Van hype naar impact: hoe Tournée Minérale ons drinkgedrag beïnvloedt

De eerste Tournée Minérale dateert al van 2017 en heeft als doel mensen bewuster te maken van hun alcoholgebruik en niet zozeer om hen te doen stoppen met drinken. “De campagne is meteen ontploft. Het leefde echt: 123.842 mensen schreven zich bij die eerste editie in op de website, los van iedereen die wel meedeed maar zich niet registreerde”, zegt dr. Annelies Thienpondt. “Die hype heeft ervoor gezorgd dat het concept van één maand geen alcohol drinken gekend werd bij de Vlamingen. Tot op vandaag nemen er nog steeds veel mensen deel, wat redelijk uitzonderlijk is voor een campagne die al zo lang loopt. Kijk maar naar alle bekende Vlamingen die elk jaar meedoen, zoals Natalie, Emma Bale, Annemie Struyf of Ben Roelants. Zij geven het initiatief natuurlijk nog eens een extra boost. Het is fijn om te zien dat mensen zich nu ook veel meer bewust zijn van het feit dat niet alleen beweging en voeding een invloed hebben op hun gezondheid, maar ook hoeveel alcohol ze drinken.”

Belgische drinkcultuur

Volgens de meest recente gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie heeft 78% van de Belgische bevolking in 2019 alcohol gedronken. Wereldwijd is dit gemiddeld 43%. Dat heeft niet alleen gevolgen voor onze lichamelijke gezondheid – alcohol wordt bijvoorbeeld gelinkt aan tal van kankers – maar ook voor ons mentaal welbevinden: alcoholmisbruik kan depressies, leer- en geheugenproblemen en zelfs dementie veroorzaken.

“Als Belgen zijn we niet goed bezig. Volgens cijfers van Sciensano uit 2023 overschrijdt één op zes volwassenen de richtlijn van maximum tien standaardglazen alcohol per week. Veel van onze gewoontes zijn gelinkt aan alcohol”, zegt Annelies. “Als we iets vieren, komt de fles champagne op tafel. Hebben we verdriet, doen we de wijn open. Willen we mensen in ons huis verwelkomen, dan bieden we hen een glas aan. Het zit echt verweven in onze maatschappelijke waarden. Dankzij Tournée Minérale wordt het debat aangewakkerd: moét het echt altijd alcohol zijn? Er is tegenwoordig al veel minder schroom om iets non-alcoholisch te drinken.”

Minder glazen alcohol

Maar heeft de campagne nu ook een blijvend effect op ons alcoholverbruik? Met andere woorden, zet ze aan tot gedragsverandering? Dr. Thienpondt: “Uit mijn onderzoek blijkt dat deelnemers zes maanden na de campagne nog steeds minder glazen alcohol drinken dan voordien, en dan voornamelijk die mensen die voordien veel dronken. Er is dus wel degelijk een positieve evolutie. Als je je tijdens deze maand niet alleen bewust wordt van je alcoholverbruik, maar er ook in slaagt om bepaalde gewoontes te doorbreken en nieuwe ervaringen op te doen – eigenlijk amuseer ik mij ook zonder dat ik gedronken heb - kan Tournée Minérale helpen om aan de gezondheidsaanbeveling van maximum tien eenheden alcohol per week te voldoen.”

Weg met de verleiding

In haar doctoraat polste Annelies ook naar zaken die maakten dat de deelnemers erin slaagden om een maand niet te drinken en naar de moeilijkheden waar ze tegenaan liepen. Dat leverde volgende tips op:

• Zorg dat je niet ‘verleid’ kan worden. Verwijder alle alcohol uit je huis. Zo kán je dat pintje of dat glas wijn niet nemen na een lange werkdag.

• Doe samen met collega’s, vrienden, je partner, … mee aan Tournée Minérale. Maak er een wedstrijdje van. Die samenhorigheid maakt dat je makkelijker volhoudt.

• Drinken is vaak een gewoonte en net daarom is het zo moeilijk om ermee te kappen. Stel: je gaat elke week padellen, voetballen of fietsen met je vrienden en daarna drinken jullie steevast nog een pintje. Met die gewoonte breken, blijkt niet evident. Gelukkig is het aanbod non-alcoholische drankjes tegenwoordig heel uitgebreid. Denk al eens op voorhand na over wat je kan bestellen na het sporten. En vertel ook tegen je vrienden dat je even niet drinkt. Dan is de kans kleiner dat ze je op het moment zelf toch nog proberen over te halen.

• Sommige deelnemers aan Tournée Minérale gingen het gebrek aan alcohol compenseren met ander ongezond gedrag, zoals vetrijke voeding of suikerrijke dranken. Anderen gingen net meer bewegen en gezonder eten. Probeer er dus op te letten dat je het ene schadelijke product niet gaat vervangen door het andere en maak van Tournée Minérale gebruik om ook de rest van je (on)gezonde gewoontes eens onder de loep te nemen.

• De meeste deelnemers krijgen positieve reacties, maar af en toe komen er ook vervelende opmerkingen, zoals “Ben je zwanger?” of “Ben je ziek?”. Of: “Amai, dan moet jij wel veel drinken als je het nodig vindt om daaraan mee te doen.” Denk na hoe jij je daarbij voelt en hoe je daar best op kan reageren. Counter zo’n reacties door bijvoorbeeld de voordelen van een alcoholstop te benoemen. En weet dat je niet alleen bent: één op vijf Belgen doet mee aan Tournée Minérale!

• En ten slotte nog een tip voor de niet-deelnemers: serveer een non-alcoholisch drankje even mooi als alcohol. Wijn en bier gaan altijd in prachtige, aangepaste glazen, terwijl water- of fruitsapdrinkers meestal genoegen moeten nemen met ordinaire bekers. Een weinig aantrekkelijk keuze, dus. Maak daarom ook die drankjes even feestelijk of bied eens een lekkere (en gezonde!) mocktail aan!

Stap in de goede richting

“Het zal wel nog even duren voordat wij Belgen het niet meer normaal vinden om alcohol te serveren tijdens recepties op het werk of op begrafenissen. We vinden het vandaag doodgewoon dat er niet meer gerookt wordt op een vliegtuig, maar je kan er wel nog steeds alcohol drinken...”, aldus Annelies nog.

“Alcohol is nog steeds altijd en overal beschikbaar. Maar mensen staan wél meer en meer open om erover na te denken. Dat is al een eerste stap in de goede richting. En zolang Tournée Minérale populair blijft, is dat een ideaal moment om terug te koppelen naar de beleidsmakers. Want we serveren nog altijd- legaal – alcohol aan zestienjarigen die nog in volle ontwikkeling zijn en we supporteren voor een voetbalcompetitie die gesponsord wordt door een alcoholmerk. We zijn er dus nog niet, maar laten we vooral blijven inzetten op het debat.”