Juul op de Belgische markt: zegen of vloek?

De producenten voeren in ons land al maandenlang een verleidingsdans uit: ze willen met ons, de sector van de tabakscontrole, rond de tafel zitten. Om ons in het oor te fluisteren dat ze het goed bedoelen. Om hun slechte reputatie danig bij te sturen. Dat is hard nodig: in de VS heeft Juul gezorgd voor een ware nicotine-epidemie onder jongeren. Het aantal middelbare scholieren dat e-sigaretten gebruikt steeg er van 2,1 miljoen in 2017 naar 3,8 miljoen in 2018. Meer dan 70% van de e-sigaretmarkt is er nu in handen van het bedrijf.

Krokodillenlogica

Juul heeft doelbewust de epidemie onder minderjarigen gecreëerd. Door eerst jarenlang via socialemediamarketing en influencers het product onder hun aandacht te brengen. Volgens Stanford University voerde het bedrijf vooral de eerste 3 jaar campagne naar jongeren. Met succes: vandaag zijn meer dan de helft van de Juulvolgers op Twitter minderjarig. De specifieke rol in die onlinemarketing wordt verder onderzocht door overheidsinstanties in de VS en UK. 

Ook zoete aroma’s en fruitsmaakjes, voor jongeren heel aantrekkelijk, werden sterk in de markt gezet. Het hoge nicotinegehalte van de e-vloeistof - 59 mg per ml, driemaal meer dan het maximale 20 mg dat in de EU toegelaten is -  zorgde tenslotte voor een nieuwe generatie minderjarige nicotinejunks in de VS. En voor jongerenhersenen is nicotine zeer schadelijk. 

Op dit alles kwam er felle kritiek van overheidsinstanties zoals de Food and Drug Administration (FDA) en de Centers for Disease Control and Prevention (CDC). En van bezorgde ouders. Na dreigementen van de FDA besloot Juul om bepaalde smaakjes niet langer aan te bieden in de winkels in de VS, maar alleen nog online, en na leeftijdsverificatie. Ook werd de boodschap aangepast. 

Vandaag beweert Juul dat hun e-sigaret niet voor minderjarigen bedoeld is. Het is nu alleen een substituut voor de tabakssigaret van volwassen rokers. Kevin Burns, CEO van het bedrijf, excuseerde zich in de VS zelfs bij ouders van kinderen die verslaafd raakten aan Juul. ”Ik hoop dat we niets hebben gedaan dat onze e-sigaret aantrekkelijk maakte voor minderjarigen. Als ouder van een 16-jarige heb ik medelijden met ze en leef ik met ze mee …” Krokodillentranen of echte? Wij houden het op de eerste. 

Commerciële belangen

Juul wil vandaag de rest van de wereld veroveren. België is aan de beurt. De commerciële belangen zijn ook gigantisch. De marktwaarde van het bedrijf zou vandaag al 38 miljard dollar zijn, en de rest van de wereld moet nog door de knieën gaan. Daarom kocht Altria, moederbedrijf van tabaksgigant Philip Morris, zich recent in het bedrijf in. Het bezit nu een aandeel van 35%. De tabaksmarkt krimpt, de e-sigaretmarkt groeit. 

De toekomst lijkt aan de minder schadelijke nicotineproducten. Sommige tabaksfabrikanten beweren vandaag open en bloot af te willen van de sigaret. Ze willen graag nicotinedealers worden, maar met een vast cliënteel. Daar komt het op neer. Er is onder de tabaksmultinationals een race bezig op de markt van alternatieve nicotineproducten, niet alleen die van de e-sigaret, ook die van heated tobacco producten als de IQOS.

Maar dat betekent ook: zoveel mogelijk nicotinegebruikers verslaafd houden én nieuwe nicotinegebruikers werven onder minderjarigen. Laten we die perverse logica in het achterhoofd houden. Op de Belgische site van Juul staat ook expliciet in de 'gedragscode marketing' dat de producten niet bedoeld zijn om te stoppen met roken. Ze zijn een 'substituut product'. Met andere woorden: het bedrijf is op zoek naar duurzame nicotineklanten.  

Juul wil dus andere dingen dan wij: wij willen dat jongeren er vanaf blijven. En dat rokers er hun voordeel mee kunnen doen. Rokers kunnen e-sigaretten gebruiken bij het stoppen met roken. Veel rokers in de UK en Frankrijk hebben dat al gedaan. Maar eenmaal gestopt met roken, stoppen ze best ook met e-sigaretgebruik. Dus ook met Juul. Want we weten niet welke gezondheidseffecten Juul op de langere termijn heeft. Hoe pakken we het nu best aan op onze markt? 

1. Juul pas toelaten vanaf november!

Ten eerste door Juul niet toe te laten op de Belgische markt vanaf 17 september, maar pas vanaf 1 november! Want dan wordt ook de wet op de leeftijdsverhoging van kracht en mag er aan minderjarigen geen tabak of e-sigaretten meer verkocht worden. Waarom nog anderhalve maand toelaten dat minderjarigen toch Juul kunnen kopen? Dat is om problemen vragen. Juul is zich misschien meer bewust van het probleem dan onze beleidsmakers, want het beweerde gisteren in de media strikt te zullen toekijken op het verkoopverbod aan -18-jarigen. Het gaat aan de verkooppunten ook vragen om al vanaf de lancering de nieuwe wet toe te passen en beweert zelfs anonieme inspecteurs op pad te zullen sturen om het verbod te controleren. 

Moeten we dat geloven? En moeten we toestaan dat Juul de taak van de FOD Volksgezondheid overneemt? Laat de FOD zijn werk doen, en dan vooral in de buurt van scholen waar vanaf 17 september in verkooppunten Juul wordt aangeboden aan minderjarigen! Het is ook nodig om de controle op te voeren in de online en sociale media die door Belgische jongeren gebruikt worden. Gaan we dat ook vragen aan Juul?

2. Toegang voor minderjarigen verder beperken door reclame- en uitstalverbod in de verkooppunten

Ten tweede moet er in de verkooppunten een reclame- en uitstalverbod voor e-sigaretten komen, net zoals we dat vragen voor tabak. Hoe kunnen volwassen klanten dan geïnformeerd raken? Op drie manieren: door correcte info over de e-sigaret in de media te stimuleren en beschikbaar te stellen via betrouwbare kanalen als het Vlaams Instituut Gezond Leven. Door de verkopers in de verkooppunten aan te moedigen om de juiste info over de e-sigaret, en de rol die ze kan spelen bij rookstop, aan de klanten te geven. En ten derde: door rokers kwaliteitsvolle informatie te geven over de e-sigaret en stoppen met roken via een kleine bijsluiter die toegevoegd wordt aan elk sigarettenpakje en elke e-sigaretverpakking.

3. E-sigaretgebruik door jongeren goed opvolgen

Laten we Juul ten slotte goed monitoren op de Belgische markt, zowel bij volwassenen als jongeren. We gaan nu immers een nieuwe fase in, misschien een die kan leiden tot een verdere daling van het aantal rokers? Wat is bij Belgische jongeren de link tussen roken en vapen? Dreigt er een causaal verband tussen (eerst) vapen en (later) beginnen te roken of verslaafd worden aan nicotine? Hoe gebruiken volwassen rokers de e-sigaret vandaag en hoe kunnen we hen daarbij ondersteunen? We weten het niet. We weten wel dat in de VS slechts een derde van de volwassenen Juulgebruikers het doet om te stoppen met roken, en dat de meesten ook gewoon tabak blijven gebruiken. Terwijl dubbel gebruik niet leidt tot gezondheidswinst. Monitoring in ons land kan zorgen voor betere voorlichting en stappen vooruit op de korte termijn.