Stap voor stap naar een meer rookvrije buurt
Een rookvrije buurt nog meer sociaal aanvaard maken: dat deden wij met de financiële steun van Kom op tegen Kanker in 4 buurten in Vlaanderen. Hoe pakten we dat aan? Welke acties werden er georganiseerd? En welke lessen trokken we hieruit? We delen het graag. Want ook jij kan jouw buurt meer rookvrij maken!
Gezond Leven ontwikkelde samen met de steden Menen en Poperinge, met Zorgzaam Buurtteam Kessel-Lo en met Salaam Mechelen vzw een toolkit waarmee je aan de slag kan met roken in je buurt. Dit project krijgt de financiële steun van Kom op tegen Kanker.
Het doel van deze participatieve trajecten is om een rookvrije buurt nog meer sociaal aanvaard te maken. Het plan van aanpak, de lessen die we hieruit trokken, en de concrete acties werden samengebracht in een toolkit. Die kunnen andere (buurt)organisaties gebruiken om zelf ook aan de slag te gaan met roken in hun buurt.
Waarom werken rond roken in de buurt?
Roken is de belangrijkste vermijdbare oorzaak van ziekte en kanker
1 op 3 kankers. Elk jaar 7.000 Vlamingen die sterven. Allemaal het gevolg van roken. Roken vermindert ook de levenskwaliteit en rokers zijn vaker en langer ziek. Lees meer over de gevolgen van roken.
Roken is de belangrijkste oorzaak van gezondheidsongelijkheid
Er is een link tussen SES en roken. In Vlaanderen rookt volgens de preventiebarometer 2022 van Sciensano 14.2%. Bij de groep die aangeeft moeilijk rond te komen met hun gezinsinkomen is dat nog steeds 20%. Deze ongelijkheid is er al op jongere leeftijd. In het BSO (17%) zien we dat er meer rokers regelmatig roken dan in het ASO (4.2%).
Mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie ervaren meer barrières die verhinderen dat ze stoppen met roken (financiële en mentale problemen, stress, eenzaamheid, ...). Ze zitten vaak in een omgeving waar roken meer de norm is. Stoppen of rookvrij blijven is hierdoor moeilijker.
Gezondheidsongelijkheid op vlak van tabaksgebruik en schade begint al bij de geboorte en blijft gedurende het hele leven een rol spelen. Meer kans op het hebben van rokende ouders, meer kans om blootgesteld te worden aan tabaksrook, minder kans op het gevoel controle te hebben over het leven, meer kans om chronische stress te ervaren, sterker verslaafd aan nicotine, minder sociale steun, niet weten welke hulp er is, hulp die niet aangepast is, ...
Sociale norm is een belangrijke determinant voor roken
Inzetten op acties die de sociale norm veranderen en de acceptatie van roken verminderen, leidt tot minder tabaksconsumptie. Belangrijk is om stigmatisering te vermijden. Roken ontstaat en gedijt in een rokerscultuur. Blijven roken heeft vaak te maken met een omgeving waarin veel gerookt wordt. Ook de kans om zelf te beginnen roken als minderjarige neemt sterk toe als ouders en/of vrienden roken. Roken wordt vaak doorgegeven van de ene aan de andere generatie, m.n. binnen een socialisatieproces in het gezin: waarden en normen over roken worden aangeleerd en overgenomen door opgroeiende kinderen en jongeren. In die generatiecyclus raakt de jongste generatie ermee vertrouwd.
Project ontwikkeld met de financiële steun van Kom op tegen Kanker