“Als mantelzorger moet je altijd je eigen grenzen bewaken”

Goed omringd zijn, jezelf kunnen zijn en je goed voelen: het is voor niémand altijd even gemakkelijk om de 3 bouwblokken van de geluksdriehoek stevig gestapeld te houden. Maar als mantelzorger is die oefening helemaal een grote uitdaging. “Aan de ene kant wil je er voortdurend zijn voor je geliefde, maar aan de andere kant moet je er ook voor zorgen dat je jezelf niet verliest”, zegt Flore Coeman (27). Zij is mantelzorger van haar partner Bram, die ADHD heeft en psychisch kwetsbaar is. “Wij zijn 7 jaar een koppel en sinds we 4 jaar geleden zijn gaan samenwonen, ben ik zijn mantelzorger. Ik heb officieel dat statuut, maar daar zijn in ons geval verder geen voordelen aan gekoppeld. Ik heb bijvoorbeeld geen extra verlofdagen of een financiële tegemoetkoming voor een huishoudhulp. Bram kan immers nog werken – hij is lasser – en nog deelnemen aan de maatschappij. Daardoor glippen wij door de mazen van het net.”

Wat houdt de zorg voor Bram in?

“Ik ben er om hem op te vangen, om naar hem te luisteren, het huishouden te doen, alle praktische zaken te regelen, want daar is hij niet toe in staat. Hij moet alleen de huur maar betalen en zelfs dat loopt soms fout. Hij gaat ook vaak door depressieve periodes en heeft suïcidale gedachten, waardoor ik hem moet oppeppen zodat hij toch maar opstaat en gaat werken. Om zich beter te voelen, doet hij soms ook heel impulsieve aankopen. Daar moet ik hem dan ook in sturen. We willen samen een huis kopen, maar omdat dat voor hem ver weg is, lukt sparen niet altijd. Hij is heel erg bezig met het leven hier en nu.”

Dat klinkt als een hele rugzak.

“We hebben geen gewone relatie en ja, het is lastig. Ik ben constant op mijn hoede. De angst en de zorg zijn er altijd. Mijn zus is bijvoorbeeld op stage in Costa Rica, mijn ouders gaan haar bezoeken, maar ik durf niet mee. Dat is zo ver weg, er is het uurverschil, ik kan er dan niet zijn voor Bram… Moest er ondertussen iets met hem gebeuren, ik zou het mezelf nooit vergeven. Maar ik zie Bram zo graag dat ik alles voor hem wil doen. Hij is een hele mooie mens, die van mij ook een mooiere mens heeft gemaakt. Maar het is altijd afwegen: hoe ver kan ik zelf gaan? Wat zijn mijn grenzen? Want als mantelzorger verleg je al snel je prioriteiten.”

Heb je een voorbeeld?

“Ik ben ook nooit de typische huisvrouw geweest, maar nu doe ik het huishouden helemaal alleen omdat Bram het niet aankan om na zijn werk nog boodschappen te doen, te koken, te stofzuigen of een was in te steken. Dat kan er bij hem gewoon niet meer bij. Ik doe het dan liever zelf in plaats van hem daarmee ongelukkig te maken.”

Welke impact heeft de zorg voor je partner op jouw leven?

“Het heeft ervoor gezorgd dat ik in september 2021 opnieuw ben gaan studeren. Ik was opvoeder in een voorziening voor mensen met een beperking, maar dat werd te zwaar. Op mijn werk was ik de hele dag aan het zorgen voor en dan kwam ik thuis en ging het daar gewoon verder. En omdat ik er altijd al van droomde om leerkracht te worden, volg ik nu een opleiding kleuteronderwijs.”

En lukt dat?

“De laatste maanden was het eerder lastig. Ik had een belangrijke stage en examens, terwijl Bram al sinds april in een moeilijke periode zit. Dat begint toch wel te wegen. De balans is momenteel zoek, maar gelukkig is het bijna vakantie. Dan wordt het vanzelf weer rustiger.”

Waar vind jij steun? Ben je goed omringd door vrienden en familie?

“Ik heb een goede band met mijn zus en mijn ouders en ik heb veel vrienden, maar ik ben niet iemand die anderen gaat contacteren als ik het lastig heb. Ik wil niemand belasten en het is soms moeilijk om te praten met mensen die niet écht weten hoe het is om samen te leven met iemand die psychisch kwetsbaar is. Ik ben dus eigenlijk al een tijdje op zoek naar lotgenoten. Ik ga wel naar een psycholoog, maar die kan ook niet meer doen dan luisteren.”

Een ander bouwblok van de geluksdriehoek is ‘jezelf kunnen zijn’. Past de rol van mantelzorger bij wie jij bent?

“Vroeger niet, nu wel. Door Bram ben ik zorgzamer geworden en sta ik meer open voor anderen. Ik had niet gedacht dat dat in mij zat. (lacht) Ik vind ook dat ik er best trots op mag zijn dat ik mantelzorger ben.”

Maakt dat je leven ook waardevoller?

“Dat gevoel heb ik wel. Bram kan gelukkig zijn omdat ik er voor hem ben. Ik kan iets voor hem betekenen. En dat maakt ook mijn leven mooier.”

In de geluksdriehoek zit ook een oranje bol, datgene wat ons uit balans brengt. Wat is dat voor jou?

“Als de zorg voor Bram alles overneemt. Dan merk ik dat ik mezelf begin te verliezen. Ik ben een energiek iemand, ik zit niet graag stil. Meestal ga ik ’s avonds wandelen of doe ik iets actief. Maar op zo’n momenten blijf ik in de zetel zitten en ga ik rusteloos slapen. Dan weet ik dat het tijd is om aan de alarmbel te trekken en iets te veranderen. Maar dat gaat niet van de ene dag of de andere. Het duurt toch wel een week of 2 voor ik mezelf weer uit dat dipje heb gesleurd.”

Waar haal je dan energie uit?

“Uit leuke dingen plannen, zoals de Gentse Feesten, een tripje naar Leuven, een reis met de harmonie waar ik dwarsfluit speel. Op die momenten kan ik mijn eigen ding doen en ben ik eventjes minder bezig met de zorg voor mijn man.”

Het is ook helemaal oké om je even wat minder te voelen.

“Dat weet ik nu. Maar in het begin voelde ik me daar schuldig over. Dan dacht ik: ‘Bram heeft het zoveel moeilijker, ik kan nu toch ook niet sip gaan doen?’ Maar vandaag besef ik dat ik ook maar een mens ben.”

Tot slot, heb je nog tips voor andere mantelzorgers?

“Leer voor jezelf te kiezen. Ik wist dat het niet evident was om terug te gaan studeren, maar ik heb het toch gedaan omdat ik er anders spijt van zou hebben. Durf letterlijk uit de situatie te stappen. Ik ga af en toe een paar dagen naar een andere stad om te reflecteren en na te denken: ben ik nog gelukkig? Kan ik nog alles uit mijn leven halen of word ik te fel beperkt? Waar sta ik en wat wil ik nog veranderen? Zet jezelf altijd op de eerste plaats, want als je zelf niet goed in je vel zit, kan je niet voor een ander zorgen.”