Sociale planning
Meer info over deze techniek
Theoretische onderbouwing
De sociale planningstechniek van Rothman (2007) is een evidence-based aanpak voor het oplossen van complexe sociale problemen. De nadruk ligt hierbij op empirische data, onderzoek en de expertise van deskundigen om de onderliggende oorzaken en omgevingsfactoren van een maatschappelijk probleem in kaart te brengen en op basis hiervan een beleidsoplossing op te stellen. Hierbij staat een systematische aanpak voorop om tot duurzame sociale veranderingen te komen.
De sociale planningstechniek hanteert een top down aanpak, aangezien beleidsmakers en experten de drijvende krachten zijn. Maar hoewel er in het model oorspronkelijk weinig ruimte was voor participatie van de gemeenschap zelf, is er tegenwoordig in de beleidsvorming steeds meer aandacht voor inspraak en participatie van burgers en organisaties die door het beleid worden beïnvloed. Door deze belanghebbenden te betrekken, kunnen er nieuwe inzichten ontstaan, die enkel op basis van data en onderzoek niet aan bod kwamen. Zo kunnen er effectievere oplossingen worden gevonden voor complexe sociale problemen in de maatschappij.
Het sociale planningsmodel is één van de drie modellen voor het oplossen van sociale problemen in een samenleving volgens Rothman (2007). Naast sociale planning zijn er ook het community development-model en het sociale actiemodel. Het ‘community development’-model is een model waarbij het oplossen van een sociaal probleem is gebaseerd op consensus en solidariteit en waarbij de leden van een gemeenschap zich samen inzetten om een probleem op te lossen. Het ‘sociale actie’-model is gebaseerd op conflict: er wordt druk uitgeoefend om actie te ondernemen tegen personen of organisaties die een probleem veroorzaken of die oplossingen in de weg staan. Hierbij richt men zich op het mobiliseren van gemeenschappen, vaak met als doel sociale gelijkheid en rechtvaardigheid te bevorderen.
Deze drie modellen moeten niet als tegenstrijdig of afzonderlijk van elkaar worden bekeken, maar kunnen worden gecombineerd om zo tot meer specifieke technieken/strategieën voor interventie in de samenleving te komen. Zo kan men bijvoorbeeld de sociale planningstechniek aanvullen met het community development-model, waarbij bijvoorbeeld burgers nauw betrokken worden bij het ontwerpen en toepassen van bepaalde interventies of een bepaald beleid.
Aanvullende technieken
- De ‘social action’-techniek (techniek binnenkort beschikbaar) is een tweede manier waarop men kan interveniëren op het niveau van de samenleving volgens Rothman. Deze techniek focust eerder op conflict en het zetten van druk op personen en organisaties die een probleem veroorzaken of het oplossen ervan in de weg staan.
- Een derde manier voor het oplossen van sociale problemen volgens Rothman is de ‘community development’-techniek (techniek binnenkort beschikbaar). Hierbij ligt de nadruk op consensus, samenwerking en solidariteit om een oplossing te vinden voor een sociaal probleem.
- Aangezien de sociale planningstechniek oorspronkelijk een top down aanpak vooropstelde, kan het interessant zijn de techniek te linken aan de ‘participatory problem solving’-techniek (techniek binnenkort beschikbaar).
Hoe pas je deze techniek toe?
Deze techniek is vooral nuttig binnen het kader van beleidsontwikkeling en -toepassing. Ze kan ingezet worden op federaal en Vlaams niveau, maar ook meer lokaal, zoals op gemeentelijk of stedelijk of zelfs wijkniveau.
In de praktijk vertaalt zich dit mogelijk in volgende stappen:
- probleem definiëren en analyseren: hier worden gegevens en empirische data verzameld om zo een beter inzicht te krijgen in het probleem. Dit kan je bekomen door bestaande data te verzamelen en analyseren of door zelf onderzoek uit te voeren. Op basis hiervan stel je samen specifieke doelen op;
- stakeholders betrekken: om een beter idee te krijgen van het sociaal maatschappelijk probleem kan het interessant zijn om belanghebbenden en betrokken partijen te raadplegen. Zij kunnen andere/nieuwe dimensies blootleggen die voor betere oplossingen kunnen zorgen;
- interventie ontwikkelen: op basis van de informatie uit de data, het onderzoek en van de stakeholders stel je een plan op;
- uitvoering en evaluatie: tot slot moet het plan worden uitgevoerd en eventueel geëvalueerd.
De techniek ‘sociale planning’ kan je niet als individuele zorg- of hulpverlener of andere professional toepassen. Je hebt hiervoor een geëngageerde groep professionals/organisaties (en eventueel ook burgers) nodig die zich hier samen voor willen inzetten. Je kan zeker wel een trekkende rol spelen in het verzamelen van evidence of het opstellen of uitvoeren van een plan. Het kan ook dat jij als individuele zorg- of hulpverlener bijdraagt aan een sociaal planningstraject in je buurt of regio.
Inspirerende voorbeelden
Strategisch plan ‘De Vlaming leeft gezonder in 2025’
Dit strategisch plan is een beleidsdocument uitgegeven door het voormalige Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (vandaag Departement Zorg) om de gezondheid van burgers te verbeteren via een preventief gezondheidsbeleid. Het plan focust hierbij op verschillende gezondheidsthema’s en beschrijft verschillende preventiestrategieën om gezondheidswinst te boeken. Het strategisch plan werd gebaseerd op de beschikbare evidence omtrent preventief gezondheidsbeleid (bv. de Preventiepeiling) en de input van de preventiesector. Na afloop werd de realisatie van het strategisch plan geëvalueerd aan de hand van verschillende indicatoren.
Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
Het Vlaams Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker geeft vrouwen van 25 tot en met 64 jaar de kans om regelmatig een uitstrijkje te laten nemen. Zo kan (een voorloper van) baarmoederhalskanker al in een vroeg stadium worden opgespoord en behandeld. Bij dit bevolkingsonderzoek spelen wetenschappelijk onderzoek en de expertise van specialisten een cruciale rol in de preventieve aanpak van de ziekte. De verzamelde data worden gebruikt om gerichte aanbevelingen te formuleren, bijvoorbeeld over de doelgroep (leeftijd en geslacht), terugbetalingsregels en specifieke richtlijnen voor verschillende risicogroepen. Daarnaast helpen de data om te identificeren welke doelgroepen onvoldoende bereikt worden, zodat gerichte acties kunnen ondernomen worden om deze groepen beter te bereiken.
Zorgzame buurten
Met het initiatief ‘zorgzame buurten’ wil de Vlaamse overheid inzetten op comfortabel wonen in vertrouwde buurten waar mensen elkaar kennen, waar levenskwaliteit voorop staat en waar voorzieningen en diensten voor iedereen toegankelijk zijn. Dit project is een inspiratiekader dat tot stand kwam op basis van visieteksten, cahiers, studiewerk van en gedachtewisselingen met universiteiten, hogescholen, kenniscentra en middenveldorganisaties. Het doel van dit initiatief is om mensen te inspireren en te ondersteunen om zelf zorgzame buurten te creëren. Het is daarmee een voorbeeld van hoe de sociale planningstechniek kan worden gecombineerd met het community development-model.
Het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie III
Het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie III is het resultaat van een samenwerking tussen verschillende actoren om suïcidepreventie in Vlaanderen te bevorderen en het aantal suïcides te verminderen. Het actieplan werd ontwikkeld aan de hand van een systematisch traject van wetenschappelijk onderzoek, evaluatie van voorgaande actieplannen en consultatie van relevante stakeholders.
Referenties
- Brescia university (2018, 12 november) Understanding Community Organizing Models https://www.brescia.edu/2018/11/community-organizing-models/
- Parasuraman, S., Jha, M. K., Vyas, M., Viswanathan, V., Beck, H., & Ganapathi, V. (n.d.). MODULE 32: JACK ROTHMAN’S MODELS OF COMMUNITY PRACTICE [Module]. In Dr. Mouleshri Vyas, Community Organization https://epgp.inflibnet.ac.in/epgpdata/uploads/epgp_content/S000032SW/P001726/M021468/ET/1501563244Module32-JackRothmanGsModelsofCommunityPractice-Text.pdf
- Rabinowitz, P. (2006). Chapter 5. Choosing Strategies to Promote Community Health and Development | Section 3. Social Planning and Policy Change | Main Section | Community Tool Box. Ku.edu https://ctb.ku.edu/en/table-of-contents/assessment/promotion-strategies/social-planning-policy-change/main
- Rothman, J. (2007). Multi Modes of Intervention at the Macro Level. Journal of Community Practice, 15(4), 11–40 https://doi.org/10.1300/J125v1...;
- Stockdale, Jerry D. (1976) "Community Organization Practice: An Elaboration of Rothman's Typology," The Journal of Sociology & Social Welfare: Vol. 3: Iss. 5, Article 5
Auteur: Stan Gysens (Universiteit Gent) met de medewerking van de werkgroep gedragsinzichten