Je kind leren proeven? Zo doen deze mama’s het!

Eerst even dit: het is perfect normaal als je peuter of kleuter geen polonaise begint te dansen als je hem/haar trakteert op een stronkje broccoli of een lepel spruiten. Maar omdat je als ouder bezorgd bent om de gezondheid van je kind, probeer je alles om het toch maar die gezonde groentjes te laten eten. Soms loopt dat goed, soms niet. En ook dat is helemaal oké. Want proeven is een leerproces waar af en toe veel tijd en geduld voor nodig is, zoals ook mama Liese en haar zoontje Toots inmiddels ontdekt hebben.

Niet zo avontuurlijk

"Toots is net 3 geworden en hij is geen moeilijke, maar wel een kieskeurige eter. De ene dag vindt hij wortelpuree superlekker, de andere zegt hij 'Bah!' als hij aan tafel komt", lacht Liese. "Als er iets nieuws op zijn bord ligt, is hij voorzichtig. Hij is niet zo avontuurlijk als het op voeding aankomt. Toen hij nog jonger was, heeft het lang geduurd voor hij andere texturen, zoals pasta en rijst, wist te waarderen. Maar nu is spaghetti zijn lievelingseten. Zoetere groenten vindt hij lekker, net zoals patatjes en alles wat in pureevorm komt. Ook fruit eet hij graag. Van dingen die door elkaar gehusseld zijn, zoals in een wokgerecht, proeft hij liever niet. Dan kan hij niet herkennen wat er precies inzit. Maar als ik vlees, groenten en aardappelen apart leg in zo'n bord met vakjes, wil hij wel proeven. En vindt hij iets niet lekker, dan begint hij te 'vissen' en wil hij de dingen die hij niet lust van z'n bord. Die mag hij dan in een ander kommetje leggen."

Proeven is echter meer dan alleen maar een hap nemen en doorslikken. “Soms betekent proeven voor Toots alleen maar een keer likken, soms durft hij erin te bijten. En als hij het niet lekker vindt, spuwt hij het uit”, zegt Liese. “Het gekke is, als er vriendjes mee aan tafel zitten, durft hij wat meer en gaat proeven gemakkelijker. Op school eet hij al z’n boterhammen op. En als ik een stukje komkommer in z’n brooddoos stop, zie ik ’s avonds dat daar toch al eens in gebeten is. Ik denk dat dat sociale aspect dus ook wel een rol speelt. Ook het moment waarop er wordt gegeten, heeft een invloed: als hij moe is, is de kans dat hij iets nieuws wil proeven, veel kleiner. Of omgekeerd: als hij op woensdagmiddag van school komt, heeft hij zoveel honger dat hij ook die dingen eet die hij niet kent, of waarvan hij geen fan is.”

Geef complimentjes

“Er zijn momenten dat ik me wel eens opwind over Toots’ eetgedrag, zeker als het een drukke dag was en Toots dan ook nog opstandig begint te doen. Maar ik probeer niet boos te worden, dat werkt niet. Ik dwing hem ook nooit om iets op te eten. Ik wil niet dat hij met stress aan tafel komt omdat hij bang is dat het weer een strijd wordt. Ik wil dat hij eten als iets plezants ziet, en niet als iets waarover wordt geruzied. Maar ik zeg soms wel eens: “Ik weet dat je dit lust, komaan je kan dit.” En als hij 'Bah!' zegt, wijs ik hem erop dat dat niet beleefd is. Ik moedig hem ook aan: “Je moét niet eten, maar ik wil wel dat je aan tafel komt en probeert te proeven.” En dan roert hij met zijn vingertje en likt daaraan. Ik complimenteer hem ook als hij heeft geproefd: “Dat heb je goed gedaan, ik vind het fijn dat je hebt geproefd.” Daar is hij gevoelig voor.”

Onderhandelingsstrategie

“Straffen of belonen probeer ik niet te doen, zeker niet met een dessertje. Want als je dat doet, is het precies of dat dessert beter is dan het andere eten. Soms roep ik wel eens de hulp van 'Paw Patrol' in, iets waar hij heel graag naar kijkt. Dat is mijn laatste onderhandelingsstrategie. (lacht) Maar als ik die moet gebruiken, worden noch ik, noch Toots daar gelukkig van omdat ik weet dat zoiets alleen maar op korte termijn effect heeft. Nu, het gebeurt echt zelden dat Toots helemaal niks eet. Hij drinkt ’s avonds nog volle melk en dat stelt mij gerust. Zelfs als hij weinig heeft gegeten, gaat hij toch niet met een lege maag naar bed. Ik ben er ook van overtuigd dat hij wel zal eten als hij honger heeft. Ik probeer er dus in te berusten en het los te laten, maar dat is wel een zoektocht.”

“Ik denk dat ik voor Toots misschien te lang aparte dingen heb klaargemaakt. Of ik gaf hem restjes die ik had ingevroren terwijl wij iets anders aten. Ik heb ondertussen een tweede kindje en hij zal veel sneller moeten eten wat de pot schaft. De kinderen mogen beslissen of ze eten, maar ik bepaal wat er op het bord komt. Het enige wat ik nog doe met Toots, is een boterham aanbieden wanneer hij het écht niet lust, zoals witlof. Zo’n dingen schotel ik hem na een tijd gewoon niet meer voor, ook al weet ik dat je beter wél blijft volhouden.”

Naar de zelfplukboerderij

Ook Hannelore heeft zo haar eigen technieken om dochtertje Ellis, 3,5 jaar, wat meer groenten te leren eten. “Ellis zal nooit spontaan iets nieuws in haar mond steken, het heeft veel tijd nodig voor ze iets wil proeven”, zegt Hannelore. “Als ik pasta met groenten maak, haalt ze de pasta eruit en laat ze de broccoli en de tomaatjes liggen. Daarom probeer ik ook altijd iets op haar bord te leggen waarvan ik zeker weet dat ze het graag eet. Soep is mijn lifesaver, daar eet ze altijd goed van. Het zijn vooral stukjes groenten die moeilijk liggen.”

“Mijn partner en ik vinden het allebei belangrijk om elke dag gezond en gevarieerd te eten. En dus willen we graag dat Ellis ook alles leert eten. Maar zonder druk te zetten, want dat werkt alleen maar averechts. We gebruiken andere methodes. Wij eten bijvoorbeeld allebei met heel veel smaak, kwestie van het goede voorbeeld te geven. Als wij een vegetarisch pita maken en ze ziet ons de groentjes in het broodje stoppen, doet ze dat na. En als ik aan het koken ben, geef ik haar tussendoor al wat worteltjes met humus. In haar brooddoos steek ik ook altijd groenten. Als ze dan ’s avonds niks meer wil, heeft ze toch die groenten al binnen. We gaan ook naar een zelfplukboerderij. Als er sla op haar bord ligt, zal ze daar niet van proeven, maar als we op het veld staan en ik geef haar een blaadje zelf geplukte sla doet ze dat wél. Of we bedenken een spelletje met radijsjes. En ik maak mannetjes van het eten op haar bord. Als ze iets proeft, mag ze het van mij ook uitspuwen. Dat is een soort van veiligheidsmechanisme, waardoor de kans dat ze nieuwe dingen blijft proeven, groter is. Ik push haar ook nooit om haar bord leeg te eten. Ik ben wel zo opgevoed, met als gevolg dat ik mij nu vaak overeet omdat ik niks kan laten liggen.”

Stukje cake

“Het tafelmoment moet leuk en gezellig zijn”, vindt Hannelore. “Ruzie maken over eten, doen we niet. Ik hou het luchtig: “Jammer dat je daar niet van hebt gegeten. Ik vind het wél heel lekker, ik ga van je bord pikken.” Ik probeer nieuwe dingen zoveel mogelijk aan te bieden. Ik hou dat vol, maar niet eindeloos. Dan zet ik liever verschillende groenten op tafel zodat ze kan kiezen. Straffen doe ik niet. Als wij na de maaltijd nog een stukje cake eten, krijgt zij dat ook, ongeacht of ze nu haar bord heeft leeggegeten of niet. Ik maak ook bijna nooit iets anders voor haar klaar, behalve wanneer wij oosters eten. Daarin zitten te veel verschillende en te uitgesproken smaken voor een kind van die leeftijd.”

“Ik was zelf ook een moeilijke eter en met mij is het ook goed gekomen”, lacht Hannelore nog. “Ik heb er dus alle vertrouwen in. Maar momenteel is het een work in progress, waar toch enig geduld voor nodig is.”

Voor wie er dus nog aan zou twijfelen: leren proeven is een proces van lange adem, met vallen en opstaan. Maar volhouden loont. Weet ook dat het helpt om als ouder je verwachtingen realistisch te houden. Dat zal je een hoop frustratie besparen.