Tweede- en derdehandsrook zijn gevaarlijk

Tweedehandsrook

Er zitten meer dan 4000 chemische stoffen in sigaretten(rook). Minstens 250 daarvan zijn schadelijk voor de gezondheid en zeker 50 veroorzaken kanker. Bij roken komt de meeste rook niet in de longen van de roker terecht, maar wel in de omgevingslucht. De hoofdstroomrook is de rook die ingeademd wordt door de roker. Daarnaast is er ook de rook die uit de smeulende sigaret komt (zijstroomrook) en de rook die de roker uitblaast (tertiaire rook). Die laatste 2 soorten rook komen in de omgeving terecht en noemen we tweedehandsrook.

Iedereen in de omgeving ademt die tweedehandsrook in, dat noemen we passief roken. Zeker in overdekte en afgesloten ruimtes blijven de verbrandingsproducten van tabak langer hangen in de omgevingslucht en worden alle aanwezigen eraan blootgesteld. Belangrijk om te weten: er is geen veilig niveau van blootstelling aan tabaksrook. Zelfs een klein beetje kan al schadelijk zijn. Passief roken of meeroken heeft dus een negatief effectief op je gezondheid, net als roken zelf.

Derdehandsrook

Ook als de rook weg lijkt te zijn, bevinden de giftige stoffen zich nog altijd in huis. Ze zijn zo klein dat je ze niet ziet en ruikt. Lang nadat de sigaret is gedoofd, hangt er nog steeds een cocktail van giftige stoffen in zetels, kleding, de vloer, het behang, … Schadelijke stoffen uit sigarettenrook hechten zich ook vast aan het lichaam en de kledij van (mee)rokers. Dit noemen we derdehandsrook. Derdehandsrook is wat je ruikt als iemand heeft gerookt. In kamers waarin langdurig en veel wordt gerookt, zorgt de derdehandsrook ervoor dat de muren en meubels een geelbruine kleur krijgen.

Neergedaalde tabaksstoffen kunnen op een later moment weer in de lucht terecht komen, waarna je ze weer inademt. Je kan de stoffen ook via de mond of huid binnenkrijgen door objecten die met derdehandsrook vervuild zijn te eten of aan te raken.

De giftige deeltjes kunnen zich ook verplaatsen naar ruimtes waar niet of nooit wordt gerookt. Zo kan derdehandsrook toch in huis belanden als er iemand buiten heeft gerookt. Daar waar de blootstelling aan tabaksrook bij meeroken relatief kort en groot is, is de blootstelling bij derdehandsrook langdurig en van een lagere intensiteit.

Derdehandsrook bedreigt in de eerste plaats de gezondheid van baby’s, peuters en kinderen. Als kinderen hun jas aandoen, in de zetel ploffen of met hun speelgoed spelen, krijgen ze die stoffen binnen. Kleine kinderen kruipen namelijk rond, zitten veel binnen, raken vaker spullen aan of steken vaker hun handen of dingen in hun mond.

Hogere risico’s voor baby’s en jonge kinderen

Baby’s en jonge kinderen zijn extra gevoelig voor tabaksrook. Ze zijn in volle groei en moeten hun longen en afweersysteem nog verder ontwikkelen. Kinderen krijgen bij blootstelling aan omgevingstabaksrook meer schadelijke stoffen binnen dan volwassenen. Ze hebben kleinere luchtwegen en ademen sneller, waardoor ze meer giftige stoffen opnemen.

Dit zijn mogelijke gevolgen voor kinderen die meeroken:

• grotere kans op wiegendood
• irritatie van oogjes en slijmvliezen van neus, mond en keel
• meer kans op astma met verergerde symptomen en meer kans om astma te krijgen
• gehoorproblemen, onder meer middenoorontstekingen die altijd terugkeren
• meer huidproblemen bij peuters
• beschadiging van de aderen door vroegtijdige veroudering met meer kans op ernstige hartproblemen op latere leeftijd als gevolg
• lage luchtwegaandoeningen en luchtwegklachten: bronchitis, longontsteking, benauwdheid, kortademigheid, piepen, het opgeven van slijm en hoesten
• verminderde longfunctie
• mogelijk meer kans op onder andere kanker, ADHD en hersenvliesontsteking
• grotere kans om zelf te gaan roken.
  • Mogelijk speelt de voorbeeldfunctie van ouders hierin een rol. Bij Nederlandse kinderen tussen 9 en 12 jaar is aangetoond dat wanneer hun ouders roken, de kinderen ideeën hebben die hen vatbaarder maken om zelf te roken, zoals een verminderde inschatting van de schadelijkheid van roken. Mogelijks ook extra gevoelig voor nicotineverslaving door vroegtijdige blootstelling.

Uit onderzoek weten we welke stoffen in derdehandsrook zitten en weten we ook dat deze schadelijk zijn. We weten echter nog niet precies bij welke mate van blootstelling er precies gezondheidsschade ontstaat. Daar is namelijk nog heel weinig onderzoek naar gedaan. Onderzoekers schatten dat 5 tot 60% van de gezondheidsschade die wordt toegeschreven aan meeroken, in werkelijkheid wordt veroorzaakt door derdehandsrook.

Een studie toonde dat kinderen (6-11 jaar) die thuis blootgesteld werden aan derdehandsrook, meer longproblemen hadden dan kinderen die daar niet aan blootgesteld werden. Zij hadden vaker een droge hoest, hoestten langduriger en vaker ‘s nachts. In deze studie vergeleken de onderzoekers 3 groepen: kinderen die erbij zijn als hun ouders in huis roken (meerokers), kinderen die er niet bij zijn als hun ouders in huis roken (derdehandsrokers) en kinderen van wie de ouders helemaal niet roken (niet-rokers). De meerokende kinderen hadden de meeste longproblemen van de 3 groepen.

Wat met vapen?

Wat passief of onvrijwillig vapen (ook wel ‘meedampen’) met ons doet, is nog niet duidelijk. Sommige studies stellen dat de e-sigaret veel minder tot zelfs verwaarloosbare hoeveelheden nicotine in de omgevingslucht brengt in vergelijking met het roken van sigaretten. Andere studies tonen dan weer de aanwezigheid van o.m. de kankerverwekkende stoffen formaldehyde en benzeen in de binnenlucht na het gebruik van een e-sigaret. Daarom damp je uit voorzorg beter geen e-sigaretten in gesloten ruimtes, zeker niet als er kinderen bij zijn.

Opgroeiende kinderen zijn gevoeliger voor de effecten van nicotine. Er zijn nog andere redenen om niet te dampen in gesloten omgevingen. Ouders kunnen hier opnieuw het goede voorbeeld geven door binnen niet te dampen (of roken).

Er is geen onderzoek dat aantoont dat e-sigaretten voor minder derdehandsrook zorgen.