Vlaams Instituut Gezond Leven wil dat overheid kinderen en jongeren beschermt tegen reclame voor ongezonde voeding

In België en ook in de rest van Europa lijden meer en meer kinderen op steeds jongere leeftijd aan overgewicht en obesitas. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat reclame voor ongezonde voeding gericht op kinderen en jongeren daarin een belangrijke rol speelt.

"Reclame voor ongezonde voeding doet kinderen zin krijgen in deze producten. Ze zeuren vervolgens bij hun ouders om de producten te kopen. Bovendien geloven kinderen dat een voedingsproduct met daarop hun favoriete tekenfilmfiguur ook echt lekkerder smaakt”, zegt Loes Neven, senior stafmedewerker van Gezond Leven.

Zelfregulering (door de voedingsindustrie) schiet tekort

Momenteel bestaat er in België geen specifieke wetgeving rond ongezonde voedingsreclame gericht naar kinderen en jongeren. De voedingsindustrie reguleert zichzelf, met zeer bescheiden resultaten. Slechts 55 van de 637 voedingsbedrijven hebben ‘The Belgian Pledge’ ondertekend. Dat is een initiatief waarbij de ondertekenaars beloven om geen reclame te maken voor voedingsproducten die niet voldoen aan specifieke nutritionele criteria. Het gaat bijvoorbeeld om het gehalte aan suiker, vet en zout. 

“Helaas zijn die criteria veel minder streng dan de criteria van bijvoorbeeld de Wereldgezondheidsorganisatie”, zegt Loes Neven. “Met als gevolg dat reclame voor slechts een aantal voedingsproducten beperkt wordt.”

Bovendien gaan de voedings- en reclame-industrie zélf na of hun leden de regels naleven. “Hoe betrouwbaar is iemand die zichzelf controleert?”

Uit onderzoek van prof. Smits en Neyens (2017) blijkt dat de meeste Pledge-leden geen inspanningen doen om jonge kinderen te beschermen tegen online reclame voor ongezonde voeding en dranken.

Overheid moet touwtjes in handen nemen

Een internationale review-studie onderlijnt het belang van een sterk overheidsbeleid. In landen met een overheidsbeleid rond ongezonde voedingsreclame naar kinderen daalt de verkoop van ongezonde voeding, terwijl in landen waar de voedingsindustrie aan zelfregulering doet de verkoop ervan net stijgt.

Daarom dringt het Vlaams Instituut Gezond Leven aan op overheidsregulering waarbij de overheid samen met een groep van experten criteria vastlegt. Het is ook de overheid die sancties moet kunnen vastleggen en toepassen als de regels worden overtreden.

Criteria

Wat de overheid zou moeten vastleggen:

• Minimumleeftijd voor blootstelling aan reclame voor ongezonde voeding, 
• Criteria voor de verschillende categorieën van voedingsmiddelen,
• Media (tv, Facebook, Instagram, …) waarop de blootstelling aan ongezonde voedingsreclame moet worden beperkt, 
• Regels voor het gebruik van marketingtechnieken zoals cartoonfiguren op voedselverpakkingen of sponsoring van (sport)evenementen.

Rol van ouders en scholen

Wat met de verantwoordelijkheid van de ouders? Ouders kunnen bijvoorbeeld met hun kinderen afspraken maken over schermtijd, of bepalen wat ze in de brooddoos meegeven. Toch legt het Vlaams Instituut Gezond Leven de verantwoordelijkheid niet alleen bij de ouders. “Marketingexperten geven toe dat ze strategieën ontwikkelen die ervoor zorgen dat kinderen zeuren bij hun ouders om bepaalde voedingsproducten te kopen.”

De Wereldgezondheidsorganisatie noemt marketing naar kinderen en jongeren 'inherent uitbuitend'. Reclame, zeker via sociale media, wordt steeds geraffineerder. Zelfs volwassenen kunnen moeilijk het onderscheid maken. Daarom is er ook voor de scholen een rol weggelegd: leerkrachten kunnen hun leerlingen leren kritisch om te gaan met reclame.

Mix van maatregelen

Daarnaast blijven ook andere maatregelen belangrijk die van de gezonde keuze de gemakkelijke keuze maken. In die zin pleit het Vlaams Instituut Gezond Leven ook voor een gezond voedings- en drankenaanbod op school (zoals gezonde drankautomaten), een taks op ongezonde voeding en overheidsgesteunde gezondheidslabels op voedselverpakkingen.