Primeur voor Europa: Vlaamse ‘Walkabilityscore-tool’ helpt gemeentebesturen buurten gezonder te maken en wil Vlamingen aan het bewegen krijgen
Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen stelde tijdens een studiedag over gezonde publieke ruimte de ‘Walkabilityscore-tool’ voor. Dit nieuwe online instrument, dat Gezond Leven ontwikkelde, brengt in kaart in welke mate een buurt mensen uitnodigt om zich op een actieve manier te verplaatsen. De score helpt lokale besturen en ruimtelijke planners te bepalen in welke buurten welke maatregelen aangewezen zijn, zodat mensen zich meer te voet of met de fiets verplaatsen in plaats van met de auto. Een primeur voor Europa.
70% van hun verplaatsingen doen Vlamingen met de wagen (onderzoek Verplaatsingsgedrag 2017). Dat is een stijging van 5% in vergelijking met 2008. Zelfs voor ruim de helft van onze verplaatsingen van minder dan 3 kilometer springen we in onze auto. Meer dan 4 op 10 Vlamingen beweegt te weinig voor een goede gezondheid.
Meer bewegen en minder de auto nemen
Echter, in een buurt waar er verschillende functies (zoals winkelen, ontspanning, kantoren en onderwijs) aanwezig zijn, waar de straten goed met elkaar verbonden zijn via verschillende kruispunten en waar de woondichtheid hoog is, stappen en fietsen mensen meer. De walkabilityscore-tool is dan ook gebaseerd op deze drie factoren. De tool zal lokale besturen, ruimtelijke planners en ambtenaren helpen om buurten te bepalen waar maatregelen aangewezen zijn zodat mensen zich meer actief kunnen verplaatsen. Zo krijg je gezondere buurten.
Dr. Ragnar Van Acker van het Vlaams Instituut Gezond Leven: “Uit verschillende Vlaamse en internationale studies blijkt dat volwassenen die in buurten met een hoge walkabilityscore wonen, 80 minuten per week meer stappen en 40 minuten per week meer fietsen om ergens naartoe te gaan dan volwassenen die in buurten met een lage walkabilityscore wonen. Daarnaast stappen deze volwassenen ook 20 minuten per week meer in hun vrije tijd en hebben ze een gezonder gewicht. Voor het eerst werd die score ook berekend over gans Vlaanderen en in een gebruiksvriendelijke tool gegoten, een primeur in Europa.”
Health in all policies
Jo Vandeurzen: “Hoe we de publieke ruimte inrichten en plannen speelt een belangrijke rol in de gezondheid van mensen. Mensen vragen van hun lokale overheden om maatregelen te nemen zodat ze in een gezonde omgeving kunnen wonen en leven. De nieuwe walkabilityscore-tool is één van de instrumenten die we aan onze lokale overheden aanbieden om gericht aan zulk een gezonde publieke ruimte te kunnen werken. Het Vlaams Instituut Gezond Leven en de Logo’s zullen hen daarbij helpen. Een gezonde publieke ruimte is bij uitstek het resultaat van het beleidsprincipe ‘Health in All Policies’: gezondheidsbeleid, mobiliteit, ruimtelijke ordening, wonen, sport en zo verder, slaan de handen in elkaar en werken samen. De walkabilityscore-tool is één van de instrumenten om bruggen te slaan tussen die beleidsdomeinen. Net zoals de Lokale Gezondheidsindicator mobiliteit die maandag werd gelanceerd en het nieuwe project gezonde publieke ruimte. ”
‘Ook lokale besturen zijn zich bewust van het belang van een omgeving die gezondheid stimuleert. Luchtkwaliteit, beweging, ontmoeting, de manier waarop je de publieke ruimte inricht,…het zijn belangrijke thema’s voor de bevolking. De oplossingen moeten van alle overheidsniveaus komen, daarom moeten we samenwerken , zowel over de beleidsdomeinen heen als tussen de verschillende overheden. Zo versterken we mekaar, beantwoorden we de vragen van de bevolking en luisteren we ook naar de aanbevelingen van de wetenschappelijke wereld,’ zegt Wim Dries, algemeen voorzitter van de VVSG.
Gezondheidsongelijkheid verkleinen
Extra kaartlagen in de tool, zoals het aantal kinderen of ouderen of de kaartlaag met het gemiddeld inkomen per buurt, kunnen bovendien helpen om prioritaire buurten efficiënter te bepalen. Ingrepen in de publieke ruimte van deze prioritaire buurten hebben veel potentieel om de gezondheidsongelijkheid te verkleinen.
Inwoners uit buurten met een laag inkomen hebben doorgaans minder kansen om dagelijks te bewegen. Studies bewijzen dat een hoge walkabilityscore ook leidt tot meer bewegen in deze lage inkomensbuurten. Extra beweegkansen komen de gezondheid van deze prioritaire buurten ten goede, en verkleinen dus de traditionele gezondheidsongelijkheid ten opzichte van de ‘rijkere’ buurten.
Dr. Ragnar Van Acker: “De walkabilityscore van een buurt geeft meer richting aan ruimtelijke beleidskeuzes die gezondheidswinst willen realiseren. Uiteraard zal de keuze van maatregelen ook afhangen van de lokale context en andere kenmerken van de buurt. Inwoners van steden met een hoge walkability-score bewegen dus doorgaans meer, maar door het drukke verkeer is de luchtkwaliteit er vaak slechter. In de buurten met een hoge walkabililty-score ligt dus heel veel potentieel voor het verbeteren van de luchtkwaliteit: vervang gemotoriseerde verplaatsingen door actieve verplaatsingen te voet of per fiets. We willen dat deze nieuwe tool gebruikt wordt om overleg te stimuleren tussen verschillende beleidsdomeinen. Zo kunnen bijvoorbeeld de dienst Ruimtelijke Ordening en de dienst Welzijn de kaarten en score samen bespreken.”
