Gedachtestromen

Vraag je leerlingen om zich levendig de volgende situatie voor te stellen: ze krijgen vandaag hun punten terug van de moeilijke toets die ze gemaakt hebben. De toets is zeer slecht. Ze zijn gebuisd.

Geef de opdracht om vervolgens een kladblad in vieren te scheuren, en op elk papiertje iets te schrijven:

• Papier 1: een negatieve gedachte in die situatie (“Ik ben dom!”)

• Papier 2 en 3: een positieve, helpende gedachte in die situatie (“Volgende keer ga ik extra hard studeren!”)

• Papier 4: een neutrale gedachte (“Het was een moeilijke toets voor iedereen van de klas.”)

Opwarmertje: het dal

Introduceer de metafoor van het dal: wat is dat?

Een dal is een dichtbegroeide plek beneden in de bergketen, waar je enkel ziet wat er net voor je staat - meer niet.

Vraag aan de klas: wat zou er gebeuren in het dal met de positieve, negatieve en neutrale gedachten?

Ga verder met het verhaal: “We zijn nu in het dal en het enige dat jullie kunnen zien, zijn de negatieve gedachten. De andere gedachten zijn er misschien wel, maar we zien ze niet.”

Vraag de leerlingen om de 3 positieve en neutrale briefjes op hun bank te leggen. Het negatieve briefje nemen ze vast en houden ze vlak voor hun gezicht. Zo voelt het om vanuit een dal naar je gedachten te kijken.

Opwarmertje: de berg

Introduceer de metafoor van de berg: wat is dat? Een berg is een plek met bovenaan een top vanwaar je ver kan kijken en mogelijkheden ziet.

Vraag aan de klas: wat zou er gebeuren op de berg met de positieve, negatieve en neutrale gedachten?

Ga verder met het verhaal: “We zijn nu op de hoogste bergtop en jullie zitten zo hoog dat jullie kilometers ver kunnen zien! Zowel de negatieve als de positieve gedachten zijn zichtbaar en je kan kiezen waar je je blik heen werpt.”

De leerlingen gaan op de bergtop staan door alle briefjes op hun bank te leggen: in plaats van enkel de negatieve gedachten, zien ze nu ook de positieve en neutrale. Ze hebben een overzicht en zien dus opties en mogelijkheden.

Woordje uitleg

Pols nog een laatste keer of de leerlingen de metafoor van “berg & dal” begrijpen: wie begrijpt de metafoor niet? Wie kan het nog een keertje uitleggen?

Geef vervolgens een extra woordje uitleg. Leg uit dat …

• de manier waarop je denkt ook sterk bepaalt hoe je je voelt én hoe je je gedraagt;

• denken vanuit het ‘dal’ staat voor blindstaren op de dingen die niet goed gaan;

• denken vanuit de ‘bergtop’ net staat voor ver kunnen kijken en verschillende opties zien;

• het niet erg is om af en toe vanuit het dal te denken, maar dat we het kunnen opmerken en onze blik kunnen proberen te verruimen.

‘Berg & dal’-oefening

Surf naar de ‘Berg & dal’-oefening op NokNok en projecteer de opgave op het bord. Of ga aan de slag met het werkblad (lager onderwijs of secundair onderwijs).

Tip: NokNok is een website voor jongeren van 12 tot 16 jaar. Hier vinden ze allerlei tips en oefeningen om zich goed in hun vel te voelen. Je kan deze leeftijdsgroep ook individueel laten surfen naar NokNok en een profiel laten aanmaken (zo blijven hun antwoorden opgeslagen).

Leg de klas een situatie voor, zoals “je zoekt een verjaardagscadeau voor je beste vriend(in)” of “het is weekend en je hebt geen activiteiten gepland”.

De leerlingen beantwoorden nu individueel de vragen zowel vanuit het dal (“op een slechte dag …”) als van op de berg (“op een goeie dag …”).

• Wat denk je?

• Wat voel je?

• Wat doe je?

Laat enkele leerlingen aan het woord (als ze dat zelf willen).

Nabespreking

Bespreek klassikaal na:

• Denken jullie vaak vanuit een berg of een dal?

• Helpt de metafoor je om op een andere manier te denken over moeilijke situaties en gevoelens?

Concludeer dat het niet erg is om af en toe, op slechtere dagen, vanuit het dal te denken, maar dat je leerlingen het kunnen opmerken en hun blik kunnen verruimen: ze kunnen kiezen om ergens anders op te focussen. Hierdoor zullen ze zich beter voelen én zullen ze makkelijker met moeilijkheden om kunnen gaan.