Stap 2: Breng de beginsituatie in kaart
De werkgroep is nu klaar om écht van start te gaan. Het is belangrijk om te weten wat het ziekenhuis al heeft gerealiseerd op het vlak van roken.
Breng het huidige beleid in kaart met de gezondheidsmatrix
Hoe zit het eigenlijk met het rookbeleid van de zorginstelling? Om je daar een goed beeld van te vormen schakel je de hulp in van de gezondheidsmatrix. Er zijn twee matrixen: eentje voor bezoekers, patiënten en derden. En eentje voor het personeel. Vul ze allebei in. Zo krijg je inzicht in de sterke en zwakke punten van het huidige rookbeleid. Daarnaast legt de matrix ook de opportuniteiten en moeilijkheden bloot. Wat geweldig handig is aan de gezondheidsmatrix? Je ziet in een oogopslag of de bestaande acties al een samenhangend beleid vormen en welke strategie of welk niveau nog beter kan.
De gezondheidsmatrix is een beleidsinstrument. Het geeft je een kader om gezondheidsacties uit te werken en helpt bij het:
- in kaart brengen van de beginsituatie
- ontdekken van eventuele hiaten van een kwaliteitsvol rookbeleid
- benoemen van nieuwe acties die noodzakelijk zijn voor een kwaliteitsvolle werking en samenhang.
Met de gezondheidsmatrix zet je in op een mix van strategieën (rijen):
- educatie
- omgevingsinterventies
- afspraken en regels
- zorg en begeleiding
Die strategieën pas je toe op vier verschillende niveaus (kolommen):
- patiënt, cliënt, bezoeker
- de afdeling
- de voorziening zelf
- de omgeving buiten de voorziening
Pas je deze vier strategieën op de verschillende niveaus toe? Dan ben je verzekerd van een kwaliteitsvolle werking, duurzame resultaten, en dus ook gezondheidswinst! De mix is gebaseerd op het Ottawa Charter met de actiestrategieën voor gezondheidsbevordering (Bangkok, WHO 2005).
Hulpmiddelen om de gezondheidsmatrixen in te vullen
Walk about tool
Enig idee of er een peukenprobleem is op het terrein van de zorginstelling? En waar dan precies? Het is belangrijk om dit uit te zoeken. Zo kan je rekening houden met probleemzones wanneer bepaalde beslissingen genomen worden. Deze vragenlijst is ook nuttig om inbreuken - na invoering van de rookvrije zorginstelling - in kaart te brengen. Ga je rond op het terrein? Breng dan ook de signalisatie in kaart. Hangt er voldoende signalisatie? En waar kan dit beter (beginsituatie)? Gebruik hiervoor de Walk about tool.
Zelf-audit
De zelf-audit is een mogelijke voorbereiding op het invullen van de matrixen. Vul de zelf-audit in en sta zo stil bij wat er binnen de zorginstelling op vlak van roken al wordt gedaan. Momenteel kan deze van het Global Network tobacco free health care gebruikt worden. Een Vlaams versie wordt dit jaar (2021) ontwikkeld.
Voorbeeldvragen die helpen om de matrix in te vullen.
Gezondheidsmatrix bezoekers en patiënten:
Gezondheidsmatrix personeel:
