werk aan het drug- en gezondheidsbeleid op school!
- Heb het niet over cannabis en andere illegale drugs. Drugs bevinden zich meestal nog niet in de leefwereld van de jongeren. De kans dat jongeren vóór ze 14 worden in de verleiding komen om illegale drugs te gebruiken is erg klein. Bovendien is er het risico op een contraproductief effect: het uitlokken van nieuwsgierigheid.
- Leer hen niet om ‘neen’ te zeggen tegen groepsdruk: weerbaar maken tegen de invloed van vrienden werkt niet. En kan zelfs averechts werken. In deze levensfase willen jongeren niks liever dan ‘erbij horen’. Het helpt niet om jongeren te vertellen dat ze minder moeten conformeren, als dat het enige is wat ze willen.
- Gebruik liever geen getuigenissen (zoals kankerpatiënten of ex-verslaafden). Zeker niet zonder een goede nabespreking. Vaak staan getuigenissen te ver van de leefwereld van de leerlingen (qua leeftijd, achtergrond, …). Daardoor betrekken de leerlingen de boodschap niet op zichzelf. (“Dat gaat mij nooit overkomen”).
- Probeer niet te choqueren met angstaanjagende beelden of taal (zoals foto’s van ongevallen na het drinken van alcohol, choquerende film, politie in de klas, …). Als je je leerlingen schrik aanjaagt, zal dit herinnerd worden, maar niet het gewenste effect hebben.
- Focus niet (enkel) op peereducatie. Bij peereducatie geven jongeren voorlichting over middelen aan hun leeftijdsgenoten. Het is beter dat de les (ook) door een volwassen leerkracht of gezondheidsprofessional gegeven wordt, aangezien jongeren van deze leeftijd minder geloofwaardig zijn dan volwassenen.
Een woordje uitleg bij de do’s & don’ts
Het is belangrijk om in deze ontwikkelingsfase van de jongeren preventief te werken rond alcohol. Deze middelen beginnen steeds meer deel uit te maken van hun leefwereld, en de jongeren komen vaker dan voorheen voor de keuze te staan: zal ik mee drinken, of niet?
De invloed van vrienden speelt hierbij een belangrijke rol: vriendschappen worden steeds hechter en beïnvloeden vaak of jongeren al dan niet starten met drinken. Je kan hierop inspelen door de sociale normen en negatieve houdingen te versterken. Wat niet helpt, is de jongeren tegen elkaar uitspelen. Probeer hen dus niet te ‘leren neen zeggen tegen vrienden’, dit druist te hard in tegen wat ze zelf belangrijk vinden. In deze levensfase willen ze namelijk niks liever dan erbij horen en conformeren. Wees je er ook van bewust dat alcohol kopen illegaal is voor deze leeftijdsgroep.
Lees meer in de pdf van de leerlijn ‘verslavingspreventie in het onderwijs’.
Materialen en methodieken
Voor leerlingen:
- Unplugged - algemeen sociale vaardigheden en middelengebruik.
- Tabel - Interessante leerinhouden over alcohol.
Voor de ouders:
- Als Kleine Kinderen Groot Worden - infosessie en brochure over alcohol, roken, drugs.
