Strategieën
Meerdere wegen leiden naar een goed werkend rookbeleid. Een groepscursus rookstop, een verbod op de e-sigaret of een netjes weggestopte rookruimte? Een goed begin! Maar dit soort losse initiatieven zijn nog maar het halve werk. De kunst bestaat erin vier verschillende strategieën slim te combineren. We zetten ze hier voor jou op een rij.
Educatie en sensibiliseren
Onder de strategie ‘educatie en sensibilisatie’ verstaan we alle initiatieven die de zorginstelling neemt om kennis, vaardigheden en attitudes – over het rookbeleid actief aan te brengen bij patiënten, bezoekers en personeelsleden. Dit kan gaan over de rookvrije zorginstelling in het algemeen, kennis over de afspraken/regels over roken bij het personeel, bezoekers, patiënten, derden, kennis over het rookstopaanbod binnen de zorginstelling, …
Deze initiatieven kunnen uiteenlopend zijn Denk maar aan vormingen voor het personeel, folders en posters in wachtzalen met het rookstopaanbod, interne en externe communicatie over het rookbeleid via nieuwsbrieven, social media, intranet, …
Bij het invullen van de gezondheidsmatrix kan je je volgende vragen stellen bij het onderdeel educatie/sensibilisatie. Dit kan een hulpmiddel zijn om de matrix in te vullen en een zicht te krijgen op de beginsituatie.
Bezoekers, patiënten en derden
- Op welke manier verloopt de communicatie over het rookbeleid van het ziekenhuis naar de bezoekers, patiënten en derden (leveranciers, bouwondernemers, …)?
- Folders? Indien wel, waar liggen de folders (in alle wachtzalen)?
- Huishoudelijk reglement (waar mag je wel/niet roken)?
- Posters? Indien wel, waar hangen de posters op (info over het rookstopaanbod? Passief roken? Stoppen met roken?)?
- Worden derden (leveranciers, bouwondernemers, …) geïnformeerd over het rookbeleid van het ziekenhuis? Indien wel, op welke manier?
Personeel
- Krijgen stagairs en nieuwe werknemers informatie over het rookbeleid van het ziekenhuis? Denk aan een opleidingsdag.
- Gaat er nog andere communicatie naar het personeel over rookbeleid of rookstop? Zo ja, wat en op welke manier (rookstopaanbod, nieuwe regels en afspraken, via welke kanalen krijgt het personeel info? Nieuwsbrief, intranet, …)?
- Worden personeelsleden aangemoedigd om te stoppen met roken?
- Zijn alle afdelingen op de hoogte van het rookstopaanbod binnen het ziekenhuis?
- Zijn de personeelsleden opgeleid om een roker informatie te geven over het rookstopaanbod?
- Voelt het personeel zich in staat om een kort rookstopgesprek te voeren in het kader van doorverwijzing?
- Zijn personeelsleden opgeleid om een roker die rookt op een plaats waar het niet toegelaten is, aan te spreken?
Omgevingsinterventies
Dit gaat over de fysieke en sociale maatregelen die de zorginstelling kan nemen om de omgeving voor de personeelsleden, patiënten en bezoekers zo gezond en rookvrij mogelijk te maken.
- Fysieke omgevingsinterventies zijn bijvoorbeeld ervoor zorgen dat er geen peuken meer op het terrein liggen, de rookruimtes uit het zicht plaatsen, roken mag enkel nog in de rookruimte buiten uit het zicht(dus niet meer op de parking, aan de ingang,…), duidelijke signalisatie waar er wel en niet gerookt mag worden, …
- Sociale omgevingsinterventies kunnen gaan over de voorbeeldfunctie van het personeel. Zo kan je als zorginstelling ervoor zorgen dat het personeel niet in dezelfde rookruimte als patiënten/bezoekers rookt, er niet meer in dienstkledij mag gerookt worden, …
Bij het invullen van de gezondheidsmatrix kan je je volgende vragen stellen bij het onderdeel omgevinginterventies. Dit kan een hulpmiddel zijn om de matrix in te vullen en een zicht te krijgen op de beginsituatie.
Bezoekers, patiënten en derden
- Zijn er binnen nog rookruimten?
- Zijn er rookruimten buiten? Indien wel, waar staan deze rookruimten? Worden ze gebruikt? Zo niet, waarom niet? Een korte bevraging bij rokers op de verschillende afdelingen kan al veel ophelderen. Misschien is de rookruimte niet handig voor rolstoelgebruikers of geeft ze een onveilig gevoel omdat auto’s te dichtbij rijden.
- Zijn er nog ‘doofpunten’ (punt waar je niet mag roken, maar de sigaret kan doven)? Doofpunten kunnen de verkeerde indruk wekken. In de praktijk bekijken mensen het vaak als een rookzone.
- Breng het peukenprobleem in kaart. Op welke plaatsen roken mensen, terwijl het niet toegelaten is? Tip: gebruik de walk about tool.
- Signalisatie
- Waar je niet mag roken: is dit aangeduid met signalisatie?
- Waar je wel mag roken: is dit aangeduid met signalisatie?
Personeel
- Hoe gaat het personeel om met het rookbeleid? Geven ze het goede voorbeeld door niet te roken op plaatsen waar het niet toegelaten is?
- Heeft het personeel een aparte rookruimte?
- Rookt het personeel in dienstkledij?
Afspraken en regels
In een kwaliteitsvol rookbeleid zijn duidelijke afspraken en regels over roken voor zowel patiënten, bezoekers, derden (vb. leveranciers) als personeelsleden nodig (vb. niet meer roken op het terrein, enkel nog . Deze afspraken en regels kunnen in verschillende documenten en overlegmomenten worden opgenomen (huisreglement, contracten met leveranciers, social media naar algemene bevolking, …).
Bij het invullen van de gezondheidsmatrix kan je je volgende vragen stellen bij het onderdeel afspraken en regels. Dit kan een hulpmiddel zijn om de matrix in te vullen en een zicht te krijgen op de beginsituatie.
Bezoekers, patiënten en derden
- Wat staat er in het huisreglement (patiënten, bezoekers) over roken? Welke afspraken of regels zijn hierin opgenomen?
- Wat staat er in de contracten met leveranciers over roken? Welke afspraken of regels zijn hierin opgenomen?
- Roken mensen nog op plaatsen waar een rookverbod is? Hoe wordt hiermee omgegaan? Zijn er sancties voor bezoekers of derden zie zich niet aan het rookverbod houden?
Personeel
- Wat staat er in het arbeidsreglement over roken? Welke afspraken of regels zijn hierin opgenomen? Mag je roken tijdens de betaalde pauzes, mag je roken in dienstkledij?
- Kan je nog rookwaren kopen in de cafetaria of in de winkel? Wat is hierover opgenomen in het contract met de uitbater van de winkel of cafetaria?
- Roken personeelsleden nog op plaatsen waar het verboden is? Hoe wordt hiermee omgegaan? Zijn er sancties voor personeelsleden die zich niet aan het rookverbod houden?
Zorg en begeleiding
Zorg en begeleiding betreft de strategie om tijdig en kwaliteitsvol welbepaalde ziekten of aandoeningen te voorkomen door bedreigende factoren voor de gezondheid (gezondheidsrisico’s) weg te nemen, te beperken, of door beschermende factoren te versterken. Binnen het rookbeleid gaat dit over een uitgewerkt rookstopaanbod, aanwezigheid van farmacologische ondersteuning bij het stoppen met roken, doorverwijzing van rokers naar het rookstopaanbod,…
In het dossier de ziekenhuistabakoloog worden de verschillende aspecten van rookstopbegeleiding in kaart gebracht en wordt het ideale behandeltraject van een roker in een ziekenhuis beschreven. Ook in andere zorginstellingen kan een tabakoloog een belangrijke schakel zijn.
Bezoekers, patiënten en derden
- Wordt de rookstatus opgenomen in het patiëntendossier? Zo ja, op welke manier wordt dit bevraagd en geregistreerd? Wordt dit ook in de praktijk correct ingevuld? Wordt dit louter bevraagd of wordt er aansluitend rookstopadvies gegeven?
- Hoeveel tabakologen zijn er in dienst in het ziekenhuis? Op welke diensten? Wie kan begeleiding krijgen door een tabakoloog?
- Wordt een roker doorverwezen naar het rookstopaanbod: interne tabakoloog, externe tabakologen, Tabakstop?
- Is er in het ziekenhuis farmacologische ondersteuning voor rokers die opgenomen zijn en voor langere tijd niet kunnen roken? Zo ja, op welke manier wordt dit georganiseerd? Zijn er nicotinevervangers (zonder voorschrift), Champix, Zyban (met voorschrift) beschikbaar? Wie kan hier gebruik van maken?
Personeel
- Krijgen stagairs en nieuwe werknemers informatie over het rookbeleid van het ziekenhuis? Denk aan een opleidingsdag.
- Gaat er nog andere communicatie naar het personeel over rookbeleid of rookstop? Zo ja, wat en op welke manier (rookstopaanbod, nieuwe regels en afspraken, via welke kanalen krijgt het personeel info? Nieuwsbrief, intranet, …)?
- Worden personeelsleden aangemoedigd om te stoppen met roken?
- Zijn alle afdelingen op de hoogte van het rookstopaanbod binnen het ziekenhuis?
- Zijn de personeelsleden opgeleid om een roker informatie te geven over het rookstopaanbod?
- Voelt het personeel zich in staat om een kort rookstopgesprek te voeren in het kader van doorverwijzing?
- Zijn personeelsleden opgeleid om een roker die rookt op een plaats waar het niet toegelaten is, aan te spreken?