Beoordeling van gedragseffecten op omgeving
Meer info over deze techniek
Gedrag blijvend veranderen gebeurt niet in een vingerknip; er gaan verschillende processen aan vooraf. Je interventie moet dus inspelen op hoe ver iemand staat in dat veranderingsproces. Als iemand bijvoorbeeld niet het idee heeft dat die seksueel risicogedrag vertoont, zal die zich niet aangesproken voelen door een voorlichtingscampagne van Sensoa over de gevolgen van risicogedrag op de omgeving. Voor zo’n mensen is het allereerst van belang dat zij ervaren dat gezond seksueel gedrag ook over hén gaat. Iemand die zich ervan bewust is dat het gedrag dat die stelt moet veranderen, kan juist wel gebaat zijn bij deze campagne.
‘Beoordeling van gedragseffecten op de omgeving’ is een goede techniek om in te zetten wanneer mensen in dat veranderingsproces nog niet helemaal overtuigd zijn dat ze hun gedrag willen veranderen; ze kennen te veel ambivalentie. Dat komt omdat ook de voordelen van het te mijden gedrag nog gevoeld en gezien worden. ‘Ik wil misschien wel minder drinken, maar ik word ook zo ontspannen van een glaasje wijn’ is hier een voorbeeld van. Wanneer mensen al twijfel ervaren, staan ze meer open voor de effecten die hun gedrag op de omgeving heeft.
Vergelijkbare technieken
- Bewustzijn verhogen (techniekenfiche binnenkort beschikbaar) is ook gericht om het creëren van bewustzijn en het beter inschatten van risico's.
- Self-reevaluation (techniekenfiche binnenkort beschikbaar) heeft ook als doel om mensen te doen over de gevolgen van hun gedrag, maar dan op vlak van hun eigen zelfbeeld (in tegenstelling tot de gevolgen op hun omgeving).
- Empathietraining stimuleert mensen om zich in te leven in de gevoelens, gedachten en perspectieven van anderen, wat ook een onderdeel kan zijn van 'het beoordelen van gedragseffecten op de omgeving'. Bij empathietraining is echter het doel steeds om stigma tegen te gaan.
Aanvullende technieken
- Modeling: het proces dat mensen ervaren als ze zich bewust worden van de invloed die hun gedrag heeft op de omgeving, omvat ook de bewustwording dat ze een positief of negatief rolmodel voor anderen kunnen zijn.
Hoe pas je deze techniek toe?
Hoe zet je mensen aan het denken over de effecten van hun gedrag op de omgeving?
Familie-interventies Open
Individuele gesprekken Open
Documentaires en getuigenissen Open
Andere kanalen Open
Inspirerende voorbeelden
Testimonials over de rol van zorgprofessionals
in alcoholpreventie
Deze testimonials hebben tot doel zorg- en hulpverleners te motiveren alcoholgebruik in consultaties en gesprekken ter sprake te brengen.
Je kunt ze hier bekijken.
Documentaire:
‘Derdehands rook - aan het licht gebracht’
In deze korte documentaire van het Nederlandse Trimbosinstituut wordt aan de hand van een experiment aangetoond hoe schadelijke stoffen uit tabaksrook zich kunnen verspreiden in huis en wat de negatieve effecten op bijvoorbeeld kinderen zijn. Dit filmpje kan gebruikt worden om effecten van roken op de omgeving te beoordelen. Er duiken in deze docu ook andere gedragsveranderingstechnieken op. Welke herken je?
Getuigenissen suïcidepreventie
Op de website van Zelfmoordlijn1813 staan veel hoopgevende getuigenissen, bijvoorbeeld over het omgaan met zelfmoordgedachten of over het herkennen van signalen.
Website ‘Milieuverantwoorde voeding:
goed voor de planeet’
Toelichting over milieuverantwoord eten als onderdeel van de website over de voedingsdriehoek van Gezond Leven.
Mi-li-eu-ver-ant-woord. Da’s een hele mond vol. Maar wat betekent dat precies? In een notendop: alles wat we in onze mond stoppen, heeft een impact op het milieu. Denk maar aan de broeikasgassen, of de hoeveelheid land en water die nodig zijn om voedsel tot op ons bord te krijgen. De milieu-impact van pakweg een steak is een stuk hoger dan die van een portie kikkererwten. Bewuste voedingskeuzes maken die de planeet zo weinig mogelijk belasten: da’s milieuverantwoord eten.
Referenties
- Marshall, S.J. & Biddle, S. J. H. (2001). The transtheoretical model of behavior change: a meta-analysis of applications to physical activity and exercise. Annals of Behavioral Medicine, 23(4), 229–246.
- Prochaska, J. O., DiClemente, C. C. & Norcross, J. C. (1992). In search of how people change: Applications to addictive behaviors. American Psychologist, 47(9): 1102–1114.
- Prochaska, J. O., Redding, C. A., & Evers, K. E. (2015). The Transtheoretical Model of stages of change. In K. Glanz, B. K. Rimer, & K. Viswanath (Eds.), Health behavior: Theory, research, and practice (5th ed., pp. 168–222). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
- Spanjersberg, M. (2013, 5). De circulaire vraag. NMI Tijdschrift conflicthantering. Geraadpleegd op 15 augustus 2023, van https://www.jaapboonstra.nl/wp-content/uploads/2012/11/TC_PV_MarijkeSpanjerberg.pdf
- Vlaams expertisecentrum alcohol en andere drugs. (2015) Getuigenissen in de media (Brochure). Geraadpleegd op 12 oktober 2023 van https://www.vad.be/assets/getuigenissen_in_de_media
- Het voorbeeld bij ‘meer info over deze techniek’ is gebaseerd op het voorbeeld van de webpagina ‘Gezondheidsbevordering: een greep uit de theorie’ van het RIVM (2023). Geraadpleegd op 5 september 2023 van https://www.loketgezondleven.nl/gezondheidsthema/bevorderen-van-gezond-gedrag-hoe-doet-u-dat/greep-uit-de-theorie
Auteur: Esther Schenk (Vlaams Instituut Gezond Leven vzw) met medewerking van de werkgroep gedragsinzichten.