Hoe stoppen met roken tijdens de zwangerschap?

Ervaren drempels

Zo’n 10 tot 12% van de zwangere vrouwen blijft roken, maar bij laagopgeleide en maatschappelijk kwetsbare vrouwen ligt dat cijfer veel hoger. Vooral zij krijgen de verslaving moeilijk onder controle: ze roken vaak om te ontsnappen aan hun problemen. Ze vinden weinig steun in hun omgeving en weten niet waar ze hulp moeten zoeken voor een rookstop. Hun partner steunt hen meestal wel, maar tegelijkertijd blijft die dikwijls zelf doorroken (resultaten onderzoek Gezond Leven & Odisee, 2018).

Er zijn ook heel wat misverstanden over roken tijdens de zwangerschap. Sommige zwangere vrouwen denken dat roken helpt tegen stress. Dat stoppen hen net méér stress zal bezorgen. En dat dit niet goed is voor de baby. Anderen denken dat het gebruik van nicotinevervangers tijdens de zwangerschap niet veilig zijn.

Bovendien weten niet alle rokers dat er hulp bestaat om te stoppen met roken. Anderzijds vreest men voor het aanpraten van schuldgevoelens in het contact met hulpverleners. Vaak wordt ook een financiële drempel ervaren om hulp te zoeken.

Stapsgewijze afbouwing van de tabaksverslaving

Nicotinevervangers zijn rookstopmiddelen met nicotine, maar zonder alle andere schadelijke tabakstoffen die in sigaretten zitten. Doordat het lichaam nog nicotine krijgt, verlichten nicotinevervangers ook de lichamelijke ontwenningsverschijnselen ten gevolge van rookstop. Op die manier wordt de tabaksverslaving stapsgewijs afgebouwd.

Geen schadelijke tabakstoffen bij de baby

Nicotinevervangers zijn veel minder schadelijk dan roken voor de foetus en de zwangere vrouw omdat ze een lagere dosis nicotine bevatten dan sigaretten, en niet de andere schadelijke stoffen bevatten die in sigaretten zitten. Uit studies blijkt dat kinderen van moeders die nicotinevervangers gebruiken tijdens de zwangerschap, geen nadelen ondervinden voor hun gezondheid. Ook wordt de foetus beperkt aan nicotine blootgesteld door de snelle stofwisseling tijdens de zwangerschap.

Combinatietherapie aanbevolen

Nicotinevervangers bestaan in verschillende vormen: middelen met een langdurige afgifte van nicotine (bijv. de nicotinepleister) en middelen met snelle afgifte van nicotine (bijv. de kauwgom, inhalator of mondspray).

Adviseer het gebruik van nicotinepleisters in combinatie met een nicotinevervanger met snelle afgifte omdat dit het meest effectief is. Op die manier wordt het lichaam van zwangere vrouwen gedurende de hele dag voorzien van nicotine. Bij een plotse drang naar roken kan er bijkomend een snelwerkende nicotinevervanger gebruikt worden.

Hulp en begeleiding door een tabakoloog

Het gebruik van nicotinevervangers dient steeds besproken te worden met een professional. Adviseer het gebruik van nicotinevervangers in combinatie met gedragsmatige begeleiding door een tabakoloog. Zelfstandig gebruik door zwangere vrouwen verhoogt de risico’s op foutief gebruik (bijv. te hoge of te lage dosering) en een lagere effectiviteit van de nicotinevervangers.

Zorg- en welzijnsprofessionals, zoals (huis)artsen, vroedvrouwen, sociaal werkers, etc., die in aanraking komen met rokende zwangere vrouwen kunnen hen informeren en sensibiliseren. Voor de effectieve begeleiding rond het gebruik van nicotinevervangers wordt er doorverwezen naar een tabakoloog. Een lijst van geregistreerde tabakologen in jouw regio kan je hier vinden.

Tabakologen zijn in Vlaanderen de geschikte professionals voor begeleiding bij het gebruik van nicotinevervangers. Op basis van het rookgedrag kunnen ze inschatten welke nicotinevervangers het meest geschikt zijn en rokende zwangere vrouwen ook correct informeren over mogelijke bijwerkingen en risico’s. Ze helpen zwangere vrouwen ook wanneer ze op termijn het gebruik van nicotinevervangers weer willen afbouwen.

Verhoogde tegemoetkoming

Als de vrouw recht heeft op een verhoogde tegemoetkoming, kost een consultatie bij een erkend tabakoloog slechts één euro per kwartier. Meer informatie vind je hier en hier. Als een zwangere vrouw graag telefonische (en anonieme) ondersteuning wil, kan ze bellen naar Tabakstop. Tabakstop is elke werkdag bereikbaar van 15 tot 19 uur op het gratis nummer 0800 111 00.

E-sigaretgebruik tijdens de zwangerschap

Vandaag is er nog niet voldoende kennis over de veiligheid en schadelijkheid van e-sigaretgebruik voor de foetus. Daarom wordt voorzichtigheid geadviseerd tot er meer gedetailleerde informatie beschikbaar is.

Gebruikt een zwangere vrouw een e-sigaret en rookt ze daarnaast ook tabak? Adviseer haar om met beide te stoppen. Wil ze de e-sigaret gebruiken als rookstopmiddel? Raad dat af.

Adviseer zwangere vrouwen die roken om met behulp van nicotinevervangers te stoppen, in combinatie met gedragsmatige begeleiding door een tabakoloog. Wil je meer weten over e-sigaretgebruik tijdens de zwangerschap? Bekijk dan het praktijkadvies e-sigaret.

Rokende partner

De rokende partner kan de zwangere vrouw steunen door zelf ook een rookstoppoging te ondernemen. Als zij stoppen, dan zullen ze de zwangere vrouw nooit verleiden om (opnieuw) te gaan roken. Bovendien is stoppen goed voor hun eigen gezondheid en die van hun (ongeboren)kind.

Adviseer partners die beiden roken daarom om samen te stoppen. Zo kunnen ze elkaar motiveren en samen volhouden. Kan of wil een partner of andere persoon waarmee de zwangere vrouw samenwoont of regelmatig contact heeft niet stoppen? Adviseer de zwangere vrouw dan om die persoon te vragen niet meer in zijn of haar buurt te roken. Zo wordt de verleiding om zelf te roken opnieuw geminimaliseerd. Door blootstelling aan tweede- en derde handsrook van de rokende partner blijven er wel gezondheidsrisico's voor de stoppende partner en het (ongeboren)kind.