Mobiliseren van sociale netwerken
Meer info over deze techniek
Het focussen op sociale netwerken (i.p.v. uitzonderlijk te focussen op sociale steun) kan verschillende voordelen hebben:
- Uit onderzoek blijkt dat negatieve interpersoonlijke interacties, gekenmerkt door wantrouwen, ergernissen, kritiek of overheersing, sterker gerelateerd zijn aan risicovol gezondheidsgedrag dan een gebrek aan sociale steun. Zo kan een interventie die zich richt op het verminderen van negatieve interpersoonlijke interacties binnen een sociaal netwerk (bv. pesten op school) in sommige gevallen effectiever zijn dan (alleen) te concentreren op het vergroten van sociale steun.
- Terwijl een interventie gericht op sociale steun zich meestal focust op één relatie tegelijk, kan een interventie gericht op sociale netwerken tegelijkertijd verschillende relaties (en de bijbehorende verstrekking van sociale steun) beïnvloeden. Bijvoorbeeld door verschillende soorten hulpverleners (huisarts, maatschappelijk assistent, sociaal verpleegkundige, ...) te betrekken bij het versterken van gezondheidsvaardigheden bij mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties.
- Sociale netwerk interventies kunnen de sociale norm op verschillende manieren beïnvloeden en zo gezond gedrag bevorderen:
- mensen uit het sociale netwerk stellen het gezonde gedrag en delen hun ervaring hierover (zie ook modeling);
- mensen uit het sociale netwerk raden het gezonde gedrag aan;
- sociale netwerken maken problematisch gedrag en gedragsverandering bespreekbaar.
Vergelijkbare technieken
Mobiliseren van sociale steun focust op specifieke relaties i.p.v. op een breder netwerk. Het spoort de doelgroep aan om sociale steun uit te lokken door te communiceren over gedragsverandering en welke uitdagingen die met zich meebrengt.
In onze filtertool vind je ook nog andere technieken die je kan inzetten om sociale netwerken en sociale steun te versterken:
- Versterken van relaties en netwerken (techniekenfiche binnenkort beschikbaar) focust op bestaande sociale netwerken en probeert specifieke relaties (bv. ouder-kind of leerkracht-leerlingen) te versterken met oog op het ondersteunen van gedragsverandering.
- Verbinden met nieuwe netwerken (techniekenfiche binnenkort beschikbaar) probeert om de doelgroep te ondersteunen door middel van bijvoorbeeld mentorprogramma’s, buddy-systemen of zelfhulpgroepen.
- Inzetten van Community Health Workers (techniekenfiche binnenkort beschikbaar) mobiliseert leden van een gemeenschap om gedragsverandering op een laagdrempelige manier te bevorderen.
Hoe pas je deze techniek toe?
Er zijn verschillende manieren om sociale netwerken te mobiliseren:
- Je kunt sociale netwerken aanmoedigen om contact op te nemen met potentiële nieuwe leden. Zo kunnen bijvoorbeeld sportverenigingen een opendeurdag organiseren om mensen uit de buurt de kans te geven om kennis te maken met hun aanbod. Ook het bekendmaken en verspreiden van (regelmatige) activiteiten naar potentiële nieuwe leden (outreachend werken) geeft mensen de kans om zich te verbinden met nieuwe netwerken (techniekenfiche binnenkort beschikbaar). Dit kan zowel online gebeuren (bijvoorbeeld op sociale media of op de websites van lokale besturen) als op fysieke plekken, zoals in een buurt- of wijkgezondheidscentrum.
- Je kunt bestaande sociale netwerken van een persoon of een doelgroep ook aanmoedigen om hen concreet te ondersteunen. Zo werden tijdens de coronalockdown mensen aangemoedigd om contact op te nemen/te houden met personen uit hun netwerk die alleen wonen.
- Ten slotte kun je het oprichten of uitbouwen van nieuwe netwerken aanmoedigen of ondersteunen. Het oprichten van een nieuw sociaal netwerk wordt vaak door een externe instantie of een professional gemedieerd. Een toepassing hiervan is het opzetten van een online community voor mensen die gezonder willen eten. Hier kunnen deelnemers elkaar helpen om vol te houden door gezonde recepten, tips voor lichaamsbeweging en motivatie te delen. Dit biedt een omgeving waarin sociale steun en het uitwisselen van ervaringen centraal staan.
Inspirerende voorbeelden
Generatie rookvrij
Groot Gelijk dat je nuchter rijdt
Groot Gelijk dat je nuchter rijdt is een sensibiliseringscampagne rond rijden onder invloed van alcohol en andere drugs. De campagne richt zich ook op de sociale omgeving van de bestuurder met de boodschap ‘hou je chauffeur nuchter, zodat hij ook voor jou kan zorgen’. Hier wordt dus gevraagd om de chauffeur te ondersteunen bij het stellen van het gewenste gedrag i.p.v. de chauffeur te verleiden tot het consumeren van alcohol of andere drugs.
Kies Kleur tegen Pesten
Deze campagne moedigt sociale netwerken, zoals scholen, jeugdbewegingen en sportclubs, aan om pesten aan te pakken en vooral te voorkomen.
Referenties
- Heaney, C. A., & Israel, B. A. (2008). Social networks and social support. Health behavior and health education: Theory, research, and practice, 4, 189-210.
- Valente, T. W. (2015). Social networks and health behavior. In K. Glanz, B. K. Rimer, & K. "V." Viswanath (Eds.), Health behavior: Theory, research, and practice (pp. 205–222). Jossey-Bass/Wiley.
- Latkin CA, Knowlton AR. Social Network Assessments and Interventions for Health Behavior Change: A Critical Review. Behav Med. 2015;41(3):90-7.