Capabilities en gezond leven
Een belangrijke aanvulling op deze mensenrechtenbenadering is de capabilitybenadering. Die stelt dat iedereen recht heeft op een kwalitatief en waardig leven. De kwaliteit van leven vertaalt zich als de vrijheid van mensen om, binnen het redelijke, te kiezen het leven te leiden dat ze graag willen leiden. Capabilities omvatten hierin de kansen en mogelijkheden om het leven dat mensen graag willen, te leiden.
Het tien-capabilitiesmodel schetst over welke mogelijkheden ieder mens, volgens Nussbaum, dient te kunnen beschikken voor een volwaardig en rechtvaardig leven. (in kadertje). In dit lijstje zien we zaken die refereren naar gezond leven, voeding, mentaal welbevinden, beweging …
Volgens Nussbaum staat het vervullen van deze capabilities garant voor het leiden van een goed leven. Wat de termen juist betekenen, wordt bepaald door het individu en kan niet als een algemene standaard worden gehanteerd voor alle mensen. Menselijke diversiteit is dus een belangrijk uitganspunt. Waarden zijn meervoudig en de benadering is essentieel cultuursensitief.
| Leven | in staat zijn om een leven te leiden met een normale levensduur. |
| Lichamelijke gezondheid en een gezond leven | in staat zijn tot een gezond leven, voortplanting, voedsel, onderdak. |
| Lichamelijke onschendbaarheid | in staat zijn om zich te bewegen zonder bedreiging van geweld, inclusief vrijwaring van seksueel en huiselijk geweld. |
| Verbeeldingskracht en denken | in staat zijn om zintuigen te gebruiken, te fantaseren, te denken en te redeneren (denk aan vrijheid in religie, literatuur, muziek en wetenschap). |
| Gevoelens | in staat zijn om je te hechten aan dingen en mensen buiten jezelf, lief te hebben, te rouwen, verdriet te hebben, te beminnen, woede te voelen. |
| Praktische rede | in staat zijn om ideeën te vormen over het goede en hoe je je leven daarop kunt inrichten. |
| Sociale banden | in staat zijn om met en voor anderen te leven: aangaan van sociale banden, deel uitmaken van een gemeenschap, zelfrespect en eigenwaarden, anti-discriminatie op grond van geslacht, etniciteit, seksualiteit, zelfrespect, kaste, religie, nationaliteit. |
| Verbondenheid met andere biologische soorten | in staat zijn om te leven met zorg voor de natuur en in relatie met dieren, planten en de wereld van de natuur. |
| Spelen | in staat zijn om te lachten, spelen en recreëren. |
| Vormgeven van eigen omgeving | in staat zijn tot politieke, materiële en arbeidsparticipatie. |
In welke mate van deze mogelijkheden gebruik gemaakt kan worden, wordt beïnvloed door tal van conversiefactoren. Elk van deze factoren kan remmend of stimulerend werken. Persoonlijke factoren zijn bijvoorbeeld karaktertrekken, fysieke en mentale mogelijkheden en beperkingen, talenten, psychologische aandoeningen etc. Voorbeelden van factoren uit de fysieke omgeving zijn de huisvestingssituatie, veiligheid of geografische ligging. Sociale factoren omvatten bijvoorbeeld de sociale groep waarin men verkeert, relaties, familie, maar ook cultuur en sociale normen. Remmende factoren hinderen iemands capabilities en bijgevolg hun levenskwaliteit. Er is dus heel veel aandacht voor de leefomgeving. Dit zien we ook in het gedragswiel van Vlaams Instituut Gezond Leven. Het is duidelijk dat jeugdhulporganisaties enorm invloedrijk zijn. Het is een fysieke en sociale omgeving met eigen normen, inrichting, vrijheden, regels … waarin kinderen en jongeren ook hun persoonsgebonden vaardigheden ontwikkelen, oefenen en ontplooien.
Een gezond aanbod past volledig binnen de capabilitiesbenadering, omdat het helpt om capabilities realiseren. Niet enkel door een gezonde fysieke en sociale omgeving te zijn, ook door persoonlijke vaardigheden te versterken. Ons aanbod richten we in als een keuzemenu waaruit jullie kiezen, naargelang wat jullie gasten en collega’s waardevol vinden.
De mening van jongeren verschilt wel eens van wat begeleiders denken dat die mening is. Zo werkt men in een CAW met een methodiek om verschillende levensdomeinen in kaart te brengen: waar situeert de jongere zich per levensdomein en waar wil hij uitkomen. Wat de jongeren over zichzelf invullen, verschilt vaak heel erg van wat begeleiders over hen invullen.
Dit doen we omdat we het belangrijk vinden dat jullie kunnen uiten wat voor jullie waardevol is, terwijl je de mogelijkheden hebt leren kennen. Het aanbod is zo opgesteld dat jullie ondersteund worden om te behalen wat je belangrijk vindt. Het actorschap van jullie als professionals en gasten staat centraal. Jullie zijn competente mensen die actief doelen nastreven. Voor dat nastreven van een waardevol gezond leven, kan je op onze ondersteuning rekenen.