Alcohol | 3de graad SO
Verslavende middelen
Secundair onderwijs
Eindtermen
Waar streef je naar bij je leerlingen?
Versterken van de kennis en vaardigheden die leerlingen nodig hebben om gezonde keuzes te maken om geen alcohol te drinken en het eerste alcoholgebruik uit te stellen. Als ze toch alcohol drinken: dit op een verantwoordelijke manier te doen.
Do’s & don’ts voor jouw klas
AANBEVELINGEN SPECIFIEK VOOR ALCOHOLPREVENTIE
Do's
Don'ts
- Geef voorlichting over hoe alcoholgebruik kan interfereren met persoonlijke doelen van de jongeren. Bijvoorbeeld: alcohol drinken kan een invloed hebben op sportieve vermogens, of studeren en alcohol drinken gaan niet hand in hand...
- Weerbaar maken tegen groepsdruk: leren hoe ‘neen’ zeggen tegen alcohol. Het is met andere woorden zinvol om jongeren aan te leren om ‘neen’ te zeggen tegen hun vrienden.
- Betrek ouders, bijvoorbeeld door ouderavonden. Nodig hen uit op een infoavond rond buitenschoolse uitstappen en geef hen informatie over het toekomstige studentenleven...
- Als jongeren drinken, zet ze aan om verantwoordelijk te drinken: bijvoorbeeld afwisselen van alcoholische met non-alcoholische dranken, maximaal aantal alcoholische dranken afspreken met jezelf, ...
- Geef inzicht in (disfunctionele) gedachtepatronen en de invloed ervan op gebruik (gebaseerd op cognitieve gedragstherapie). ’Alcohol drinken helpt me om me te amuseren’ is een voorbeeld van zo’n gedachtenpatroon.
Doe dit op basis van de 5G’s:- Gebeurtenis (Wat is er gebeurd? In welke situatie kwam je?)
- Gedachten (Wat waren helpende en/of niet-helpende gedachten?)
- Gevoel (Wat voelde je?)
- Gedrag (Wat deed je precies?)
- Gevolg (Wat was het resultaat van de reactie op gebeurtenis?)
- En... hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 3de graad SO (zie onderstaande tabel).
- Er zijn geen specifieke DON’Ts voor alcohol. Hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 3de graad SO (zie onderstaande tabel).
ALGEMENE AANBEVELINGEN VOOR VERSLAVINGSPREVENTIE
Do's
Don'ts
- Gebruik interactieve werkvormen. Laat jongeren aan het woord. Beperk je niet tot één vak of één leerjaar, maar breng het onderwerp aan bod in verschillende vakken en jaren.
- Focus niet enkel op de overdracht van kennis. Besteed vooral aandacht aan het ontwikkelen van positieve copingvaardigheden, zoals het omgaan met moeilijke gevoelens, ervaringen en omgaan met stress, en aan algemene sociale vaardigheden, zoals zelfcontrole, beslissings- en probleemoplossende vaardigheden.
- Werk rond sociale invloeden: laat jongeren kritisch nadenken over wat hen aanzet tot middelengebruik. De invloed van vrienden, familie, media, … kan hierbij aan bod komen.
- Wees alert voor signalen van (problematisch) gebruik van jongeren.
- Hanteer een niet-betuttelende & niet-autoritaire aanpak. Jongeren zullen de ‘leerstof’ gemakkelijker verwerken en hiervoor meer moeite willen doen. Humor werkt!
- Gebruik peereducatie, enkel als de leerlingen hiervoor voldoende ‘getraind’ zijn. Bij peereducatie geven jongeren voorlichting over middelen aan hun leeftijdsgenoten. Zorg steeds dat ook een stuk wordt gegeven door een volwassen leerkracht of gezondheidsprofessional, zodat de geloofwaardigheid behouden blijft.
En buiten je les of educatieve activiteit: werk aan het drug- en gezondheidsbeleid op school!
- Heb het niet over cannabis en andere illegale drugs als dit niet tot de leefwereld van de jongeren behoort. Er bestaat anders een risico op een contraproductief effect: het uitlokken van nieuwsgierigheid.
- Gebruik liever geen getuigenissen (bijvoorbeeld van kankerpatiënten of ex-verslaafden). Zeker niet zonder een goede nabespreking. Vaak staan getuigenissen te ver van de leefwereld van de leerlingen (qua leeftijd, achtergrond, …). Daardoor betrekken de leerlingen de boodschap niet op zichzelf. (“Dat gaat mij nooit overkomen”).
- Probeer niet te choqueren met angstaanjagende beelden of taal (bijvoorbeeld foto’s van ongevallen na het drinken van alcohol, choquerende film, politie in de klas, …). Als je je leerlingen schrik aanjaagt, zal dit herinnerd worden, maar niet het gewenste effect hebben.
Een woordje uitleg bij de do’s & don’ts
In tegenstelling tot leerlingen uit de 2de graad, zijn 17-18-jarigen een dankbaardere groep om rond verslavende middelen te werken in de les. Dat komt omdat ze meer belang hechten aan een persoonlijke identiteit, ze zijn minder gevoelig voor groepsdruk en denken toekomstgerichter na: “je eigen ding doen” is het nieuwe na te streven doel. Dat maakt het makkelijk om alcohol aan bod te brengen in de klas en om hierover te reflecteren. Ook sociale invloeden en (voor sommige thema’s) sociale normen zijn - in tegenstelling tot de 2de graad - klassikaal bespreekbaar.
In de derde graad kunnen leerlingen, zelfs in één klasgroep, heel divers zijn wat betreft het drinken van alcohol. De ene leerling heeft nog nooit alcohol gedronken, terwijl de andere leerling dit wel al heeft gedaan. Het is daarom belangrijk om zowel preventieve boodschappen te geven (zoals niet starten alcohol drinken), als boodschappen die jongeren die al drinken aanmoedigen om dit verantwoord te doen. Let op, soms is het aantal drinkers in een klas groter dan het aantal niet-drinkers.
Lees meer in de pdf van de leerlijn ‘verslavingspreventie in het onderwijs’.
Materialen en methodieken
Voor leerlingen:
- Drink drank dronk – alcohol.
- Samen op Stap - alcohol en in mindere mate cannabisgebruik.
- Crush - alcohol, cannabis.
- Friends & Fun- alcohol en illegale drugs.
- Unplugged - sociale vaardigheden en middelengebruik
- Tabel - Interessante leerinhouden over alcohol.
Voor de ouders:
- Als Kleine Kinderen Groot Worden - infosessie en brochure over alcohol, roken, drugs.
- Ouders Van Studenten - alcohol, drugs.
