Home Leerlijnen over gezond leven Leerlijnen Filter Roken | 3de graad LaO

Roken | 3de graad LaO

Verslavende middelen

Roken

Lager onderwijs

Derde graad

Eindtermen

WT-1.17      Ongezonde levensgewoonten in verband kunnen brengen met wat ze weten over het functioneren van het eigen lichaam.
SV–1.6      Kritisch zijn en hun eigen mening kunnen formuleren.
WO–3.3      In concrete situaties voldoende zelfvertrouwen tonen, gebaseerd op kennis van het eigen kunnen.

Waar streef je naar bij je leerlingen? 

Versterken van de kennis en vaardigheden die leerlingen nodig hebben om gezonde keuzes te maken en niet te roken (sigaretten, e-sigaretten, shisha of waterpijp). 

  1. Do’s & don’ts voor jouw klas
    1. Middel-specifieke aanbevelingen
    2. Algemene aanbevelingen verslavingspreventie
  2. Een woordje uitleg bij de do’s & don’ts
  3. Materialen en methodieken

Do’s & don’ts voor jouw klas

SPECIFIEKE AANBEVELINGEN VOOR TABAKSPREVENTIE

Do's

Don'ts

Do
  • Breng ‘roken’ enkel aanbod als het deel uitmaakt van de leefwereld van meerdere leerlingen of als er een concrete aanleiding is. Overweeg steeds eerst een één-op-één-aanpak. 
  • Wees alert voor signalen van leerlingen (ook thuis) over roken en ga indien mogelijk individueel het gesprek aan met de leerling.  
  • En... hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 3de graad LO (zie onderstaande tabel).
Don't
  • Laat jongeren niet zelf ervaren hoe slecht/vies roken is. Daag hen bijvoorbeeld niet uit het eens te proberen. Ze onthouden de negatieve gevolgen niet en het verlaagt de risicoperceptie. 
  • Leren hoe ‘neen’ zeggen tegen groepsdruk of hen weerbaar maken tegen de invloed van vrienden werkt niet. En kan zelfs averechts werken. In deze levensfase willen jongeren niks liever dan ‘erbij horen’. Het helpt dus niet om jongeren te vertellen dat ze minder moeten conformeren, als dat het enige is wat ze willen.  
  • En... hanteer de principes van algemene verslavingspreventie voor leerlingen van de 3de graad LO (zie onderstaande tabel).

ALGEMENE AANBEVELINGEN VOOR VERSLAVINGSPREVENTIE

Do's

Don'ts

Do
  • Gebruik interactieve werkvormen. Laat jongeren aan het woord. 
  • Enkel werken op kennis is onvoldoende. Gebruik lespakketten die inzetten op basisvaardigheden. Zoals sociale vaardigheden, zelfcontrole, probleemoplossende vaardigheden, gezond gedrag, … 
  • Heb aandacht voor gezonde alternatieven als sport en spel.
  • Geef voorlichting aan ouders over roken, gamen, gokken en alcohol op het einde van het 6e leerjaar.
  • Informeer ouders met informatiebrochures en/of websites.

En buiten je les of educatieve activiteit: werk aan het drug- en gezondheidsbeleid op school!

Don't
  • Gebruik liever geen getuigenissen (vb. kankerpatiënten of ex-verslaafden). Zeker niet zonder een goede nabespreking. Vaak staan getuigenissen te ver van de leefwereld van de leerlingen (qua leeftijd, achtergrond, …). Daardoor betrekken de leerlingen de boodschap niet op zichzelf: “Dat gaat mij nooit overkomen”. 
  • Probeer niet te choqueren met angstaanjagende beelden of taal (bijvoorbeeld foto’s van ongevallen na het drinken van alcohol, choquerende film, politie in de klas, …). Als je je leerlingen schrik aanjaagt, zal dit herinnerd worden, maar niet het gewenste effect hebben. 
  • Heb het niet over cannabis en andere illegale drugs. Drugs bevinden zich meestal nog niet in de leefwereld van de kinderen. De kans dat kinderen vóór ze 12 worden in de verleiding komen om illegale drugs te gebruiken is erg klein. Bovendien is er het risico op een contraproductief effect: het uitlokken van nieuwsgierigheid.
  • Laat leerlingen ook geen spreekbeurten geven over roken en alcohol, en zeker niet over cannabis en andere illegale drugs.

Een woordje uitleg bij de do’s & don’ts

Op het einde van het lager onderwijs staan kinderen vaak op een kantelpunt in hun leven: ze gaan naar een nieuwe school, maken nieuwe vrienden, … Ze zijn met andere woorden extra kwetsbaar. Om hun voor te bereiden op deze nieuwe fase, kan je in eerste instantie werken rond algemene (sociale) vaardigheden. 

Klassikale tabakspreventie is geen must. Kinderen van 10-12 jaar staan meestal zeer negatief tegenover roken: ‘Roken is vies en stinkt!’. Ze tonen dus nog weinig interesse om zelf te roken. Dit zou ook zwaar worden afgekeurd en daar zijn ze zich bewust van. Daarom is voorlichting aan alle jongeren van de 3de graad lager onderwijs niet nodig. Doet er zich toch een situatie voor (er werden bijvoorbeeld sigaretten uitgedeeld). Bekijk dan eerst kritisch of een klassikale aanpak de voorkeur heeft. Blijf aandachtig voor signalen van de leerlingen en hun ouders, en verkies een één-op-één aanpak. Zo blijft de sociale norm dat roken écht niet oké is, behouden.

Lees meer in de pdf van de leerlijn ‘verslavingspreventie in het onderwijs’.

Materialen en methodieken 

Voor leerlingen: 

Voor de ouders: