“Door te verbinden en versterken maken wij het verschil”

Een ‘theory of change’ opstellen die weergeeft hoe een preventiemethodiek bijdraagt aan gezondheidswinst, inspiratie opdoen rond implementeren met het participatiesnoer, of het maken van een evaluatieplan via de evaluatiematrix: het zijn maar enkele van de praktische vaardigheden die Lien Van der Biest, experte gedragsinzichten, meegeeft in de basisopleiding gezondheidsbevordering. “Daarnaast is er ook veel aandacht voor uitwisseling, ontmoeting en kennismaking. De kern van deze vorming is verbinden én versterken”, zegt ze.

Waarom is dat zo belangrijk?

“Versterken omdat evidence-based gezondheidsbevordering een complexe discipline is, waarvoor je een brede set van vaardigheden nodig hebt. Verbinden omdat preventie een werk van vele handen is. Het vereist inzichten en inzet vanuit verschillende disciplines en sectoren, maar ook samenwerking tussen allerlei actoren. Alleen zo kunnen we komen tot gezonde keuzes in tal van omgevingen waarin we leren, werken, ontspannen, herstellen en wonen. Multidisciplinair samenwerken lukt alleen als professionals bruggen kunnen slaan tussen hun organisaties. Hieraan proberen we bij te dragen vanuit onze basisopleiding gezondheidsbevordering.”

Voor wie is deze vorming bedoeld?

“Organisaties die voor grote groepen methodieken rond voeding, beweging, roken, seksuele gezondheid, mentaal welbevinden, valpreventie, … ontwikkelen, implementeren en/of evalueren, zullen veel baat hebben bij onze 'basisopleiding gezondheidsbevordering: aan de slag met preventiemethodieken'. Ook lokale besturen, bedrijven en zorginstellingen die willen inzetten op gezondheid kunnen in deze opleiding terecht.”

Hoe draagt een preventiemethodiek bij aan een gezonder Vlaanderen?

“Preventiemethodieken proberen gezonde keuzes en leefgewoonten in een gezonde omgeving te promoten, ondersteunen en faciliteren. En dit door in te spelen op de voorspellers van gezondheid, zoals de leefstijl van mensen. Denk bijvoorbeeld aan lang stilzitten, roken, stress, slechte slaapgewoonten, … Maar ook de omgeving, die soms de gezondheid schaadt (bv. slechte luchtkwaliteit of hitte) of aanzet tot ongezonde keuzes (bv. marketing van ongezonde producten, afwezigheid van veilige fietspaden, taboe rond praten over mentale gezondheid).”

Wanneer kan je een preventiemethodiek geslaagd noemen?

“Als die een positieve verandering teweegbrengt in één of meerdere voorspellers van gezondheid. In het geval van leefstijl treedt niet altijd meteen een gedragsverandering op na een preventiemethodiek, bijvoorbeeld om gezonde voeding te promoten. Daar is het versterken van competenties en drijfveren (= individuele factoren), maar ook het creëren van een gezonde omgeving (= contextfactoren) al een grote stap vooruit.”

Eén van de grootste uitdagingen bij gezondheidsbevordering is het overtuigen van mensen om hun gedrag te veranderen. Hoe doe je dat?

“In de e-learning, die deelnemers doornemen voor de live lesdag, maken ze kennis met het Gedragswiel. Dit is een model dat de drempels helpt in kaart brengen die mensen ervaren bij het volhouden of veranderen van hun gedrag. Daarbij is ‘overtuigd zijn dat iets gezond of ongezond is’ meestal niet het doorslaggevende argument. Soms zijn bijvoorbeeld sociale verbondenheid of quality time doorbrengen met familie of vrienden belangrijkere drijfveren voor gedragsverandering. Vaak ligt de oplossing ook niet zozeer in het overtuigen van mensen, maar in het zo makkelijk mogelijk maken van het gewenste gedrag. Maak van de gezondste keuze de gemakkelijkste keuze door de omgeving aan te passen, procedures te vereenvoudigen of te automatiseren.”

Toch is er vaak weerstand tegen verandering. Hoe ga je daarmee om als gezondheidsbevorderaar?

“Weerstand komt meestal voort uit het feit dat mensen zich niet begrepen of erkend voelen in hun leefsituatie. Dit gevoel ontstaat wanneer je te veel vertrekt vanuit veronderstellingen over de doelgroep, of als je gezondheidsboodschappen gebruikt die de complexiteit van gezond leven in een gezonde omgeving te weinig erkennen. Bijvoorbeeld door te insinueren dat mensen maar “beter hun best” moeten doen om gezonder te zijn. Als gezondheidsbevorderaar kan je daaraan tegemoetkomen door de tijd te nemen om te luisteren naar je doelgroep. Zo kom je te weten wat hen drijft, waar ze waarde aan hechten en wat hen kan motiveren om zich ergens voor in te zetten. Maar ook welke factoren buiten hun controle liggen en hoe ze daar mee omgaan. Door dit proces samen te doorlopen, kom je tot haalbare doelen en gepersonaliseerde oplossingen voor gedragsverandering.”

Is er binnen de vorming ook aandacht voor deze persoonlijke aanpak?

“Jazeker. In beide varianten geven we een basis mee rond gedragsinzichten en motivatie. In de basisopleiding gezondheidscoaching gaan we een stap verder en wordt er geoefend op gesprekstechnieken en basishoudingen voor 1-op-1 motiverende gespreksvoering. Deze vorming is eerder bedoeld voor professionals die rechtstreeks contact hebben met mensen. Zij kunnen patiënten of cliënten individueel of in kleine groepen coachen naar een gezonde leefstijl via een preventief consult, een doorverwijzing, een kort motiverend gesprek of een heuse leefstijlcoaching. Denk daarbij aan huisartsen, diëtisten, verpleegkundigen, apothekers, maatschappelijk assistenten, … Maar ook gezondheidscoaches, zoals tabakologen, Bewegen Op Verwijzing- en Halt2diabetes-coaches. Deze vorm van 1-op-1 gezondheidsbevordering is sterk in opmars.”

Wat is het verschil tussen deze basisopleiding gezondheidsbevordering en andere vormingen op de markt?

“In deze opleiding krijg je op korte tijd een brede basis van begrippen, principes en werkwijzen van gezondheidsbevordering onder de knie. Via een e-learning kunnen deelnemers op voorhand op hun eigen tempo de theorie al doornemen. Tijdens de live lesdag zetten we de theorie om in praktijkoefeningen, zoals een evaluatiematrix invullen of een participatiesnoer tekenen. Dit wordt begeleid door lesgevers die met beide voeten in het werkveld staan en vanuit hun ervaring kunnen spreken. Uniek in ons aanbod is het leggen van contacten en het uitwisselen van ervaringen tussen de verschillende deelnemende organisaties. Bovendien werkten er een heleboel organisaties uit de preventiesector mee aan deze opleiding en e-learning. Zo konden we bijvoorbeeld filmpjes verzamelen om de preventiesector beter in beeld te brengen.”

Hoe draagt deze opleiding bij aan de persoonlijke en professionele ontwikkeling van de deelnemers?

“Het biedt de nodige handvaten om gezondheid te bevorderen, hetzij via preventiemethodieken, hetzij via gezondheidscoaching. Daarnaast prikkelen we de deelnemers om hun werk kritisch onder de loep te nemen en evidence-based te werken, toch belangrijke eigenschappen voor gezondheidsbevorderaars. We laten hen ook kennismaken met gezondheidsbevorderaars uit andere organisaties of sectoren, wat hen helpt om hun eigen rol binnen het preventielandschap scherper te stellen. Kortom, we gaan voor het verbinden en versterken van alle preventie-actoren!”

Interesse in deze vorming? Schrijf je dan hier in. Wil je weten welke vormingen we nog in de aanbieding hebben? Neem dan een kijkje op de Gezond Leven Academie.