Leerlijnen over Gezond Leven
Wat is het doel van de leerlijnen over gezond leven?
Kinderen en jongeren eten te ongezond, bewegen te weinig en zitten te veel. Ook zijn kinderen en jongeren kwetsbaar voor verslavende middelen en handelingen, zoals roken, alcohol drinken, cannabis en andere illegale drugs en ook gamen en gokken.
Dat heeft een grote impact op de gezondheid van onze schoolgaande jeugd. Daarom is het superbelangrijk om deze thema’s al van jongs af aan bespreekbaar te maken en oplossingen aan te reiken. Het onderwijs kan hierbij een belangrijke rol spelen om via kennis, attitudes en vaardigheden leerlingen aan te moedigen om gezonder te leven.
Met een ‘gezonde’ portie kennis, attitudes en vaardigheden stoom je de leerlingen klaar om elke dag opnieuw gezonde keuzes te maken en hen sterker in hun schoenen te doen staan. En dat loont natuurlijk op lange termijn!
De leerlijnen hebben als doel om diverse gezondheidsthema’s verticaal en horizontaal te integreren en te verankeren in de onderwijspraktijk. Dit wil zeggen zowel in verschillende leerjaren als in verschillende leergebieden of vakken. Want gezondheid hoort niet alleen thuis in één bepaalde les rond ‘gezondheidseducatie’. Integendeel. Gezondheid hoort thuis in verschillende leer- of vakgebieden en iedere (vak)leerkracht kan zijn of haar steentje bijdragen.
De leerlijnen zijn praktische instrumenten die schoolteams ondersteunen bij het invullen en afstemmen van hun gezondheidseducatie rond de verschillende thema’s. Op verschillende onderwijsniveaus, gaande van kleuteronderwijs tot secundair onderwijs, en dit in verschillende leergebieden (lager onderwijs) en vakken (secundair onderwijs). Want afstemming tussen leerkrachten is noodzakelijk om overlap te vermijden en natuurlijk … vele handen maken licht werk!
Gezondheid is ook vastgelegd in de (vakoverschrijdende) eindtermen. In de eindtermen staat bepaald welke minimumdoelen je leerlingen op een bepaald ogenblik moeten bereiken. De leerlijnen geven je suggesties hoe je aan deze eindtermen kunt voldoen. Dit vanuit de wetenschappelijk onderbouwde invalshoek.
Voor wie werden de leerlijnen gemaakt?
De leerlijnen kunnen een hulpmiddel zijn voor het ganse schoolteam, uitgeverijen en methodiekontwikkelaars.
- Leraren kunnen de leerlijnen gebruiken om lesinhouden en lesmateriaal te selecteren en te controleren, om onderling af te stemmen welke leerinhouden rond verschillende gezondheidsthema’s wanneer (in welk leerjaar) en in welke vakken aan bod kunnen komen. Bij elk subthema wordt een opsomming van leerdoelen, materialen (bv. pedagogische dossiers) en werkvormen gemaakt waarmee leerkrachten aan de slag kunnen in de les. Let erop dat je als leerkracht rekening houdt met de verschillende kenmerken (leefwereld, leerniveau, graad …) van de klasgroep en differentieer. Zorg dat alle leerlingen betrokken zijn, ook leerlingen uit kwetsbare groepen.
- De directie en de werkgroep gezondheid of drugbeleid kunnen de leerlijnen gebruiken wanneer er bijvoorbeeld een projectweek of een actie rond een gezondheidsthema op school wordt uitgewerkt.
- Schoolondersteuners (CGG, PBD, CLB …) kunnen de leerlijnen gebruiken om scholen en leerkrachten te adviseren over de aanpak en inhoud van hun lessen, projectdagen, gezondheidsbeleid …
- Pedagogische begeleiders uit verschillende onderwijskoepels kunnen de leerlijn als hulpmiddel kiezen om leerplannen op te stellen.
- Uitgeverijen en methodiekontwikkelaars kunnen de leerlijnen hanteren om geschikte lesinhouden en werkvormen te vinden.
Leerdoelen en aanbevelingen, maar toch een aanpak op maat. Hoe doe je dat?
De leerlijnen brengen belangrijke leerdoelen en aanbevelingen rond kennis, vaardigheden en attitudes in kaart onder verschillende hoofd- en subthema’s. Wanneer welke inhouden aan bod komen is afhankelijk van de leeftijd. Per leeftijd zijn er andere klemtonen. De leerdoelen en aanbevelingen zijn afgestemd op de leeftijdsgebonden noden van de kleuters, kinderen of jongeren.
Deze leerlijnen zijn werkinstrumenten met een stevige wetenschappelijke basis. Maar dat betekent niet dat je elk leerdoel of elke aanbeveling direct moet integreren in jouw les of onderwijspraktijk. Als leerkracht ken jij je leerlingen het best en weet je maar al te goed wat bij hen leeft en waar ze nood aan hebben. Leg die kennis naast de leerdoelen en aanbevelingen en probeer zo tot een aanpak op maat van jouw school/klas te komen.
Hoe aan de slag met de leerlijnen?
Er werd een filtersysteem ontwikkeld op deze website waardoor je op een eenvoudige en snelle manier tot de gewenste informatie kan komen. Je kan verschillende (sub)thema’s selecteren. Op basis van je selectie verschijnen de relevantie leerfiches. Deze leerfiches omvatten:
- leerdoelen of do’s & don’ts per (sub)thema;
- eindtermen gekoppeld aan de leerinhouden;
- en een overzicht van lesmaterialen die je kan toepassen om deze aanbevelingen vorm te geven in de les, tijdens een projectweek, bij het maken van een nieuwe methodiek …
Ook beschikbaar in pdf!
De leerlijnen zijn ook beschikbaar in pdf. De pdf’s geven je een globaal overzicht van de leerdoelen en aanbevelingen doorheen de verschillende leerjaren.
Hoe passen de leerlijnen binnen een drug- en gezondheidsbeleid op school?
Een sterk drug- en gezondheidsbeleid belangt élke school aan. De kadermethodiek (voor de thema’s roken, voeding, beweging en minder zitten) en het Drugbeleid op School (voor thema’s alcohol, gamen, gokken en cannabis en andere illegale drugs) helpen scholen om stap voor stap te evolueren van losse gezondheidsacties naar een samenhangend gezondheidsbeleid. Met beide beleidsmethodieken zet je in op een mix van strategieën die de gezondheid van de leerlingen bevorderen, nl.:
- educatie,
- omgevingsinterventies,
- afspraken,
- zorg en begeleiding.
De leerlijnen helpen je om de strategie ‘educatie’ in te vullen. De doelstelling van de strategie educatie is om kinderen en jongeren op een actieve manier te sensibiliseren, een positieve attitude te ontwikkelen, informeren en vaardigheden bij te brengen omtrent verschillende gezondheidsthema’s. Denk maar aan actieve (buiten)lessen, klasgesprekken, affiches, een theatervoorstelling of een gezondheidsdag.
Hoe werden de leerlijnen ontwikkeld?
De verschillende leerlijnen werden gebaseerd op wetenschappelijke studies en een uitgebreide afstemming met ervaringsdeskundigen per thema.
Promotie maken voor de leerlijnen?
- Download de flyer van de leerlijnen. Werk wil je flyer professioneel afdrukken? Dan is deze flyer mét druksymbolen misschien handiger.
- Promovideo
- E-learning
- Infosheet leerlijn verslavingspreventie
Dit is een gezamenlijk initiatief van het Vlaams Instituut Gezond Leven, Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol & andere Drugs, Sensoa en Gezonde Mond, in het kader van Gezonde School.