Kan bewegen de effecten van lang stilzitten tenietdoen?
Stel dat je wekelijks 150 minuten matig intensief beweegt. Want dat is één van de vernieuwde Vlaamse gezondheidsaanbevelingen voor beweging. Is dat dan ook voldoende om de effecten van lang stilzitten af te zwakken of teniet te doen? Lang stilzitten brengt namelijk heel wat gezondheidsrisico’s met zich mee.
Negatieve effecten van lang stilzitten
In 2015 bracht het Vlaams Instituut Gezond Leven het syntheserapport ‘Lang stilzitten: dé uitdaging van de 21ste eeuw’ uit. Conclusie was dat ook personen die voldoende bewegen volgens de gezondheidsaanbevelingen negatieve effecten op hun gezondheid ondervinden als ze grote delen van hun dag zittend doorbrengen. Lichaamsbeweging aan matige intensiteit komt ongeveer overeen met wandelen aan een snelheid van 5 tot 6 km per uur of fietsen met een snelheid van 16 km per uur.
Meer dan 1 miljoen volwassenen onder de loep
In september 2016 verschenen de resultaten van een nieuwe systematische review en meta-analyse. De hoofdvraag van deze studie luidde: is er een verband tussen het sterfterisico, zitgedrag en de mate van lichaamsbeweging aan matige intensiteit? De individuele data van meer dan 1 miljoen volwassenen uit 16 cohortstudies werden onder de loep genomen. Elk zochten ze het verband tussen zitgedrag, lichaamsbeweging en sterftecijfer. Volwassenen werden in deze cohortstudies 2 tot 18 jaar opgevolgd.
Zit- en beweegprofielen
De meta-analyse onderscheidde 16 profielen op basis van de combinatie van zittijd en tijd besteed aan matig intensieve lichaamsbeweging. Volwassenen werden afhankelijk van hun dagelijkse zitgedrag opgedeeld in 4 categorieën: minder dan 4 uur, 4 tot 6u, 6 tot 8 uur of meer dan 8 uur zitten per dag.
Ook voor de tijd wekelijks gespendeerd aan lichaamsbeweging aan matige intensiteit werden er 4 categorieën onderscheiden: gemiddeld 5 minuten per dag, 25 tot 35 minuten, 50 tot 65 minuten of 60 tot 75 minuten per dag.
Sterfterisico, zitgedrag en lichaamsbeweging
Uit de resultaten blijkt dat het sterftecijfer 12-59% hoger ligt bij de minder actieve profielen dan bij het meest actieve profiel. Het meest actieve profiel telt het minste zituren (<4u/dag) en het meeste lichaamsbeweging per dag (gemiddeld 60-75 minuten matig intensieve lichaamsbeweging).
In vergelijking met het meest actieve profiel ligt het sterftecijfer 27% hoger voor het profiel dat het minste zit (<4u/dag) en het minste beweegt per dag (gemiddeld 5 minuten matig intensieve lichaamsbeweging).
Het sterftecijfer ligt 59% hoger bij het minst actieve profiel ten opzichte van het meest actieve profiel. Het minst actieve profiel zit het meest (>8u/dag) en beweegt het minst (gemiddeld 5 minuten matig intensieve lichaamsbeweging).
Blijft de stelling overeind?
Het sterftecijfer voor profielen met gemiddeld 60-75 minuten matig intensieve lichaamsbeweging per dag was niet afhankelijk van het aantal uren zitten per dag. Met andere woorden: een hoge mate van lichaamsbeweging (60-75 minuten beweging aan matige intensiteit per dag) kan het verhoogde sterfterisico dat gepaard gaat met lang stilzitten tenietdoen. Dit zien we niet bij de profielen met een lagere mate van lichaamsbeweging. Dus ook niet bij de profielen die de huidige aanbeveling voor beweging (150 minuten per week aan matige intensiteit) halen. Voor deze profielen die 25 tot 35 minuten per dag bewegen aan matige intensiteit is het sterftecijfer duidelijk afhankelijk van het aantal uren zitten per dag.
Op basis van deze studie kunnen we besluiten dat volgende stelling uit het syntheserapport nog steeds geldt: “ook personen die voldoende bewegen conform de gezondheidsaanbevelingen (150 minuten beweging per week aan matige intensiteit) ondervinden negatieve effecten op hun gezondheid als ze grote delen van hun dag sedentair doorbrengen”.
Is zoveel bewegen haalbaar?
Iedereen is het er inmiddels over eens: regelmatige lichaamsbeweging aan minstens matige intensiteit is aanbevolen en biedt duidelijke gezondheidsvoordelen. Maar deze studie geeft duidelijk weer dat de huidige gezondheidsaanbeveling van 150 minuten lichaamsbeweging per week onvoldoende is om ook de nadelen van lang stilzitten te compenseren. Om de gezondheidsrisico’s verbonden aan lang stilzitten teniet te doen zijn grotere inspanningen nodig.
Enkel wanneer je dagelijks meer dan 60 tot 75 minuten (420 tot 525 minuten per week) beweegt aan matige intensiteit kunnen de gezondheidsrisico’s gelinkt aan lang stilzitten gecompenseerd worden. Maar laat ons eerlijk zijn: dit is voor een aanzienlijk deel van de bevolking te hoogdrempelig. Zeker gezien op dit moment slechts 40% van de Vlamingen dagelijks 30 minuten beweegt aan matige tot hoge intensiteit.
