E-sigaret, lapmiddel of wonderproduct?
Als huisarts kent u het: patiënten die de e-sigaret inschakelen om te stoppen met roken. Vapen heet dat. Wat doet u? Hen feliciteren voor hun stoppoging? Of raadt u die e-sigaret beter af? De Vlaamse pers schildert de e-sigaret af als een sluw marketingproduct van de tabaksindustrie om rokers verslaafd te houden. Wij nuanceren.
Vapen is ontzettend populair. Meer en meer patiënten gebruiken een e-sigaret, ook om te stoppen met roken. Hoe gaat u daar als arts mee om?
Onlangs schreef de European Respiratory Society (ERS) in haar position paperrond harm reduction dat onze longen gemaakt zijn om propere lucht te ademen. Geen lucht met lagere concentraties aan toxische en kankerverwekkende stoffen. Dit is bij e-sigaretten het geval. Het imago van de e-sigaret kreeg een deuk en de pers sprong daar gretig op.
Toch is de wetenschappelijke wereld het erover eens dat e-sigaretten met nicotine nuttig kunnen zijn bij het stoppen met roken.1, 2 Maar we weten nog niet of ze even effectief (of misschien effectiever) zijn dan de klassieke nicotinevervangers (NRT).
Stoppen met roken met een e-sigaret kán
Volgens de position paper van de ERS zijn er slechts enkele gerandomiseerde onderzoeken met controlegroepen die testen of e-sigaretten effectiever zijn dan NRT. Volgens hen hangt de effectiviteit af van de mate waarin de roker ondersteund wordt door een professional om zijn gedrag te veranderen. Dat geldt trouwens ook voor NRT.
Volgens Gezond Leven kan uw patiënt gerust de e-sigaret gebruiken om te stoppen met roken, maar best in combinatie met gedragsmatige ondersteuning. In België kan dat met een tabakoloog, in groep, individueel of telefonisch via TabakStop. Als arts kan u uw patiënt doorverwijzen naar deze hulp. Wil de patiënt geen gedragsmatige ondersteuning, maar alleen de e-sigaret gebruiken? Benadruk dan dat de e-sigaret enkel gebruikt kan worden om te stoppen met roken, en dat ze geen vervanging mag zijn van de gewone sigaret. De bedoeling is dat de patiënt uiteindelijk ook stopt met de e-sigaret.
Wat als de patiënt dat niet wil en nicotine via de e-sigaret wil blijven gebruiken? Dan is dat veel minder erg dan terugkeren naar de tabakssigaret. Probeer de patiënt die nicotine wil blijven gebruiken te overtuigen om zeker niet terug te keren naar tabak (blijven vapen of langdurig gebruikmaken van NRT is dan een optie). Langdurig nicotinegebruik door volwassenen is misschien niet zonder risico’s, maar de risico’s van langdurig tabaksgebruik zijn véél hoger. Ook dubbel gebruik (tabak én e-sigaret) is geen optie, want dan boekt de roker geen enkele gezondheidswinst.
Rookstopmedicatie krijgt voorkeur
NRT of andere rookstopmedicatie blijven wel de eerste keuze. Want van die producten weten we dat ze effectief zijn. Maar als rokers liever stoppen met de hulp van een e-sigaret, dan is dat beter zo dan helemaal zonder hulpmiddel. Jaag ze dus geen schrik aan, maar bespreek met hen het proces van stoppen met roken.
Hoe je het ook bekijkt: de e-sigaret blijft een schadelijk product. Maar het is wel minder schadelijk dan de gewone sigaret
Rokers verhogen hun slaagkansen om te stoppen als ze de e-sigaret combineren met bijvoorbeeld nicotinepleisters. Anders is het verschil tussen de hoeveelheid nicotine die ze binnenkrijgen van sigaretten met die van e-sigaretten mogelijk te groot -lees: de nicotine die ze binnenkrijgen via de e-sigaret is mogelijk te laag-, met ontwenningsverschijnselen tot gevolg.
Hoe je het ook bekijkt: de e-sigaret blijft een schadelijk product. Maar het is wel minder schadelijk dan de gewone sigaret.
Vapen, slimme uitvinding van tabaksmarketeers?
E-sigaretten zijn de laatste jaren booming business, kijk maar naar de vapeshops die als paddenstoelen uit de grond schieten. En het verbaast ons niet dat de tabaksindustrie ook in e-sigaretten investeert. Zo probeert ze haar imago op te krikken en zich te presenteren als betrouwbare partner bij het opstellen van maatregelen die roken ontmoedigen. Daarom blijft een kritische houding tegenover de tabaksindustrie nodig.
Is het nodig om e-sigaretten met nicotine volledig van de baan te schuiven omdat ze producten van de tabaksindustrie zijn? Neen. De tabaksindustrie investeert in e-sigaretten, daar kunnen we niet omheen. Maar ze blijven een waardevol hulpmiddel om te stoppen met roken, maar dan liefst onder begeleiding van een tabakoloog en in combinatie met erkende rookstopmedicatie.
