Voedingsdriehoek versus voedselomgeving
We weten goed genoeg dat de manier waarop we vandaag de dag eten te wensen overlaat. En ja, we beseffen meestal ook wel welke voeding daarin een rol speelt. Maar als we het allemaal zo goed weten, waarom blijft het dan toch zo moeilijk om gezond te eten? De reeks van De Standaard legt het pijnlijk bloot: mensen maken keuzes in een omgeving die hen voortdurend de andere kant op stuurt.
Kijk om je heen. Kinderen die ’s morgens door een lint van supermarkten, broodjeszaken en snackbars lopen nog voor ze de schoolpoort bereiken. Zorgmedewerkers die na een lange shift afhankelijk zijn van automaten met frisdrank en koeken. Studenten die in de blokpauze met drie klikken fastfood aan hun kotdeur laten leveren. Gezinnen die wekelijks overspoeld worden door promoties op chips, diepvriespizza en alcohol. Dat is de realiteit waarin keuzes vandaag tot stand komen.
En precies daarom is het te simpel om te zeggen: “Mensen weten toch wat gezond is?” Natuurlijk weten ze dat. Maar kennis is al lang niet meer de bepalende factor. We doen alsof gezonde keuzes puur een kwestie van discipline zijn, maar niemand houdt dat vol in een omgeving van constante verleiding.
Kennis is al lang niet meer de bepalende factor. We doen alsof gezonde keuzes puur een kwestie van discipline zijn, maar niemand houdt dat vol in een omgeving van constante verleiding.
Sofie Verdoodt
Uit een vorig leven als communicatie-expert bij de Hoge Gezondheidsraad weet ik al langer dat informeren alleen niet werkt. Maar bij Gezond Leven zie ik elke dag dat ondersteuning op het terrein wél het verschil maakt. Mijn collega’s en ik staan regelmatig in contact met scholen die sleutelen aan een gezonder aanbod voor hun leerlingen, met woonzorgcentra die dankzij persoonlijke begeleiding en creatieve koks meer plantaardige maaltijden op tafel zetten of met lokale besturen die de toegang tot verse voeding voor kwetsbare burgers verbeteren.
En dat doen we nooit alleen. Verhalen van diëtisten, leerkrachten, apothekers, sociaal werkers, cateraars, bezorgde ouders, … zo velen vertellen dat ze willen meebewegen in dezelfde richting en daarvoor de voedingsdriehoek als kompas gebruiken. Zo’n wetenschappelijk onderbouwd model zet de norm en geeft houvast aan directies, kinderbegeleiders, zorginstellingen en bedrijven om hun aanbod gezonder te maken. Al ervaren ook zij de drempels van een omgeving die net het tegenovergestelde stimuleert.
Gezond eten mag geen dagelijkse krachtmeting zijn tegen reclame, verleiding en gemak. Landen zoals Mexico die al langer structurele maatregelen invoeren, zien daar vandaag de positieve effecten van. Denk aan een reclameverbod op verpakkingen van ongezonde voeding gericht naar kinderen, een suikertaks op suikerrijke dranken of het inperken van fastfoodreclame in de openbare ruimte. We weten wat werkt. Alleen blijkt ook hier dat kennis alleen onvoldoende is om de onevenwichten van ons voedselsysteem ook daadwerkelijk aan te pakken.
Gezondheidsexperts en -economen zijn het er nochtans over eens: preventie is een slimme investering in de toekomst. De cijfers zijn steeds duidelijker. In het nieuwste OESO-rapport staat dat België amper 1,8% van de gezondheidsuitgaven aan preventie besteedt. Dat is minder dan de helft van het OESO-gemiddelde en ver onder de 5% aanbevolen door de Wereldgezondheidsorganisatie. Terwijl preventie net oplevert wat elke burger én beleidsmaker wil: minder chronische ziekten, minder zorgkosten en meer gezonde levensjaren.
De echte vraag is hoe we de omstandigheden zó organiseren dat gezonde keuzes vanzelfsprekend worden. De voedingsdriehoek is daarbij geen luxe, maar een leidraad. Een bouwsteen van verstandig beleid.
Sofie Verdoodt
Het debat gaat niet over “de voedingsdriehoek die iedereen kent, maar niemand volgt”. Dat is een simplificatie. De echte vraag is hoe we de omstandigheden zó organiseren dat gezonde keuzes vanzelfsprekend worden. De voedingsdriehoek is daarbij geen luxe, maar een leidraad. Een bouwsteen van verstandig beleid.
Een samenleving die preventie ernstig neemt, zorgt ervoor dat de gezonde keuze niet uitzonderlijk is, maar evident. En precies daar liggen voor Vlaanderen en België nog grote kansen.
