​Een goede lunchpauze: een boost voor de gezondheid

In Nederland eet één op de vijf werknemers de lunch regelmatig achter het bureau. In België kunnen we gelijkaardige cijfers verwachten. ‘Desktop dining’: het lijkt vaak aanlokkelijk. Werknemers denken tijd uit te sparen en productiever te zijn door gelijktijdig te eten en te werken. Zeer jammer, want de lunchpauze is een ideaal moment om de gezondheid en het welbevinden een stevige boost te geven.

Mentaal even resetten: intern en extern herstel

Bijna de helft van de Belgische werknemers (40%) heeft niet voldoende energie om een volledige werkdag productief te zijn en voor één op de drie Vlaamse werknemers (34,2%) leidt de werkdruk zelfs tot problematische psychische vermoeidheid.

Om energiek en productief te blijven doorheen een werkdag is voldoende herstel noodzakelijk. De activiteiten die werknemers doen na het werk, kunnen helpen bij het herstel zodat ze de volgende dag weer fris zijn (i.e. extern herstel). Maar minstens even belangrijk: herstel tijdens de werkuren (i.e. intern herstel).

De kansen om te herstellen zijn gelimiteerd: het is altijd druk, ook na de werkuren. Om te blijven floreren, komt het er dus op aan om zo veel mogelijk kansen te grijpen. Pauzes op het werk zijn goede kansen, de lunchpauze bij uitstek.

Belangrijke pauze

De lunchpauze is meestal de langste pauze en kan dus echt wel een stevige oppepper zijn. Lunchen aan het bureau sluit goed herstel uit, ook wanneer iemand niet actief aan het werk is. Het gaat ten koste van de energie en productiviteit later op de dag. Idealiter zou tijdens de lunchpauze het hoofd zo leeg mogelijk moeten zijn (om zo veel mogelijk weg te leiden van de oorzaken van stress: in dit geval het werk). Tegelijkertijd moeten ook de energiebronnen aangevuld worden. Dit kan door plezierige, stressreducerende activiteiten te doen, zoals praten met collega’s, wat bewegen, een natuurlijke omgeving opzoeken of echt de tijd nemen om te genieten van onze maaltijd. De beste manier om de lunchpauze in te vullen en goed te herstellen, is dus een andere omgeving op te zoeken en werkgerelateerde activiteiten te vermijden (dus ook beter niet praten over het werk tijdens de lunch met collega’s). 

Bewust eten

Bewust eten kan helpen bij het aanvoelen of het lichaam verzadigd is of honger heeft. Door aan het bureau te lunchen, wordt het zeer moeilijk om bewust te eten. Het is gelijkaardig aan eten voor de televisie: we eten vaak sneller en meer omdat we worden afgeleid en de verzadigingssignalen van ons lichaam gaan negeren. Een bureau inrichten als eetplek is dus geen goed idee: de kans is groter dat men daardoor minder aandacht geeft aan goed eten. Even wandelen naar de cafetaria of naar de koffieruimte voor een tussendoortje is veel beter en een omgeving waar werknemers bewust kunnen eten en echt kunnen genieten van de lunch is belangrijk. Met een volkoren graanproduct, een portie groenten en eventueel nog een stuk fruit of een potje ongesuikerde yoghurt of platte kaas schoppen we onze namiddag vlot op gang!

Onze stoel verlaten en wat bewegen

Vlaamse volwassenen zitten 8,3 uur per dag stil . Vlaamse bedienden en kaderleden zitten gemiddeld 5,5 uur tijdens de werkuren en onderbreken hun zitperiodes slechts vier keer. Lang stilzitten  wordt daarom ook wel dé gezondheidsuitdaging van de 21ste eeuw genoemd. Rechtstaan en bewegen kan ook op het werk. Doordat werknemers tijdens de lunchpauze blijven zitten aan hun bureau, missen ze de kans om recht te staan en te bewegen . De middagpauze is ideaal om, misschien zelfs samen met collega’s, de benen te strekken, wat beweegoefeningen  te doen, even (buiten) te wandelen  of zelfs wat te sporten. Het is goed voor de gezondheid en helpt meteen ook om tot rust te komen en te herstellen van het eerste deel van onze werkdag. Elke stap telt!

Hoe kan een onderneming helpen?

De meeste werknemers hebben wettelijk recht op een lunchpauze (meestal is de duur ervan vastgelegd in de arbeidsovereenkomst), maar dat wetgevend kader zegt natuurlijk niets over hoe en waar werknemers hun pauze invullen. 
Soms kiest iemand zelf voor een lunch aan het bureau omdat de persoon geen voordelen ziet en dus geen motivatie heeft om het bureau te verlaten. Soms mist iemand bepaalde competenties of vaardigheden en is het gewoon eenvoudiger om te blijven zitten. Maar zelfs als de werknemer het bureau wel zou willen verlaten, kunnen tal van contextuele factoren in de onderneming roet in het eten gooien. Soms laat het type van job maar een beperkte vrijheid toe. In sommige gevallen is het zeker mogelijk dat de werkgever ook hier wat meer flexibiliteit voorziet zodat werknemers de lunch anders kunnen invullen. 

Sociale klimaat

Maar zelfs als die vrijheid en flexibiliteit er wel is, kunnen sommige factoren werknemers triggeren om toch aan het bureau te lunchen. 
Het sociale klimaat en de cultuur in de onderneming is daar eentje van. Als collega’s of directieleden doorgaans aan het bureau lunchen, is het als individu moeilijk om het anders te doen. Maar omgekeerd: als collega’s en directieleden gaan lunchen in de cafetaria, zijn andere medewerkers geneigd om te volgen. Werkgevers die belang hechten aan de gezondheid van hun medewerkers, kunnen dus lunchen in een andere omgeving actief aanmoedigen en zelf het goede voorbeeld geven. 

Fysieke omgeving

Ook de fysieke omgeving speelt een rol. Hoe aantrekkelijk is de lunchomgeving van de onderneming? Ondernemingen kunnen de lunchomgeving zo inrichten dat werknemers het de moeite vinden om het bureau te verlaten voor de lunch. Een aangename, rustige omgeving met een sfeervolle inrichting, heldere kleuren, voldoende lichtinval of mooie verlichting en wat groen kan wonderen doen. Ook is best de infrastructuur in orde, is het proper, zijn toestellen in degelijke staat en is er voldoende meubilair aanwezig. Het (gratis) voorzien van fruit of verse soep helpt ook om medewerkers in de cafetaria te krijgen. 

Activiteit

Een andere optie om medewerkers te overhalen om hun bureaus te verlaten, is het organiseren van een activiteit tijdens de middagpauze, zoals een gezamenlijke lunch op een externe locatie, inspirerende infosessies of een beweeg- of sportactiviteit. 

Een lunchbeleid!

Sommige ondernemingen ontmoedigen of verbieden zelfs het lunchen aan het bureau. Dit werkt, maar kan ook weerstand oproepen. Het is belangrijk om dan de medewerkers te betrekken in het hele proces zodat de maatregel gedragen is. Het blijft altijd beter om de vrijheid van medewerkers te respecteren en hen op andere manieren te motiveren om te kiezen voor een lunch in een andere omgeving.

In sommige ondernemingen maakt een lunchbeleid deel uit van een breder preventief gezondheidsbeleid  waarin stap voor stap  een evenwichtige mix van acties  uitgerold wordt. Een lunchpauze is veel meer dan calorieën opnemen en het hongergevoel stillen. De lunchpauze kan de gezondheid en werkbeleving van werknemers een mooie boost geven. Het niet altijd evident voor een werknemer om de lunchpauze optimaal in te vullen. Een onderneming heeft heel wat mogelijkheden om daarbij te helpen. 

Prevent publiceerde dit artikel in hun magazine PreventFocus van Maart 2018.