“Hét rouwproces bestaat niet. Iedereen overleeft verlies op z’n eigen manier”

Het overlijden van een geliefde brengt een grote verandering met zich mee. Die heeft meestal een impact op je geluk en kan je uit balans brengen. Het is de oranje bol uit de geluksdriehoek. Hoe je met dat verlies omgaat, hangt van persoon tot persoon af. Er is geen juiste manier van rouwen, geen kaart of wegwijzer die je hierbij helpt. Het is voor iedereen een sprong in het diepe. “Verlies kan je niet vergelijken”, zegt Sandy. “Het ergste verlies is altijd je eigen verlies. Je kan dit niet wegen. Het is slechts zoals jij het voelt.”

De Oostenrijkse psychiater dr. Elisabeth Kübler-Ross beschreef het rouwproces aan de hand van vijf fasen: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en acceptatie. Later voegde haar leerling, David Kessler, hier nog een zesde fase aan toe, namelijk zingeving. Hij vond dat er geen einde is aan een rouwproces en dat je de dood niet gewoon kan accepteren. Je kan er nooit klaar mee zijn: het hart blijft gebroken. Zingeving kan volgens Kessler de pijn verzachten, als een kussen om het verlies te dragen.

De vier taken van rouw

Een andere manier om naar het rouwproces te kijken, is die van prof. dr. Manu Keirse. Hij geeft aan dat het rouwproces vier taken omvat:

• De werkelijkheid onder ogen zien. Laat het verdriet toe als je op voorhand weet dat iemand gaat sterven. Wie het wegstopt, wordt veel harder geraakt door het verdriet dan diegene die het toelaat.

• De pijn van het verlies ervaren. Zoals Kübler-Ross aanhaalde, ervaar je in een rouwproces veel verschillende emoties, die als een rollercoaster op je (kunnen) afkomen. Woede, depressie of extreme vermoeidheid: er valt niet aan te ontsnappen. Het is ook pas door deze emoties te voelen dat je kan genezen. Dat ervaarde ook Cedric toen zijn papa uit het leven stapte. Zijn verhaal vind je hier.

• Aanpassen aan een wereld zonder de persoon die je verloren hebt. Je moet op zoek naar een nieuwe balans. En dit is niet eenvoudig. Als je een persoon verliest die dicht bij je staat, zoals een ouder, verlies je een belangrijk anker in je leven.

• Opnieuw leren genieten en warme herinneringen aan de persoon levendig houden. Benoem zinvolle momenten en houd de persoon in leven door te vertellen wie die was. Stien deed dit bijvoorbeeld door een boek te schrijven en te tekenen na de dood van haar partner. Lees haar verhaal hier.

Verzorg de emotionele wonde

Een overlijden laat altijd een leegte achter, een emotionele wonde als het ware. En net zoals een diepe snee niet geneest door het tijd te geven, zal de tijd ook een emotionele wonde niet helen. Alleen een goede verzorging maakt of je geneest of niet. Een manier om deze emotionele wonde te verzorgen, is door met elkaar te praten, elkaars verdriet te delen en te luisteren naar elkaar. Weet je niet goed hoe dat moet? De oefening ‘Een moeilijk gesprek? Help!’ zet je op weg. Zorg er wel voor dat je ook buiten de kring van rouwenden nog andere mensen hebt die er voor je kunnen zijn. Want twee mensen met een lege tank kunnen elkaar niet vullen. Je kan misschien ook troost putten uit muziek, zoals rapper Puff Daddy. Hij schreef een nummer als eerbetoon aan zijn vriend Christopher Wallace. Je kan het hier beluisteren.

Zoek geen oplossingen

Wil je familieleden of vrienden steunen in hun rouwproces? Vergeet dan het zoeken naar oplossingen. De pijn kán je niet wegnemen. Luister in plaats daarvan naar wat de rouwende te vertellen heeft en doe dit zonder te oordelen. Vraag waar die nood aan heeft. Sommigen hebben behoefte aan rust, anderen willen dan weer liever praktische hulp of een babbel. Ook dit is voor iedereen weer anders. Het belangrijkste is om er voor elkaar te zijn, iets wat dit verhaal heel mooi illustreert: een man komt door een voordeur en wordt onmiddellijk geraakt door de geur van lekker eten. Hij is benieuwd naar wat voor lekkers er geserveerd wordt. Hij gaat de eerste kamer binnen en ziet een geweldig buffet en mensen met meterslange lepels die ze niet naar hun mond kunnen brengen. Ze zien er niet blij en gezond uit, eerder uitgehongerd en geïrriteerd. Hij gaat een andere kamer binnen. Daar is iedereen vrolijk en blij, ook al hebben ze dezelfde meterslange lepels. Wat is het verschil? Ze geven elkaar in plaats van zichzelf te eten…