Ongezond uit de bol op het sintfeest

Een klassiek sintfeest en het advies van de voedingsdriehoek sluiten elkaar niet uit. Af en toe een zoete zonde mag. Met de nadruk op af en toe, wat wil zeggen: niet elke dag. Op dat vlak is er nog (veel) werk aan de winkel. Onder de 6- tot 9-jarigen eet 86% regelmatig koeken of cake, 45% doet dat zelfs dagelijks. Ongeveer 21% van de 10- tot 17-jarigen snoept elke dag zoetwaren en chocolade. Ook gesuikerde dranken staan bij te veel kinderen en jongeren elke dag op het menu (Voedselconsumptiepeiling, 2014).

Die rode bol is ooooveral

Kort samengevat: kinderen en jongeren halen vandaag te veel energie uit voedingsproducten in de ‘rode bol’; zo’n 632 kcal per dag. De rode bol staat buiten de voedingsdriehoek en bevat (vooral ‘ultrabewerkte’) producten die overbodig zijn in een gezond voedingspatroon. Te hoge consumptie kan zelfs je gezondheid schaden. Terzelfdertijd eten Belgische kinderen en jongeren veel minder groenten en fruit dan de aanbeveling. Zo eten 6- tot 9-jarigen gemiddeld amper 100 gram groenten en 120 gram fruit per dag, terwijl de officiële dagelijkse aanbeveling voor die leeftijdsgroep minstens 250 gram groenten en 2 stukken fruit (250 gram) is (Voedselconsumptiepeiling, 2014).

Een pleidooi voor snoep op het sintfeest is in die zin een onvolledige boodschap en vormt slechts één zijde van de medaille. De noodzakelijke keerzijde is: snoep eten met mate gedurende de rest van het jaar. Kinderen en jongeren mogen dus snoepen, maar niet elke dag. Het moet iets uitzonderlijks blijven. Iets voor de speciale momenten, zoals een schoolfeest of een bezoek van Sinterklaas.

Snoep weer ‘speciaal’ maken: dubbele winst

Scholen die erin slagen om snoep te beperken tot speciale momenten scoren twee keer. Want ze verbeteren de gezondheid van hun leerlingen én geven het snoep van de Sint zijn glans terug. Belangrijke nuance: zoiets is makkelijker gezegd dan gedaan. Want ongezonde voeding is echt alomtegenwoordig. Vanaf het moment dat kinderen en jongeren de schoolpoort verlaten, lonkt de verleiding overal: op weg naar huis, in de supermarkt, op televisie, via sociale media enzovoort. Het zit ook ingebakken in onze schoolcultuur: de koek gaat mee de boekentas in, bij verjaardagen volgen ongezonde traktaties. Als school heb je natuurlijk niet alles in de hand. Maar, je kan wel je steentje bijdragen met een gezond aanbod en enkele gezonde afspraken op school.

Samen voor een gezonde school

Op school is er nog ruimte voor verbetering. Zo toont de indicatorenbevraging van Gezond Leven dat in 2015 slechts de helft van de secundaire scholen dagelijks een volwaardige groenteportie aanbood. Van de basisscholen biedt 6 op de 10 dagelijks een volwaardige portie groenten aan. Hoewel er nog wat werk aan de winkel is, toont een bevraging uit 2018 dat scholen positief evalueren qua aanbod. Automaten op speelplaatsen bevatten vandaag veel minder zoete en zoute snacks dan enkele jaren geleden. 7 op de 10 secundaire scholen boden in het schooljaar 2017-18 geen gesuikerde frisdranken meer aan. Wil je meehelpen aan deze positieve evolutie? Fijn, en je hoeft niet te wachten tot het einde van de coronaperiode, want coronamaatregelen zijn perfect te rijmen met gezonde voeding op school. Hier zijn enkele concrete tips:

• Stimuleer leerlingen om fruit mee te brengen en organiseer ‘fruit-in-de-boekentasdag(en)’ waarop alleen appels & co als tussendoortje kunnen. Of spreek bijvoorbeeld af dat het tussendoortje in de voormiddag altijd fruit is. Neem de afspraken op in jullie schoolreglement om ze kracht bij te zetten!
• In heel wat scholen is het de gewoonte dat jarige leerlingen hun klasgenoten trakteren met iets lekkers van thuis. En meestal komen ze niet met een gezonde traktatie zoals fruitsla of een fruitspies naar school, maar brengen ze cakejes, snoepen of koekjes mee. In onze schoolfiche gezonde traktaties vind je tips en inspiratie om afspraken te maken met ouders over (verjaardags)traktaties op school. Bekijk ook zeker het traktatieboekje: dat barst van de ideeën om gezond te trakteren.
• Geef als leerkracht zelf het goede voorbeeld: hou zoetigheden voor speciale gelegenheden. En de rest van het jaar? Zet je glas water en stuk fruit mooi in het zicht.
• In deze coronaperiode zoeken vele scholen naar alternatieve inkomsten omdat de jaarlijkse evenementen wegvallen. Verkoop van wafels, koeken, chocolade en snoep zijn gemakkelijk en populair om geld in te zamelen. Maar het kan ook anders! Ga op zoek naar een gezond alternatief zoals seizoensfruit, verse soep, een notenpakket of verse tuinkruiden (in de lente). Twee vliegen in één klap: een gezond aanbod én een gezonde uitstraling naar de buitenwereld toe. Verkoop je liever geen etenswaren? Ga voor een bloemetje, bloemzaadjes of voor wenskaarten die je door de leerlingen laat ontwerpen. Of wat dacht je van een knutselpakket waarmee kinderen thuis creatief aan de slag kunnen, of een leuke puzzel met daarop een afbeelding van de hele school? Succes verzekerd, en niet alleen in deze coronatijden! Heb jij nog gezonde ideeën om de kas te spijzen? Laat het ons weten via dit formulier.
• Maak het aanbod op school gezonder. Gouden tip: doe dat stap voor stap, hap voor hap. Zo stoom je iedereen klaar voor het nieuwe aanbod en vermijd je protest. We hebben concrete richtlijnen gebundeld in een gids, gebaseerd op onze voedingsdriehoek. En dit voor broodjes, warme maaltijden en dranken & tussendoortjes. Elke gids leert je wat een gezond aanbod is, hoe je leerlingen ervoor warm maakt en hoe je ze stimuleert om voor de gezondste optie te kiezen.
• Verwerk het thema voeding in je lessen! Dat kan in élk vak. We helpen je graag op weg met de leerlijn voeding en lesmateriaal voor zowel basis- als secundair onderwijs.

In een ideale situatie giet je dit allemaal in een sterk voedingsbeleid op school, waarin ook ruimte is voor de Sint en zijn chocola. Laat het sintfeest dus maar komen, en geniet ervan! Maar ga dan best wel op de andere dagen aan de slag voor een gezonde school. Volgend jaar maken we opnieuw de balans op: ‘Wie braaf is krijgt lekkers, wie stout is de roe!’ 😉