Bewegingstussendoortjes op school zitten in de lift

Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) peilde in 2015 in samenwerking met de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) naar het gezondheidsbeleid van ruim 733 basis- en 249 Nederlandstalige secundaire scholen uit Vlaanderen en Brussel. De vorige peiling vond plaats in 2012.

Minder choco- en fruitmelk in basisscholen

Vandaag zijn basisscholen over het algemeen goed bezig wat betreft gezonde voeding. Zo bieden ze in vergelijking met 2012 minder chocomelk en fruitmelk (43%) aan, en ook minder fruitsap (47%). Een positieve evolutie dus, toch zijn die percentages nog altijd te hoog. 

Minder vers fruit in basisscholen

67% van de basisscholen biedt minstens een keer per week vers fruit aan, een lichte daling van 9% tegenover 2012. “Waarschijnlijk spreken steeds meer scholen met de ouders af om op een of meerdere dagen in de week zelf fruit van thuis mee te brengen”, licht Tineke Vansteenkiste, stafmedewerker van het VIGeZ toe. 

Minder fruit en meer snacks in secundaire scholen

In tegenstelling tot basisscholen gaan secundaire scholen er voor hun voedingsbeleid op achteruit. Vandaag biedt 36% van de secundaire scholen suiker- en vetrijke snacks, terwijl in 2012 maar een kwart van de secundaire scholen dit deed (28%). Een negatieve trend, zeker in combinatie met het feit dat ook steeds minder secundaire scholen fruit aanbieden. Zo zegt 1 op 3 scholen nooit fruit aan te bieden. In 2012 was dit nog 1 op 5.

Frisdranken goed vertegenwoordigd in secundair onderwijs

Het aanbod van (light) frisdranken is de voorbije jaren in het secundair onderwijs stabiel gebleven: 66% biedt dagelijks gesuikerde frisdranken aan; 63% dagelijks light frisdranken. In november 2016 ondertekenden de onderwijskoepels en voedingsindustrie een pact waarin ze zich engageren om tegen 2021 alle gesuikerde frisdranken uit de scholen te bannen. “Vanuit het VIGeZ hopen we dan ook dat de resultaten tegen de volgende meting in 2018 een stuk lager liggen”, zegt Tineke Vansteenkiste.

Scholen zetten in op bewegingseducatie

Basisscholen maken voor hun bewegingsbeleid een grote sprong voorwaarts; in secundaire scholen blijft dit gelijk. Wel wordt zowel in het basis- als het secundair onderwijs meer lesgegeven over het belang van lichaamsbeweging (94% van de basisscholen en 87% van de secundaire scholen geven hierover les). 

Bewegingstussendoortjes in de lift in basisonderwijs

Ook het aanbod van beweegactiviteiten gaat er in het basisonderwijs op vooruit. Vooral het organiseren van bewegingstussendoortjes springen hierbij in het oog. “Bewegingstussendoortjes zijn veilige, leuke en eenvoudige beweegoefeningen die als ‘break’ georganiseerd worden, bijvoorbeeld bij de overgang naar een nieuw lesonderwerp.” 

In 2009 gaven ongeveer 2 op 3 basisscholen (68%) aan dit te organiseren, in 2012 waren dat er al bijna 9 op 10 (88%) en vandaag zijn er ruim 9 op 10 (93%). Bijna de helft van de basisscholen organiseert die bewegingstussendoortjes zelfs 4 tot 5 keer per week.

Sedentair gedrag

Over het algemeen doen scholen nog te weinig om ervoor te zorgen dat de leerlingen niet te lang ononderbroken stilzitten. Denk maar aan het maken van afspraken met de leerlingen om niet te veel achter een scherm te zitten, of om af en toe eens staand les te volgen. Ook de inrichting van de klas (bijvoorbeeld met statafels) kan hierbij helpen. “Op zich is het niet verwonderlijk dat scholen hier nog weinig rond werken. Sedentair gedrag is een recent gezondheidsthema. Samen met de onderwijskoepels willen we vanuit het VIGeZ hier concrete acties rond uitwerken.”

Meer scholen laten roken na wettelijk bepaalde tijden toe

Roken op school is tijdens de daguren altijd verboden op open plaatsen (bv. speelplaats, parking, …) en gesloten plaatsen (in het schoolgebouw), zowel voor leerlingen, ouders en het personeel. Op open plaatsen kan de school het op weekdagen tussen 18u30 en 6u30 en in het weekend wel toelaten.  

In vergelijking met 2012 laten meer en meer scholen dat ook toe: zo mogen ouders in 28% van de secundaire scholen vanaf 18u30 op de speelplaats een sigaret opsteken. In 2012 liet slechts 18% van de scholen dit toe.

Bovendien laat 29% van de secundaire scholen ook hun personeel toe om te roken op de speelplaats op momenten dat dit niet wettelijk verboden is. Een stijging tegenover 2012: toen liet 17% van de scholen dit toe. “Nochtans hebben leerkrachten een niet te onderschatten voorbeeldfunctie naar de leerlingen toe.”

E-sigaret valt ook onder rookverbod

7 op 10 secundaire scholen hebben een verbod op het gebruik van de e-sigaret op school (nog) niet opgenomen in het schoolreglement. Nochtans is het nuttig om hierover duidelijkheid te scheppen. De e-sigaret valt immers ook onder het rookverbod op school. 

Scholen zetten meer in op begeleiding van alcohol- en drugproblemen

Het secundair onderwijs maakt een sprong voorwaarts wat het alcohol- en drugbeleid betreft. Zo voorzien 9 op 10 scholen begeleiding voor hun leerlingen met een alcohol- of drugprobleem, en in 75% van die scholen bieden ze zowel interne als externe begeleiding aan. Een toename van 10% tegenover 2012. 

Ook in het basisonderwijs hebben de scholen meer oog voor de begeleiding van leerlingen met ouders met een alcohol- of drugprobleem. Terwijl in 2012 42% van de basisscholen aangaf geen rol op te nemen in de begeleiding van leerlingen met ouders met een alcohol- of drugprobleem, is dit vandaag nog maar 27%. 

Lees hier het volledige rapport van de indicatorenbevraging onderwijs. Bekijk ook deze motion graphic met de belangrijkste resultaten van de indicatorenbevraging onderwijs.