Angst en stress door de oorlogsgruwel? Doseer het nieuws en deel je gevoelens

“Ik voelde zoveel angst de laatste dagen, ik voelde zoveel onrust. Alsof mijn zenuwstelsel gewoon dag en nacht knettert. Slecht slapen en zo moe zijn. Opgefokt. Op mijn hoede. Ik kan er niet omheen dat de situatie in de wereld en hoe die zou kunnen escaleren mij zo bang maakt. Ik ben bang voor de toekomst van mijn en van alle kinderen. Het zijn zorgen die soms snel weer verdwijnen. Maar nu blijven ze hangen. Zakken ze naar mijn hart en vormen ze daar een kauwgombal. Vol troep, plakkerig en moeilijk weg te krijgen.” De boodschap die gewezen radio- en tv-presentatrice Eva Daeleman onlangs op haar Instagram postte, illustreert hoe diep de oorlog in Gaza er kan inhakken.

Angst en wanhoop

Bij De Laatste Druppel, een platform voor alcoholverslaafden in België en Nederland, merken ze zelfs dat de wereldsituatie een invloed heeft op het drinkgedrag van mensen. “Normaal gezien krijgen we wekelijks zo’n 150 telefoontjes van mensen die aan de alarmbel trekken omdat ze vinden dat ze te veel drinken. De laatste dagen is dat gestegen tot 190 à 200”, zegt oprichter Kobe Lecompte. “Meestal vragen we niet naar de reden waarom mensen meer zijn gaan drinken omdat dat er eigenlijk niet zo toe doet. Maar omdat de toename zo frappant was, hebben we het toch bevraagd. En daaruit blijkt dat bij gevoeligere mensen de impact van de oorlog niet te onderschatten is.”

“Ze beseffen in eerste instantie niet vanwaar hun problematisch drinkgedrag komt. Maar als je doorvraagt, heeft het dus vaak te maken met de angst, de wanhoop en het onbegrip voor wat er momenteel in de wereld gebeurt. Ook naar hun kinderen toe: zij zien die beelden ook en stellen daar vragen over. Maar hoe moeten ze daarop antwoorden? Ze weten niet hoe ze daarmee om moeten gaan. Dat geeft paniek, waardoor ze meer drinken.”

Balans tussen plus en min

“Eerst was er corona, dan de oorlog in Oekraïne, nu Gaza. Het houdt niet op”, gaat Kobe verder. “En daardoor raken sommige mensen in een dal. Ze hebben nood aan rust, weg van al dat slechte nieuws. Wie elke dag naar het journaal kijkt en van nature gevoelig is, is vandaag een vogel voor de kat. Als er extern zoveel dingen gebeuren die je verdrietig maken en je kwetsen, zou je intern moeten kijken: wat doet dat met jou en hoe kan je daar anders mee omgaan? Natuurlijk moet je je kop niet in het zand steken voor het wereldleed, maar er moet een balans zijn tussen de negativiteit en het positieve. We moeten weten wat er gebeurt, maar we moeten ook ergens troost kunnen vinden.”

Laat je niet verlammen

“Angst, stress, verdriet, ongeloof, kwaadheid, … zijn normaal. Dat is niet fout of ‘raar’ om te ervaren”, zegt Daan Gielen, expert mentaal welbevinden. “Het is dus zeker oké om uit balans te zijn. Maar het is wél belangrijk dat je niet helemaal verlamd of overmand wordt door deze gevoelens. Kinderen zullen, nog meer dan volwassenen, vooral bang zijn dat straks ook in ons land een oorlog uitbreekt. Stel hen gerust, maar praat ook met hen, luister en erken hun gevoelens. Je hoeft het onderwerp zeker niet uit de weg te gaan. Maar doseer en zorg ervoor dat ze enkel blootgesteld worden aan berichtgeving die aangepast is aan hun leeftijd.”

Ook in onze huiskamer

Want ook al spelen deze conflicten zich op duizenden kilometers van ons af, toch bereiken ze ook onze huiskamer dankzij sociale media en nieuwsberichten. Om te ontsnappen aan de constante stroom aan beelden, verslagen en soms hartverscheurende getuigenissen moet je al bijna onder een steen gaan wonen. “Niemand blijft onbewogen bij het zien van zoveel gruwel, maar sommige mensen reageren hier heftiger op dan anderen”, zegt Daan. “Dat heeft te maken met je eigen achtergrond. Wie als kind bijvoorbeeld moest vluchten omwille van een oorlog, kan bij dergelijke beelden extra herinnerd worden aan deze pijn. Maar ook context en levensfase spelen een rol. Men zegt wel eens dat als je mama of papa wordt, je dat vanaf dan bent voor alle kinderen in de wereld. De link tussen kinderen die lijden en je eigen kinderen is dan snel gelegd. Daarnaast heeft je reactie ook te maken met je veerkracht, het vangnet dat je hebt en je persoonlijkheid (bouwblok ‘jezelf kunnen zijn’ van de gelukdriehoek). De ene persoon heeft nu eenmaal een sterker rechtvaardigheidsgevoel dan de andere.”

Controleverlies

Wie constant wordt blootgesteld aan beelden van oorlogsgeweld, kan een ‘secundair trauma’ oplopen. Dat kan leiden tot symptomen die vergelijkbaar zijn met die van de slachtoffers, zoals slaapproblemen en gevoelens van stress en angst. De eindeloze nieuwsberichten kunnen ook een gevoel van machteloosheid en hopeloosheid oproepen.

Daan Gielen: “Angst en stress gaan vaak hand in hand met controleverlies. Wij mensen hebben graag de touwtjes in handen. Maar tijdens oorlogen, rampen en pandemieën - denk maar aan COVID-19 – glipt de werkelijkheid tussen onze vingers. Hoe graag we ook willen, we krijgen er geen vat op. Omdat we het onrecht en de gruwel niet kunnen begrijpen, maar het ook niet kunnen stoppen. Dat zorgt voor onmacht.”

Blijf positief!

Je moeilijke gevoelens zal je nooit helemaal kunnen laten verdwijnen. Maar er zijn wel manieren om ermee om te gaan, zodat je niet helemáál uit balans wordt gebracht. Wat kan je doen om het draaglijker te maken?

• Ga op zoek naar dingen die je in handen kan nemen: wat kan jij doen om een beetje controle te houden en zelf een impact te hebben? Dat kan gaan van deelnemen aan betogingen en geld inzamelen voor slachtoffers tot vrijwilligerswerk voor bijvoorbeeld vluchtelingen of je stem laten horen op sociale media.
• Deel je gevoelens van angst, onmacht, afkeer, … met anderen. Zaken uitspreken, zorgt er vaak voor dat je er een beetje emotioneel afstand van neemt, dat je niet meer één bent met die gevoelens. Het kan klaarheid scheppen en de last op je schouders wat verlichten. Het is wel belangrijk dat je niet in een echokamer terechtkomt waarin bijvoorbeeld angst versterkt wordt.
  
• Je hoeft het nieuws zeker niet te negeren of te vermijden. Hoogstwaarschijnlijk zal dat zelfs niet bij je passen en zou je jezelf verloochenen. Beperk alleen de inname van nieuws, zodat je niet op ieder moment van de dag geconfronteerd wordt met de beelden en artikels. Doseer en spreek met jezelf af wanneer je wel of niet door de nieuwsfeed scrolt. Probeer ook weg te blijven van sensatienieuws en schreeuwerige kanalen. Die spelen rechtstreeks in op je angstgevoel.
  
• Blijf positief! Je helpt er niemand mee verder wanneer je jezelf positiviteit ontzegt omdat anderen er slecht aan toe zijn. Meer nog: je hebt deze positieve gevoelens nodig om tegengewicht te bieden aan het negatieve.
  
• Blijf inzetten op die zaken die je goed doen, die je mentaal welbevinden kunnen versterken. De geluksdriehoek is hiervoor je kompas.
  

Credit foto Kobe Lecompte: CRE Studios