Beweging en stilzitten in Vlaanderen: dringend nood aan samenwerking

Uit de bevraging van Sciensano blijkt dat het percentage volwassenen dat voldoet aan de aanbeveling van minimaal 150 minuten matige beweging per week nauwelijks is veranderd: 76,5% in 2014 tegenover 75,4% in 2022-2023. Ook het gemiddeld aantal minuten stilzitten per dag is quasi hetzelfde gebleven, van 408 minuten in 2014 naar 403 minuten. Het is een goede zaak dat volwassenen tenminste niet meteen minder zijn gaan bewegen, maar ondanks goede initiatieven is de strijd tegen een inactief en sedentair leven dus verre van gewonnen.

Kinderen en jongeren: zorgwekkende achteruitgang

Voor kinderen en jongeren is de situatie alarmerender. In 2014 bewoog 51,4% van de kinderen tussen 5 en 9 jaar gemiddeld minstens 60 minuten per dag. Dit percentage is gedaald naar amper 36,4%. Bij jongeren van 10 tot 17 jaar is de achteruitgang nog sterker: van 33,8% in 2014 naar slechts 19% in 2022-2023. Die cijfers zijn deels te verklaren doordat jongeren zich minder actief verplaatsen. Wandelde of fietste in 2014 nog 59% van de jongeren naar school, dan is dat nu nog maar net de helft.

Als we de cijfers opsplitsen tussen meisjes en jongens, zien we dat meisjes aanzienlijk slechter scoren. Zo beweegt slechts 27,1% van de meisjes (5-9 jaar) dagelijks 60 minuten, tegenover 45,2% van de jongens. In de leeftijdscategorie 10-17 jaar is dit 15,3% bij meisjes en 22,6% bij jongens.

Lang stilzitten en schermtijd

Kinderen en jongeren brengen ook steeds meer tijd zittend door. 3- tot 9-jarigen zitten gemiddeld 5 uur en 15 minuten per dag tijdens weekdagen en bijna 5 uur in het weekend. Bij adolescenten loopt dit op tot bijna 8 uur per dag. Schermtijd speelt hierin een grote rol: 28% van de kinderen tussen 5 en 9 jaar en maar liefst 81% van de adolescenten tussen 10 en 17 jaar zitten doordeweeks langer dan 2 uur voor een beeldscherm.

Dringend nood aan beleidsmaatregelen

Gezond Leven benadrukt dat er dringend nood is aan maatregelen die overheen verschillende beleidsdomeinen beweging aanmoedigen en lang stilzitten beperken. Enkele voorbeelden waaruit blijkt dat verschillende beleidsdomeinen hierin een rol kunnen spelen:

• Gezonde publieke ruimte: creëer zo snel mogelijk een veilige infrastructuur zodat kinderen en jongeren meer te voet of met de fiets naar school gaan.

• Beweegvriendelijke scholen: stimuleer beweging en beperk stilzitten in de klas, op de speelplaats en op weg naar school.

• Zorg en welzijn: ondersteun en motiveer hulpverleners om het gesprek over beweging aan te gaan met hun patiënten of cliënten. Breid Bewegen Op Verwijzing uit naar kinderen en gezinnen.

• Openbaar vervoer: verminder afhankelijkheid van bedrijfswagens en stimuleer actieve verplaatsingen.

• Actieve werkplekken: zorg voor meer wisselwerken in het bedrijfsleven, zeker voor zittende beroepen.

• Sensibilisering rond stilzitten: creëer meer bewustwording over de voordelen van minder lang stilzitten. Vlamingen zitten trouwens niet alleen veel te lang stil, ze hebben ook weinig intentie om daar iets aan te veranderen: slecht 4 op 10 Vlamingen zijn van plan om binnen het jaar minder lang stil te zitten (cijfer uit preventiebarometer).

Investeren in preventie

We moeten niet alleen de gevolgen van weinig bewegen en veel lang stilzitten (depressie, hart- en vaatziekten, kankers,...) bestrijden, maar ook investeren in preventieve maatregelen die de fysieke en sociale omgeving verbeteren. Door gezondheidsrisico’s bij de bron aan te pakken, creëren we een samenleving waarin iedereen gezonder kan leven. Daarom pleit Gezond Leven voor een beleid dat door verschillende stakeholders (o.a. gezondheid, sport, mobiliteit, onderwijs, ouders, bedrijven, ...) wordt uitgevoerd.