Binnenspelen in je opvang: kinderspel!
De kinderopvang is voor veel kinderen een tweede thuis. Ze kunnen er spelen, rusten, eten, slapen … Al die activiteiten combineren in één ruimte is een uitdaging. Maar als je het goed plant, kan je ruimte en tijd zeker zo goed mogelijk benutten. En het voor kinderen zo leuk mogelijk maken.
Baby’s en peuters: voor elk wat wils
Baby’s gaan op ontdekking
Baby’s moeten vrij en veilig kunnen rondkruipen. Daarom plaats je ze best regelmatig in een aparte of afgebakende ruimte. Zo voelen ze zich veilig. Op zo’n jonge leeftijd zijn ze volop in de ontdekkingsmodus. Geef kruipertjes dus zeker de kans om de omgeving te verkennen, laat ze niet te lang in de box of wipstoel zitten. De wereld ligt aan hun voetjes!
Hoe kan je de ontwikkeling van baby’s stimuleren in je opvang?
- Oefen de arm-, nek- en rugspieren van de baby’tjes. Dat doe je door een baby die wakker is regelmatig op de buik te leggen, zodat hij zijn hoofdje kan tillen, kan rondkijken en spelen. Start met korte periodes, want voor een baby is liggen op de buik best vermoeiend. Houd ook zeker goed toezicht. Soms valt een baby’tje na een poosje spelen in slaap en dan moet hij/zij op de rug liggen.
- Leg de baby’s af en toe voor het raam. Zo kunnen ze genieten van het zonlicht, maar ook kijken naar de beweging buiten (vallende bladeren, stappende mensen, auto’s …).
- Stimuleer het evenwicht en de houdingscontrole door zachte kussens te plaatsen en ook matten waar ze op en over kunnen kruipen.
- Zorg voor stevige meubels waar de baby’s en kruipers zich aan kunnen optrekken.
Peuters maken het bont
Klimmen en klauteren is goed voor peuters: het versterkt hun bovenlichaam. Heb je zo’n klauter- of klimruimte in je opvang, scheid die dan af van de rustigere plekken, zoals de leeshoek. Meer tips:
- Zorg dat de hoek voor dit grof motorisch spel eruit springt. Maak ze herkenbaar en plaats er gepaste materialen en meubilair in, zoals matten, klimkussens, een glijbaan, ballenbad …
- Plaats de tafels aan de kant en maak zo ruimte vrij om te lopen, met ballen te spelen. Zo bewegen kinderen meer.
- Geen plaats genoeg in je opvang? Zoek alternatieven. Verplaats tafels, zet deuren open, gebruik de gang voor activiteiten, gebruik de speelzaal van een school uit de buurt …
Kinderen die rust nodig hebben, moeten dat natuurlijk kunnen krijgen. Maar vind je altijd hetzelfde kindje in een hoekje met een boekje terug? Probeer het dan aan te moedigen om af en toe eens wat actiever te zijn.
Tv en tablet in de opvang?
Televisie kijken, spelen op de tablet … Ook de allerkleinsten zijn er wild van. Maar: die dingen doen ze bijna altijd zittend. Beperk schermtijd daarom tot het minimum.
Schermtijd voor de leeftijd van twee jaar wordt afgeraden. Vanaf twee jaar mogen kindjes naar de tablet of tv kijken – in de ideale wereld maximaal 1 uur per dag. Daarom is het aangewezen om schermtijd in de opvang te beperken, aangezien vele kinderen waarschijnlijk ’s avonds thuis al wat schermtijd krijgen.
Een scherm om bewegingstussendoortjes of beweegspelletjes te tonen, kan natuurlijk wel.
Laat aan de ouders weten dat jullie in de opvang de schermtijd sterk beperken door onze post-it te gebruiken in het heen-en-weerboekje! Zo laat je de ouders zien dat jullie inzetten op gezonde voeding, beweging en minder lang stilzitten. Heb je geen heen-en-weerboekje waar je ze in kan plakken? Dan kan je ze ook digitaal raadplegen. Zo kan je het in een groepsgesprek met de ouders gebruiken of hen via social media bereiken.
Speelhoeken zorgen voor overzicht
Kinderen hebben nood aan structuur. In een overzichtelijke, duidelijk ingerichte ruimte weten ze meteen wat ze waar kunnen doen. En dat is nodig. In grote ruimtes voelen ze zich snel verloren. Daarom: splits een grote ruimte op in speelzones of -hoeken.
Wat zijn speelhoeken?
Speelhoeken zijn afgebakende zones waar kinderen rond een bepaalde handeling of een bepaald thema spelen. Alleen of met andere kinderen. Een speelhoek is veel meer dan wat materiaal in een bepaalde zone. Het gaat om een thema, levensechte of fantasierijke situaties, materiaal, meespelende begeleiders/onthaalouders en veel meer! Idealiter hou je het niet bij één speelhoek, maar richt je er verschillende in.
Voordelen van meerdere speelhoeken in je opvang
Als er meerdere speelhoeken zijn in je opvang, kunnen kinderen zelf kiezen wat, waar en met wie ze spelen. Ze voelen zich vrije (speel)vogels! Vraag de mening van de kinderen bij het bedenken, inrichten en opbouwen van de speelhoeken. Zo voelen ze zich betrokken.
- Kinderen ontdekken hun talenten en interesses.
Als je kinderen laat kiezen wat ze willen doen, ontdekken ze wat ze leuk vinden, waar ze goed in zijn. Zo leren ze zichzelf kennen. Hoe meer verschillende speelhoekjes er zijn, hoe meer talenten en interesses geprikkeld kunnen worden.
- Baby’s, kruipers en peuters leren de wereld rondom hen steeds beter kennen.
Ze ontdekken dat er veel te voelen, horen, ruiken, proeven en te ervaren valt. Dat is goed voor de ontwikkeling van hun cognitieve vaardigheden zoals taal, problemen oplossen, praten, informatie verwerken … maar ook voor de ontwikkeling van sociale en motorische vaardigheden:
- in de bouwhoek oefenen kinderen hun oog-handcoördinatie;
- bij het fietsparcours leren kinderen zich voortbewegen met hun benen;
- in de voelhoek ontwikkelen baby’s hun zintuigen;
- in de boekenhoek leren kinderen hun beurt afwachten;
- in het poppenparadijs leren kinderen zich verplaatsen in de ander door een fantasiespel.
- Het maakt kinderen zelfstandiger.
De kinderen weten wat je waar kan spelen in je opvang. Ze weten waar het staat, hoe je het gebruikt, hoe je het neemt … Hierdoor kunnen ze zelfstandiger spelen. Dat betekent dat jij als begeleider/onthaalouder meer tijd hebt om andere dingen te doen, zoals speelprikkels geven of individuele aandacht geven aan die kindjes die het extra nodig hebben.
- Kinderen kweken sociale vaardigheden.
Als je speelhoeken doordacht inricht, kunnen kinderen meer variëren in de manier waarop ze samenspelen of met elkaar omgaan. Door verschillende soorten spel aan te bieden, leren kinderen met verschillende situaties om te gaan en rekening te houden met elkaar. Tijdens het spelen verzinnen ze regels, verdelen ze rollen, leren ze improviseren, onderhandelen en helpen ze elkaar. Ze komen in contact met andere kinderen.
- Ze leren omgaan met (geen) regels.
Door speelhoeken af te bakenen en ze een duidelijke functie te geven, vinden kinderen makkelijk hun weg en weten ze hoe ze zich moeten gedragen. Dit geeft duidelijkheid, veiligheid en rust. Ook voor jou als begeleider/onthaalouder is het makkelijker om grenzen te stellen, om duidelijk te maken wat wel en niet kan.
- Kinderen kunnen kiezen wat ze doen.
Niemand heeft zin om elke dag hetzelfde te doen. Kinderen ook niet. Als je met verschillende speelhoeken werkt, kunnen kinderen kiezen waar ze die dag nood aan hebben. Rust, iets actiefs, creatiefs … Alleen of in groep. Alles kan, niets moet.
- Kinderen kunnen hun eigen spel ontwikkelen, los van volwassenen.
Dat prikkelt hun creativiteit en fantasie! Bij een open speelaanbod met speelhoeken kunnen kinderen dus initiatief nemen, zichzelf zijn, hun spel zelf invullen en hun fantasie, creativiteit en ondernemingszin gebruiken.
Voorbeelden van leuke speelhoeken
Hoekje voor grof motorisch spel (klim- en klauterparcours, glijbaan, matten …), keukenhoekje, ballenbad, leeshoek, poppenhoek, bouwhoek, winkelhoek, verkleedhoek … Je kan ook tijdelijke speelhoeken inrichten om in te spelen op een bepaald thema, zoals een labo-hoek, waterhoek, natuurhoek …
En het hoeft niet binnen de muren van je opvang te blijven, natuurlijk. Want: ook buiten kan je werken met speelhoeken.
Welke speelhoeken je precies kan inrichten in je opvang, hangt af van de leeftijd en de interesses van de kinderen. Babyleefruimtes zien er natuurlijk anders uit dan peuterleefruimtes.
Meer info en inspiratie over speelhoeken vind je hier.
Zo hou je je kinderopvang veilig
Spelende kinderen, die lopen wel eens een blauwe plek of schrammetje op. Risico’s zijn er altijd. Maar: grote risico’s hou je beter buiten je opvang. Enkele tips:
- Vervang oude, versleten speeltoestellen.
- Vermijd scherpe kanten of losse delen aan het meubilair.
- Plaats bescherming op scherpe kanten en hoeken.
- Verwijder kleine objecten.
- Bescherm verwarmingselementen.
- Bedek stopcontacten. Plaats geen stopcontacten op kinderhoogte.
- Plaats geen grote meubelstukken die kunnen omvallen als de kinderen eraan trekken.
- Zorg voor voldoende ruimte rond de speeltoestellen. Zet geen andere obstakels in de directe omgeving van het speeltoestel. Zet bijvoorbeeld geen glijbaantje naast de verwarming.
Of een bepaalde situatie al dan niet gevaarlijk is, hangt onder meer af van de persoonlijkheid en de ontwikkeling van het kind. Een kind in volle ontwikkeling kan plots dingen die het daarvoor niet kon. De nieuwe mogelijkheden vragen extra waakzaamheid en andere manieren om de omgeving van het kind veilig te houden.
Risico's per leeftijd en hoe die te voorkomen vind je op de website van Kind & Gezin.
Test hoe veilig je opvang is
Om uit te testen of de binnenruimte veilig is, kan je een risicoanalyse van de omgeving uitvoeren. Kind & Gezin maakte een aantal handige actielijsten op basis van de meest voorkomende risico's en meldingen van ongevallen in de opvang aan Kind en Gezin. Gebruik deze actielijsten om de screening te doen. Zo ontdek je gevaren en kan je ingrijpen.
Alle tips uit dit artikel kan je gebruiken om te werken aan de dimensie ‘Omgeving’ van het zelfevaluatie-instrument MeMoQ van Kind & Gezin.