De klas, de school en de buurt herinrichten

De school aanpassen

Om de school veilig en gemakkelijk aan te passen, pak je zowel de binnen- als de buitenkant aan. 

Binnen: meubels herbekijken

Waar zitten leerlingen vaak lang stil? Denk aan de studiezaal, de computerklas, de bibliotheek, de refter. Pas daar de meubels aan.

• Haal een aantal stoelen weg.
• Verhoog de tafels (bijvoorbeeld met bed blocks). 
• Hang planken op verschillende hoogtes aan de muur.
• Plaats de computer op ooghoogte.

Laat ook oudercontacten en infomomenten zoveel mogelijk staand doorgaan.

Buiten: zones of groepen maken

Is de ruimte buiten te groot of onoverzichtelijk? Dan voelen leerlingen zich verloren. Is de ruimte juist te klein? Dan kunnen de leerlingen niet tegelijk bewegen en spelen. 
Werk daarom met zones of groepen. Ze kunnen een grote ruimte doorbreken of juist meer ruimte creëren.  

Voorbeelden van zones

• zone met harde ondergrond voor balspelen, sporten ...
• zone voor muziek en dans
• zone voor tikspelen
• zone met zachte ondergrond om te klauteren, springen, kruipen en draaien
• zone met markeringen om te fietsen, hinkelen ...
• groene zone met gras, bomen, struiken … 
• babbelzone of babbelparcours om al staand of wandelend met vrienden bij te praten
• rustige zone om te knikkeren, bikkelen, tot rust te komen ...

Voorbeelden van groepen

• samenwerken (voorbeelden: despelensite.be)
• tegen elkaar spelen (estafette …)
• Zorg ervoor dat sportief spelen en deelnemen belangrijker zijn dan winnen.

• individuele spelen (experimenteren met sport- en circusmateriaal)  
• om de beurt spelen = eerlijk spelen en even kunnen wachten als een ander speelt
• (hindernissenparcours, fietsparcours, hinkelspel …)
• Geef de leerlingen die wachten een functie (scheidsrechter, motivator, helper …).

• samen delen = samen spelen met hetzelfde materiaal (balspelen ...)
• zone voor speelmaatjes = kinderen van het zesde leerjaar stimuleren om actief te spelen met kinderen van de lagere klassen of de kleuterschool

Meer tips nodig?

• Zorg ervoor dat er geen activiteiten domineren. Zorg ook dat er voor ieder wat wils is. Laat de leerlingen vrij wisselen, als dat kan. Zo doen ze verschillende ervaringen op.
• Zorg voor genoeg spelmateriaal. Zo kunnen alle leerlingen tegelijk actief zijn.
• Sommige leerlingen hebben af en toe nood aan rust. Geef die leerlingen ook een plekje om te rusten, te kijken, te babbelen, na te denken ... Dat kan op een bankje of zetel zijn, maar ook in het gras, op de schommel of klimrek.
• Gebruik een rooster om de populairste zones eerlijk te verdelen. Zo krijgen alle leerlingen de kans om in alle zones te spelen. Stel dat rooster samen met hen op. 
• Let op: het rooster is geen opgelegd schema: het is een systeem om populaire plaatsen te verdelen. Zorg ervoor dat kinderen toch een andere activiteit kunnen kiezen.
• Denk na over de opsplitsing. Soms zijn homogene groepen het best. Soms zijn heterogene groepen uitdagender. 

Buiten: groen en natuur aanleggen

Zorg voor verharde en onverharde ruimte, voor tegels en voor avontuurlijke plekken. Zorg voor groen en natuur, ook als de buitenruimte klein is. 

Meer tips nodig?

• Zelfs één struikje, één grasperkje of een mini-zandbak kan een grijze tegelruimte al aantrekkelijker maken. Je kan ook de muur beplanten met bloemen, planten of kruiden. Die verticale tuintjes zijn heel leuk en aantrekkelijk: www.muurtuin.be. 
• Ook scheve of omgevallen bomen zijn fantastische plekken voor kinderen en jongeren. Een boom is een halve speeltuin! Lees meer informatie en leuke ideeën over speelbomen.
• Denk ook aan boomstammen, bosjes, heuvels, bloembedden, dieren, beschutte plekjes (zoals houten hutjes), een vijvertje, zandbak, grasveld, moestuin ...
• Een blotevoetenpad zorgt voor plezier en beweging. Dat is een pad met verschillende ondergronden (bladeren, schors, modder, zand, water, gras, stenen ...) waar de leerlingen op blote voeten over wandelen.
• Al die elementen realiseren is onmogelijk. Het is ook helemaal niet nodig. Zoek uit welke elementen voor jouw school mogelijk zijn en kies daarvoor.
• Laat de leerlingen toe in de groene zones te spelen.

Een groene buitenruimte creëren die kinderen aanzet tot minder lang stilzitten, is een lang proces en het vraagt een onderliggende visie. Hier vind je extra informatie:

• MOEV
• Departement Leefmilieu, Natuur en Energie 
• Ecoscholen Antwerpen 
• Groene Schoolpleinen
• Pimp je speelplaats
• Vzw Sringzaad
• Kleefkruid 
• Vitamine G(roen)
• Speelmaatje 
• Velt 

Om de school aan te passen, hou je bij de begroting best rekening met: 

• organisatiekosten (werkgroep bijeenkomsten, fondsenwerving, projectbegeleiding ...)
• ontwerp en bestek (een ontwerp door een ervaren ontwerper is de investering meestal waard)
• veiligheidscontrole en risicoanalyse
• aanleg: materialen en werkuren 
• beheer, gebruik en onderhoud 

Meer tips nodig?

• schakel vrijwilligers in (grootouders, ouders, leerkrachten …)
• hergebruik materialen (stenen, boomstronken, hout ...) 
• leen gereedschap (van ouders … )
• werk in fases om de kosten te spreiden (eerst de grote lijnen, en daarna de invulling)
• zoek geld (budget van de school zelf, van overkoepelende besturen, bij gemeente en provincie)
• organiseer acties (sponsorloop, rommelmarkt, fruitkraampje ...)
• zoek sponsors, fondsen en subsidies
• kies voor een plan met weinig onderhoud
• laat leerlingen zelf voor het onderhoud zorgen, integreer dit in de lessen en leg een link met de eindtermen