Facilitatie
Meer info over deze techniek
'Nudging' maakt gebruik van subtiele, eerder onopvallende prikkels om het gedrag van mensen te beïnvloeden, zonder dat ze zich duidelijk bewust zijn van de beïnvloeding. Bij facilitatie is dat subtiele niet aanwezig. Het richt zich op het openlijk creëren van gunstige omstandigheden en het wegnemen van belemmeringen, zodat mensen hun gedrag makkelijker kunnen aanpassen.
Het 'mobiliseren van sociale steun' en van 'sociale netwerken' lijkt ook wel wat weg te hebben van de facilitatietechniek. In die zin, dat sociale netwerken gebruik kunnen maken van de facilitatietechniek, maar dat facilitatie an sich niet door een sociaal netwerk gedaan hoeft te worden.
En tweede verschil is dat facilitatie ook in de fysieke omgeving kan gebeuren, en zijn de technieken ‘mobiliseren van sociale steun en van sociale netwerken’ gericht op de sociale omgeving.
Hoe pas je deze techniek toe?
- Op individueel niveau kan facilitatie bijvoorbeeld gebeuren doordat een ouder met kind een spel speelt waarin het leren proeven van groente centraal staat.
- Op groepsniveau zie je dat facilitatie wordt gebruikt bij groepsbijeenkomsten of -trainingen. Een voorbeeld: in het OPkomstproject van de stad Mechelen komen kwetsbare zwangere vrouwen bij elkaar. Naast medische opvolging is er een educatief luik en worden vragen en ervaringen van de vrouwen beantwoord. Samen met de begeleiders worden obstakels voor een gezonde zwangerschap besproken en strategieën bekeken om ermee om te gaan.
- Fysieke facilitatie richt zich op het aanpassen van de omgeving om het gewenste gedrag te vergemakkelijken. Een concreet voorbeeld hiervan is het verwijderen van suikerrijke dranken uit automaten op scholen en openbare plaatsen, en het aanbieden van gezondere alternatieven.
- Ook digitale technologie kan faciliterend worden ingezet, bijvoorbeeld door middel van een app die gebruikers eraan herinnert even op te staan en te bewegen tijdens het werken, om zo sedentair gedrag te doorbreken.
Inspirerende voorbeelden
SMOTspot
Calisthenicstoestellen en beweegroutes
In verschillende steden en gemeentes zijn in parken en openbare ruimtes zogenaamde calisthenicstoestellen geplaatst. Door de beschikbaarheid van deze toestellen, wordt de drempel tot actieve inspanning verlaagd en wordt het gemakkelijker om krachttraining in de dagelijkse routine op te nemen.
Momenteel worden er in Vlaanderen verschillende types beweegroutes aangelegd. Het is een duurzame en goedkope methode om burgers meer te laten bewegen. Een voorbeeld van een beweegroute is een wandeling met onderweg eenvoudige beweegoefeningen. De oefeningen maken gebruik van bestaande elementen in de straten, zoals een zitbank, boom, trap, ... De deelnemers volgen de wandelroute en doen onderweg opdrachten om hun kracht, uithoudingsvermogen en balans te onderhouden. De oefeningen zijn laagdrempelig en daarom geschikt voor jong en oud.
Oog voor lekkers
Alle Vlaamse kleuter- en basisscholen en buitengewoon lager en buitengewoon secundaire scholen komen in aanmerking voor 2x 10 weken subsidie om gezonde voedingsgewoonten te promoten, zowel op school als thuis.
Het principe is eenvoudig: 1 dag in de week smullen de leerlingen samen van een lekker gezond tussendoortje op school. Dat kan (biologisch) fruit/groente zijn en/of een (biologisch) fris glaasje melk. Voor melk worden tot maximum 3 porties per week gesubsidieerd. Voor scholen, leerkrachten en ouders - die sowieso een voorbeeldfunctie vervullen - is dit meteen ook het perfecte aanknopingspunt om met kinderen te praten over een gezond dagelijks eetpatroon.
Referenties
- McAlister, A. L., Perry, C. L., & Parcel, G. S. (2008). How individuals, environments, and health behaviors interact. Health Behavior, 169, 169-188.
- Michaelsen, M. M., & Esch, T. (2022). Functional Mechanisms of Health Behavior Change Techniques: A Conceptual Review. Frontiers in Psychology, 13. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2022.725644
- Het voorbeeld over het dienstencentrum is gebaseerd op de strategieën die worden beschreven in de handleiding 'Een alcoholbeleid in het lokale dienstencentrum' van de VAD (2016). Geraadpleegd op 2 augustus 2023 op https://www.vad.be/assets/een_alcoholbeleid_in_het_lokale_dienstencentrum